Psoriasis

• Rode, jeukende plekken met witte, zilvergrijze schilfering die makkelijk loslaat.
• De plekken kunnen zowel klein als groot zijn of samenvloeien.
• De plekken komen vooral voor op de elleboog en knie, op het hoofd en de onderrug (psoriasis vulgaris).
• Soms zitten de plekken in de lichaamsplooien (psoriasis inversa).
• Soms bestaat de psoriasis uit kleine, schilferende plekjes over het gehele lichaam (psoriasis guttae).
• De plekken blijven een aantal weken tot levenslang aanwezig.
• Wanneer plekken verdwijnen kan de huid eronder verkleurd zijn (lichter of juist donkerder).
• Ook nagelafwijkingen (putjes en bruine verkleuringen) komen voor bij psoriasis.
• Soms komen bij psoriasis gewrichtsklachten voor.

• Voorkom beschadiging van de huid.
• Voorkom uitdroging van de huid; douche niet te lang en niet te heet en gebruik liever geen zeep.
• Probeer te herkennen welke factoren van invloed zijn op de psoriasis.
• Zonlicht kan een positief effect hebben, maar zorg ervoor dat u niet verbrandt!

Crèmes en zalven zonder werkzame bestanddelen verzachten en beschermen de huid. De huid blijft soepel en verdere uitdroging wordt voorkomen. Hierdoor wordt de jeuk en schilfering minder. U gebruikt deze basiszalven ten minste twee keer per dag, meestal naast een zalf of crème met een geneesmiddel erin. Breng de basiszalf dan niet tegelijkertijd aan met de medicinale zalf, maar een uur of langer erna. Voorbeelden van basiszalven zijn cetomacrogolzalf, vaseline-lanettecrème en  koelzalf FNA.

Corticosteroïden (bijnierschorshormonen) op de huid werken ontstekingsremmend en  verminderen de schilfering, jeuk en zwelling. Bij psoriasis worden sterker werkende corticosteroïden toegepast, van klasse 3 of 4 zoals bètametason, mometason of clobetasol. Wanneer er ook plekken in het gezicht zijn, wordt daar een minder sterk werkend (klasse 2) corticosteroïd toegepast. Soms wordt aan het corticosteroïd salicylzuur toegevoegd; dit zorgt voor een betere opname van het corticosteroïd in de huid, waardoor deze beter kan werken. Ook wordt er soms ureum toegevoegd. Ureum verweekt de bovenste huidlaag en zorgt voor een betere opname van het corticosteroïd.

Crèmes met vitamine D-analogen remmen de groei van de huidcellen af. Cellen kunnen dan beter uitrijpen waardoor de overmatige schilfering van de huid vermindert. Voorbeelden zijn calcitriol en calcipotriol. Wanneer corticosteroïden te weinig helpen wordt er vaak een vitamine-D-analoog voorgeschreven, meestal in combinatie met de corticosteroïd, want vitamine D-analogen kunnen de huid irriteren.

Salicylzuur verweekt de hoornlaag van de huid. Schilfers en verdikkingen lossen op en deze bovenste huidlaag wordt weer soepel. Salicylzuur wordt gebruikt bij dikke schilferlagen op de behaarde hoofdhuid of elders op het lichaam.

Bij lichte vormen van psoriasis op de behaarde hoofdhuid wordt er koolteershampoo voorgeschreven.

Bij ernstige, uitgebreide vormen van psoriasis, waarbij bovengenoemde middelen niet geholpen hebben, wordt meestal doorverwezen naar de dermatoloog. De dermatoloog schrijft soms andere zalven voor maar kan ook lichttherapie of tabletten of injecties voorschrijven. Vaak wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde rotatietherapie. Hierbij worden verschillende behandelingen achter elkaar toegepast voor een beter resultaat.

Ditranol op de huid remt de groei van de cellen af. Ze kunnen dan beter uitrijpen waardoor de overmatige schilfering van de huid vermindert. Het kan een paarsbruine verkleuring geven van de huid, haren, kleding, het beddengoed en sanitair. Thuisbehandeling met ditranol is lastig. Daarom wordt het meestal toegepast in de kliniek en bij dagbehandeling. Na een aantal weken merkt u effect.

Immunosuppresiva (afweeronderdrukkende middelen) verminderen de afweerreactie van het lichaam tegen eigen huidcellen en remmen de ontstekingen. Dit zijn zware medicijnen die veel bijwerkingen kunnen geven. Ze worden alleen toegepast bij ernstige psoriasis. Voorbeelden zijn adalimumab (Humira), ciclosporine (Neoral), etanercept (Enbrel), leflunomide (Arava) en ustekinumab (Stelara).

Methotrexaat remt ontstekingsreacties bij psoriasis. Bij psoriasis wordt het meestal eenmaal per week gegeven (tabletten of injecties) in een relatief lage dosering. Het effect is na enkele weken merkbaar en na twee tot drie maanden optimaal. Tijdens het gebruik van methotrexaat wordt extra foliumzuur voorgeschreven. Methotrexaat mag niet worden gebruikt wanneer u zwanger wilt worden (dit geldt zowel voor de man als de vrouw).

Methoxsaleen wordt gebruikt samen met ultraviolet A licht (PUVA-behandeling). Hierdoor bindt methoxsaleen aan het DNA in de huidcellen, waardoor de huidcellen zich niet meer kunnen vermeerderen. Het licht remt bovendien de ontstekingen.

Retinoïden (vitamine A-derivaten) beïnvloeden de groei en de rijping van huidcellen. De schilfering van de huid zal verminderen. Ze worden gebruikt wanneer andere medicijnen niet voldoende helpen. Belangrijk is dat deze middelen niet door zwangere vrouwen mogen worden gebruikt, omdat ze schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Voorbeeld is acitretine (Neotigason).

Teren werken ontstekingsremmend en verminderen de schilfering, jeuk en zwelling van de huid. Ze worden gebruikt wanneer corticosteroïden onvoldoende effect hebben. Teer heeft een specifieke geur en mag niet op beschadigde huid worden aangebracht. Het kan verkleuring geven van de huid, haren, kleding en het beddengoed. Teer wordt in verband gebracht met het veroorzaken van kanker. Of dit zo is bij gebruik van teer op de huid bij een huidaandoening is nog onduidelijk. Bij langdurig gebruik wordt daarom controle door de huidarts aangeraden. Voorbeeld is koolteer.