Zo kan je makkelijk alle informatie vinden in het "Mijn apotheek" menu. Heb je een andere apotheek nodig? Tik dan op "Kies een andere apotheek".
Ernstige, langdurige pijn is meestal goed te behandelen met medicijnen. Soms kunnen hierbij toch korte periodes van hevige pijn optreden. Dan wordt gesproken van doorbraakpijn.
Bij langdurige, ernstige pijn worden meestal opioïden ingezet; dit zijn de sterkste pijnstillers die we hebben. De behandeling is erop gericht pijn zoveel mogelijk te voorkomen. Opioïden werken bij langdurige pijn het beste wanneer er steeds een bepaalde hoeveelheid van in het bloed aanwezig is. Dit kunt u bereiken door langwerkende opioïden op vaste tijden in te nemen.
Naast de continu aanwezige pijn kunnen er korte periodes voorkomen van hevige pijn. Dit wordt doorbraakpijn genoemd. Er zijn verschillende soorten doorbraakpijn, namelijk:
1. plotseling onverwacht optredende doorbraakpijn;
2. doorbraakpijn bij bijvoorbeeld verzorging, vervoer of behandeling.
In de eerste situatie gaat het vooral om het behandelen, in de tweede om het voorkomen van de pijn.
Bij doorbraakpijn is een zeer snel inwerkend opioïd met een niet te langdurend effect noodzakelijk. U kunt deze innemen als de pijn te hevig is. Deze medicijnen worden rescue-medicijnen genoemd. Rescue-medicatie is niet sterker, maar heeft een (zeer) snel en korter durend effect. Er bestaan inmiddels twee verschillende soorten:
1. De klassieke kortwerkende opioïden in de vorm van een drank, zetpil, tablet of capsule die ongeveer na een half uur werken en een paar uur doorwerken. Deze worden voorgeschreven om voorspelbare pijn (bijvoorbeeld bij verzorging of transport) te voorkomen waarbij de werking van een paar uur gewenst is of niet erg.
2. De zeer snel inwerkende opioïden met een korte werkingsduur voor de behandeling van plotseling onverwacht optredende kortdurende pijn. Deze opioïden in de vorm van een tablet onder de tong, via de binnenzijde van de wang of als neusspray werken gemiddeld binnen tien tot vijftien minuten en het effect houdt een tot twee uur aan.
In de afgelopen jaren zijn er voor doorbraakpijn diverse opioïden op de markt gekomen in verschillende toedieningsvormen met een verschillende inwerkingsduur en een verschillende duur van het effect. Bij de verschillende vormen van doorbraakpijn is een snel of zeer snel inwerkend opioïd met een beperkte werkingsduur noodzakelijk. Bij een verhoging van de dosering van de langwerkende opioïden duurt het te lang voordat er pijnverlichting optreedt en houdt het effect vervolgens te lang aan, waardoor er een toename van de bijwerkingen kan ontstaan.
Fentanyl
Fentanyl pleisters
Durogesic® pleisters
Abstral® sl tablet
Actiq® zuigtablet
Breakyl® buccale film
Effentora® buccaal tablet
Instanyl® neusspray
Recivit® sl tablet
Hydromorfon
Palladon® SR (slow release) capsule
Palladon® IR (immediate release) capsule
Methadon
Methadon* drank
Symoron® tablet
Morfine
Morfine retard tablet
MS Contin® tablet
Kapanol® capsule
Morfine tablet of zetpil
Oramorph® drank
Oxycodon
Oxycodon tablet mga
OxyContin®** tablet
Oxycodon capsule, tablet
OxyNorm® capsule, drank, smelttablet
Buprenorfine
Buprenorfine pleister
Transtec® pleister
BuTrans® pleister
Temgesic® sublinguaal (sl) tablet
* Inwerkingstijd kan sterk verschillen per persoon.
** Werkt even snel als kortwerkend oxycodon door afgiftesysteem.
*** Geregistreerd voor de behandeling van doorbraakpijn bij kanker.
De dosering van doorbraakmedicatie bij orale medicatie bedraagt tien tot vijftien procent van de totale dagdosis van het gebruikte langwerkende opioïd.
Deze tekst is gebaseerd op het boek ‘Fabels en Feiten over morfine en andere opioïden’, geschreven door E. Delhaas en W. Oldenmenger, uitgegeven door en gratis aan te vragen bij Takeda.