Bijwerkingen van reizigersvaccinatie

De meest voorkomende bijwerkingen die bij alle vaccinaties kunnen voorkomen zijn pijn, stijfheid of roodheid op de plek waar u het vaccin toegediend hebt gekregen. In zeldzame gevallen kan een lichte koorts gedurende een of twee dagen voorkomen. Dit komt door de activatie van uw immuunsysteem. Vaccins bevatten soms hulpstoffen of sporen van stoffen die gebruikt zijn tijdens de productie of die nodig zijn voor de werkzaamheid of houdbaarheid. Voorbeelden zijn kippeneiwit, aluminium of thiomersal. Meer informatie over hulpstoffen in vaccins vindt u op de website van het Lareb. Allergische reacties op hulpstoffen in het vaccin kunnen voorkomen, maar zijn zeldzaam.

Er worden soms ook andere verschijnselen en ziekten in verband gebracht met vaccinaties. Ondanks veel wetenschappelijk onderzoek is niet overtuigend aangetoond dat vaccinatie autisme, reumatische ziekten, Multiple Sclerose, diabetes, astma of epilepsie zou kunnen veroorzaken.

Soms wordt geadviseerd om voorafgaande aan het krijgen van een vaccin paracetamol te gebruiken om de pijn van de injectie te onderdrukken. Onderzoek heeft uitgewezen dat paracetamol de werking van vaccins kan verminderen door gedeeltelijke onderdrukking van het immuunsysteem. Preventief gebruiken van paracetamol voor vaccinatie moet dus worden afgeraden. Ook het onderdrukken van de temperatuurverhoging of lichte koorts die kan optreden na vaccinatie wordt afgeraden. Pijn, stijfheid of roodheid op de injectieplaats kan het beste worden verlicht met een coldpack.

Artsen en apothekers kunnen bijwerkingen van geneesmiddelen melden bij het landelijke bijwerkingen registratiebureau. In Nederland heeft het Lareb deze taak. Volgens Lareb kan ieder geneesmiddel, dus ook een vaccin, bijwerkingen veroorzaken. Na vaccinatie kunnen naast het gewenste effect - het opwekken van een goede afweerreactie - ook ongewenste verschijnselen optreden. Van een aantal bijwerkingen is bekend dat ze kunnen voorkomen, sommige regelmatig, andere zeer zelden. Maar niet elke opgetreden reactie na vaccinatie komt door de inenting. Er zijn verschijnselen of ziekten waarvan aannemelijk is dat ze ook waren opgetreden zonder de vaccinatie. Koorts kan bijvoorbeeld vele oorzaken hebben.

• Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersvaccinatie www.lcr.nl
• Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb www.lareb.nl

• DTP (Difterie Tetanus Polio). Dit vaccin heeft vrijwel iedereen als kind via het Rijksvaccinatieprogramma gehad. Een herhalingsvaccinatie wordt elke tien jaar aanbevolen.
• Hepatitis A. Dit vaccin beschermt tegen hepatitis A, een besmettelijke leverziekte veroorzaakt door het hepatitis A-virus. Dit virus wordt overgedragen via met uitwerpselen besmet voedsel of drinkwater. De eerste injectie beschermt minimaal een jaar. Een serie van twee injecties beschermt gedurende minstens 25 jaar.
• Gele koorts. Deze vaccinatie is in sommige landen verplicht en beschermt tegen gele koorts, een infectieziekte veroorzaakt door het gelekoortsvirus dat door muggen wordt verspreid. Een injectie biedt gedurende tien jaar bescherming.
• Buiktyfus is een infectie van de darmen met de bacterie Salmonella typhi. De bacterie wordt overgedragen via met uitwerpselen besmet voedsel of water. Vaccinatie tegen buiktyfus kan met een vaccin dat via een injectie wordt gegeven of met een vaccin in capsules.
• Cholera. Het vaccin tegen cholera wordt in Nederland niet meer gegeven aan reizigers vanwege het geringe gevaar besmet te worden met cholera. Vaccinatie kan wel overwogen worden voor bijvoorbeeld hulpverleners en militairen die in vluchtelingengebieden gaan werken, en waarvan niet bekend is of zij over schoon drinkwater kunnen beschikken.
• Hepatitis B. Het hepatitis B-vaccin beschermt tegen een leverontsteking die veroorzaakt wordt door het hepatitis B-virus. Dit virus wordt overgedragen door onveilige seks of contact met besmet bloed. Een serie van drie vaccinaties geeft in principe levenslange bescherming. Mensen met een medisch beroep moeten zich vaak verplicht laten vaccineren tegen hepatitis B.
• Tuberculose. Tegen tuberculose (tbc) kan worden gevaccineerd met het Bacillus Calmette-Guérin (BCG) vaccin dat gemaakt wordt van de levende, verzwakte tuberculosebacterie Mycobacterium bovis. Aangezien dit vaccin slechts gedeeltelijke bescherming biedt wordt vaak gekozen voor controle op besmetting door middel van een huidtest (Mantoux) voor en na de reis.
• Meningitis. Het meningitisvaccin beschermt tegen meningitis (hersenvliesontsteking) veroorzaakt door meningokokken (Neisseria meningitidis). De verspreiding van deze bacterie vindt plaats via de luchtwegen. Een injectie beschermt drie jaar.
• Rabiës. Hondsdolheid (rabiës) is een dodelijke ziekte die wordt overgebracht door beten, krabben of likken van honden, vleermuizen, vossen en apen. Een serie van drie vaccinaties geeft basisbescherming gedurende twee jaar. Na een verdachte beet moet ook een gevaccineerd persoon zich opnieuw laten inenten.
• Japanse encefalitis. Het vaccin beschermt tegen een infectie met een virus dat wordt overgebracht door een mug en in sommige gevallen ernstige hersenontsteking kan veroorzaken. Vaccinatie wordt weinig gegeven, omdat het risico op besmetting klein is.
• Tekenencefalitis. Dit vaccin biedt geen bescherming tegen de Lyme bacterie die door teken kan worden overgebracht, maar tegen het Tick borne encepahlitis virus dat een infectie van het centrale zenuwstelsel kan veroorzaken. Deze ziekte staat ook bekend als ‘Russian spring-summer encephalitis’ en ‘früh sommer meningo-encephalitis’. Een serie van drie vaccinaties beschermt drie jaar. Meestal worden voor een reis twee vaccinaties gegeven.