Vitamine D

Vitamine D (colecalciferol) zorgt voor de opname van kalk en fosfaat uit het voedsel. Kalk en fosfaat zijn nodig voor een goede opbouw van botten en gebit.

Het is te gebruiken bij vitaminegebrek en bij botontkalking.

• Vitamine D (colecalciferol) zorgt dat uw lichaam calcium (kalk) en fosfaat uit voedsel opneemt. Calcium en fosfaat zijn nodig voor tanden en botten. Ook zorgt vitamine D dat de spieren goed werken.
  Ons lichaam krijgt vitamine D binnen door zonnestraling op de huid en met ons voedsel.
• Bij te weinig vitamine en bij botontkalking (osteoporose). Of als u een grote kans loopt op botontkalking. Zoals bij sommige vrouwen na de overgang en bij mensen die lang bijnierschorshormonen gebruiken.
• Sommige mensen moeten elke dag vitamine D gebruiken: kinderen tot 4 jaar, zwangeren, mensen met een donkere huidskleur, mensen die te weinig in de zon komen, vrouwen ouder dan 50 jaar en mannen ouder dan 70 jaar.
• U merkt niet meteen dat vitamine D voor u werkt. Door vitamine D te gebruiken heeft u minder kans op botbreuken.
• Kauwtabletten: kauw deze goed fijn voordat u ze doorslikt.
• Tabletten: slik heel door of los eerst op in melk of een andere drank.
• Capsules: slik heel door.
• Drank of vloeistof: meet de juiste hoeveelheid af met het doseerspuitje.
• Druppels: meet af op een lepeltje of in de voeding.
• U gebruikt vitamine D elke dag, 1 keer per week, 1 keer per maand of 1 keer in de 3 maanden. Dit hangt af van de sterkte van het vitamine D-middel.
• Bij normaal gebruik heeft dit medicijn geen bijwerkingen.
• U mag dit medicijn gebruiken als u zwanger bent of borstvoeding geeft. Maar niet meer dan 4000 IE (=100 microgram per dag).

Vitamine- en mineralengebrek

Verschijnselen
Volwassenen kunnen bij een tekort aan vitamine D onder andere last krijgen van spierzwakte, spierpijn, botpijn en botbreuken door verzwakte botten.

Oorzaak
Het lichaam maakt zelf vitamine D aan in de huid, onder invloed van UV-licht. Een gebrek aan vitamine D zal niet zo snel ontstaan, behalve bij:

• Kinderen tot 4 jaar. Zij hebben extra veel vitamine D nodig omdat hun botten nog snel groeien.
• Mensen die weinig buitenshuis komen of een sluier dragen en mensen met een donkere huidskleur als zij in minder zonnige landen wonen, zoals Nederland. Hun huid kan minder vitamine D aanmaken. In de winter is men extra gevoelig voor een vitamine-D-tekort, omdat de zon dan minder sterk schijnt.
• Zwangeren.
• Vrouwen boven de 50 jaar en mannen boven de 70 jaar. Hun huid kan minder goed vitamine D aanmaken.
• Ouderen die in een verzorgings- of verpleeghuis wonen.
• Mensen met aandoeningen waardoor zij vitamine D minder makkelijk uit het voedsel kunnen opnemen, zoals bij coeliakie (glutenovergevoeligheid) en bepaalde galziekten.
• Mensen met een verminderde bijschildklierwerking of nierziekten. Er is een evenwicht tussen de hoeveelheid vitamine D, calcium (kalk), fosfaat en bijschildklierhormoon. Mensen met een verminderde bijschildklierwerking produceren onvoldoende of geen bijschildklierhormoon. Bij mensen met nierfunctiestoornissen is het evenwicht tussen calcium (kalk), fosfaat, vitamine D en bijschildklierhormonen in het bloed verstoord. Met extra vitamine D wordt dit evenwicht hersteld.

Vitamine D zit in vette vissoorten en dierlijk vet. Het is ook toegevoegd aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten. 

Botontkalking

Verschijnselen
Bij botontkalking (osteoporose) worden de botten brozer. Ze breken eerder en de wervels van de ruggengraat zakken in. U merkt zelf niet dat u botontkalking heeft. De arts kan met een botdichtheidsonderzoek bekijken hoe stevig de botten zijn.

Oorzaken
Botontkalking ontstaat doordat de botten te weinig calcium (kalk) opnemen. Er hoort een voortdurend evenwicht te zijn tussen aanmaak en afbraak van botten. Bij botontkalking (osteoporose) is de afbraak sterker dan de aanmaak.

Wanneer kan botontkalking ontstaan?
Botontkalking kan ontstaan onder verschillende omstandigheden. De belangrijkste zijn de volgende.

• Oudere leeftijd. Vanaf ongeveer 45-jarige leeftijd is de aanmaak van botten minder dan de afbraak. Dit is het geval bij zowel mannen als vrouwen, maar mannen hebben over het algemeen sterkere botten dan vrouwen, waardoor ze minder snel last hebben van botontkalking.
• De overgang bij vrouwen. Het lichaam maakt dan minder oestrogenen aan. Oestrogenen zijn vrouwelijke geslachtshormonen die ook zorgen voor een evenwicht tussen de aanmaak en de afbraak van botweefsel. Hoe minder oestrogenen, hoe zwakker de botten.
• Verwijdering van de eierstokken bij vrouwen, aangezien de eierstokken oestrogenen aanmaken, die meehelpen bij de botopbouw.
• Gebruik van veel bijnierschorshormonen (corticosteroïden), zoals prednison, gedurende langere tijd of bepaalde medicijnen die gebruikt worden bij borstkanker en prostaatkanker. Deze hebben botontkalking als bijwerking.
• Te weinig beweging. Beweging stimuleert de botopbouw.
• Te weinig vitamine D. Vitamine D zorgt dat de botten calcium opnemen. Het wordt onder invloed van zonlicht in de huid gemaakt. Als u weinig in de buitenlucht komt, heeft u kans op te weinig vitamine D.

Werking
Dit medicijn vult een tekort aan vitamine D aan. Vitamine D zorgt dat de botten meer calcium kunnen opnemen. Van de werking van vitamine D bij botontkalking merkt u zelf niets. U loopt alleen minder kans op botbreuken. Als u vitamine D slikt tegen botontkalking moet u het combineren met voldoende kalk. Kalk zit vooral in zuivelproducten, zoals melk, yoghurt en kaas.

Vitamine D wordt door het lichaam zelf gemaakt in de huid onder invloed van zonlicht. Bij normaal gebruik zal het daarom geen bijwerkingen hebben.

Zeer zelden, en alleen bij langdurig gebruik van hoge doseringen per dag

• Te veel calcium in het bloed, vooral als u ook calcium gebruikt of als u een verminderde nier- of schildklierwerking heeft. Krijgt u maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken, diarree of verstopping, aanhoudende hoofdpijn, duizeligheid, droge mond, spierzwakte, spierpijn, botpijn, vermoeidheid, onvaste gang, jeuk of hartkloppingen? Raadpleeg dan uw arts. 

  Deze verschijnselen kunnen duiden op te veel calcium. Bij dialysepatiënten zal het bloed regelmatig op te veel calcium worden gecontroleerd.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Kijk voor de juiste dosering altijd in de bijsluiter of op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Kauwtabletten moet u goed fijnkauwen voor het doorslikken.
• Druppels afmeten op een lepeltje of in de voeding.
• De gewone tabletten kunt u in zijn geheel doorslikken of eerst oplossen in melk of een andere drank.
• Capsules in zijn geheel doorslikken
• Drank of vloeistof: u kunt de voorgeschreven hoeveelheid afmeten met het bijgeleverde doseerspuitje. Meestal krijgt u de afgepaste hoeveelheid in een kant-en-klaar doseerspuitje dat u in de mond leeg kunt drukken. Als u de drank te vies vindt smaken, kunt u ook de drank innemen met wat voedsel of toevoegen aan een glas water en dit daarna opdrinken.

Wanneer?
Afhankelijk van de hoeveelheid vitamine D in het medicijn en het voorschrift van de arts, kan vitamine D per dag, per week, per maand of per kwartaal worden gebruikt.

• Per dag: het beste kunt u vaste tijdstippen kiezen, dan vergeet u minder snel een dosis.
• Per week: kies een vaste dag in de week, dan vergeet u minder snel een dosis.
• Per maand of per kwartaal: meestal krijgt u de hoeveelheid in een kant-en-klaar doseerspuitje. Noteer wanneer u een dosis heeft gebruikt, en wanneer u een volgende dosis moet aanvragen.

Hoe lang?

Vitaminegebrek
Een vitaminegebrek is vaak in enkele dagen tot weken opgeheven. Om vitaminegebrek te voorkomen, moeten de volgende mensen het hele jaar door vitamine D gebruiken.

• Kinderen tot 4 jaar.
• Zwangeren.
• Mensen die weinig buitenshuis komen of een sluier dragen en mensen met een donkere huidskleur als zij in minder zonnig landen wonen, zoals Nederland.
• Vrouwen boven de 50 jaar en mannen boven de zeventig jaar.
• Ouderen die in een verzorgings- of verpleeghuis wonen.

Botontkalking
Waarschijnlijk zult u dit medicijn langdurig moeten gebruiken. Soms voert de arts een botdichtheidsmeting uit.

Het is belangrijk dit medicijn consequent in te nemen. Kies daarom vaste tijdstippen. Af en toe een keer vergeten is echter niet erg. Mocht u een dosis vergeten zijn, neem het medicijn dan alsnog in.

autorijden of alcohol drinken?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

alles eten?
Vitamine D werkt het best als uw voeding voldoende kalk bevat. Kalk zit vooral in zuivelproducten, zoals melk, kaas en yoghurt.

Er zijn van dit medicijn geen belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen bekend.

U kunt dit medicijn in een dosering tot 4000 IE (=100 microgram) per dag veilig gebruiken. Het wordt al jarenlang gebruikt door zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, zonder nadelige gevolgen voor het kind.

Overleg met uw arts als u een hogere dosering moet gebruiken. Deze kunnen wel schadelijk zijn voor de baby.

U kunt op elk moment in 1 keer met het gebruik van dit medicijn stoppen.

Denkt u erover na om te stoppen met dit medicijn? Lees voor meer informatie het thema 'Kan ik stoppen met mijn medicijnen tegen botontkalking?'.

Colecalciferol is sinds 1930 op de markt. Het is zonder recept te krijgen als tabletten, capsules en druppels. Ook zit het in veel multivitamineproducten.

Het is ook op recept verkrijgbaar onder de merknamen Divisun, D-Cura, D-Vita, Thorens en als het merkloze Colecalciferol drank FNA, Colecalciferol en Vitamine D3 in tabletten.

Colecalciferol wordt ook gebruikt in combinatie met calciumcarbonaat of calciumfosfaat, zie hiervoor de tekst Calciumcarbonaat met vitamine D of Calciumfosfaat met vitamine D. Verder nog in combinatie met vitamine A als druppels of als tabletten.

Colecalciferol wordt ook gebruikt in combinatie met een andere werkzame stof onder de merknamen Alencalci D3, Bonendro en Fosavance.

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.