Pyrimethamine

Pyrimethamine remt de groei van bepaalde parasieten.

Artsen schrijven het voor bij toxoplasmose en bij bepaalde infecties die bij hiv of aids voorkomen. In het verleden werd het bij malaria gebruikt.

• Pyrimethamine doodt bepaalde soorten parasieten en bacteriën.
• Bij infectie door de toxoplasmose-parasiet, bij longontsteking door de pneumocystis-bacterie. Ook uit voorzorg bij mensen met een verminderde afweer.
• Maak de hele kuur af. Ook als de infectie genezen lijkt, want misschien zijn er nog parasieten of bacteriën over.
• Neem de tablet in met wat water. Krijgt u last van uw maag door dit medicijn? Neem het dan in met wat voedsel.
• U kunt bloedafwijkingen krijgen door dit medicijn. Uw arts zal uw bloed regelmatig controleren. Ook krijgt u uit voorzorg folinezuur. Dan heeft u minder kans op deze bijwerking.
• Andere bijwerkingen: hoofdpijn, duizeligheid, huiduitslag. Overleg met uw arts als u hier veel last van heeft.

Toxoplasmose

Toxoplasmose is een infectieziekte, veroorzaakt door de parasiet Toxoplasma gondii. De parasiet leeft voornamelijk in katten, maar kan ook leven in de mens en andere zoogdieren, zoals koeien, varkens en schapen.
U kunt toxoplasmose krijgen door het eten van besmet vlees, dat onvoldoende is verhit, of ongewassen groente en fruit. Besmetting kan ook plaatsvinden doordat u in aanraking komt met besmette kattenpoep via de kattenbak of in de tuin.

Besmetting voorkómen
U kunt besmetting met de toxoplasmose-parasiet voorkomen door:

• handschoenen te dragen bij het tuinieren;
• groente en fruit goed te wassen;
• de kattenbak elke dag te verschonen;
• vlees door en door te verhitten, en geen rauw vlees te eten;
• handen en keukengerei direct te wassen na het hanteren van rauw vlees;
• vlees in te vriezen: eventuele parasieten in vlees gaan dood door het vlees te bevriezen, minstens 1 week bij -20 graden.

Verschijnselen
De meeste mensen die met toxoplasmose zijn besmet, worden hier nauwelijks ziek van. Klachten kunnen zijn moeheid, lusteloosheid en lichte koorts. U kunt opgezwollen klieren in de nek hebben. De meeste mensen dragen de parasiet hun hele leven bij zich, zonder er last van te hebben. Hun lichaam maakt voldoende afweerstoffen aan om eventuele ziekteverschijnselen te onderdrukken. Als u besmet bent met de parasiet, kunt u de ziekte niet overdragen op andere mensen.
In ernstige gevallen ontstaat een ooginfectie of een ontsteking in de lever, de milt of de hersenen.

Zwangerschap
Als een vrouw tijdens de zwangerschap voor het eerst in contact komt met de toxoplasmose-parasiet, kan ze de baby besmetten. Het hangt af van het stadium van de zwangerschap welke verschijnselen het kind kan krijgen. In het begin van de zwangerschap kan toxoplasmose een miskraam veroorzaken. Ook kunnen hersenafwijkingen, oogafwijkingen en doofheid ontstaan. Later in de zwangerschap kunnen ook bloedafwijkingen, lever- en miltontsteking optreden.

Mensen met een verminderde afweer
Mensen die langdurig afweeronderdrukkende medicijnen moeten gebruiken, mensen die behandeld worden voor kanker of mensen die het hiv-virus bij zich dragen, kunnen wel ernstig ziek worden van toxoplasmose. Zij kunnen ontstekingen krijgen in de hersenen, hartspier, lever, longen en ogen.

Behandeling
Artsen schrijven mensen die toxoplasmose hebben en daar ernstige gevolgen van kunnen krijgen, pyrimethamine voor, samen met het antibioticum sulfadiazine. Het medicijn folinezuur wordt toegevoegd om de kans op bijwerkingen door deze medicijnen te verminderen.

Werking
Pyrimethamine remt de groei van de toxoplasmoseparasiet. Na enkele weken zijn de meeste parasieten verdwenen. Soms moet u de kuur herhalen na een pauze van 4 tot 6 weken.

Artsen schrijven pyrimethamine soms uit voorzorg voor aan mensen met een verminderde afweer. Dan is vaak één dosis per week voldoende.

Hiv

Mensen met een verminderde weerstand, zoals door hiv, kunnen ernstige infecties krijgen door bepaalde ziekteverwekkers. Voor gezonde mensen zijn deze ziekteverwekkers nauwelijks een probleem. Voorbeelden zijn de toxoplasmose-parasiet en de pneumocystis-bacterie.
 

Bij mensen met een verminderde weerstand kan de toxoplasmose-parasiet ontstekingen in de hersenen veroorzaken (encephalitis). Dit veroorzaakt hevige hoofdpijn en vreemd gedrag.

De pneumocystis-bacterie kan ernstige longontsteking veroorzaken. U voelt zich dan flink ziek, heeft koorts en moet vaak hoesten. Het ademen kan pijnlijk zijn en vaak bent u benauwd.

Pyrimethamine kan worden gebruikt bij de behandeling van toxoplasmose-encephalitis en bij pneumocystis-longontsteking.

Artsen schrijven het ook voor om deze infecties te voorkomen.

Pyrimethamine wordt meestal gecombineerd met andere antibiotica, zoals dapson. De arts schrijft ook folinezuur voor om de kans op bijwerkingen te verminderen.

Malaria

Pyrimethamine werd vroeger wel gebruikt om de malaria-parasiet te bestrijden. In Nederland wordt het niet meer daarvoor gebruikt, omdat veel malaria-parasieten tegenwoordig resistent (ongevoelig) zijn voor dit medicijn.

Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)

• Minder rode bloedcellen. U merkt dit aan extreme vermoeidheid en een bleke huid.

  U kunt hierdoor bloedarmoede krijgen. Uw arts zal uw bloed regelmatig controleren. Uw arts zal u ook folinezuur voorschrijven. Hierdoor heeft u minder kans op deze bijwerking.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken en diarree.

  Dit gaat meestal over als u gewend raakt aan het medicijn. Neem dit medicijn in met wat voedsel om deze bijwerking te verminderen.

• Hoofdpijn

• Huiduitslag

  Zeer zelden huidontsteking of huidverkleuring.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Duizeligheid

  Overleg met uw arts, als u hier veel last van heeft.

• Minder witte bloedcellen en bloedplaatjes. U heeft hierdoor meer kans op infecties en bloedingen. Waarschuw uw arts bij koorts, grieperig gevoel, keelpijn, huidinfecties, blaren in de mond, blauwe plekken of bloedneuzen.

  Uw arts zal ook regelmatig uw bloed controleren. Verder krijgt u ook het medicijn folinezuur. Dit vermindert de kans op deze bijwerking.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Aanval van epilepsie, stuipen.

  Waarschuw dan een arts.

• Benauwdheid, kortademigheid.

  Waarschuw dan uw arts.

• Aanval van hevige buikpijn, koliek.

  Waarschuw dan uw arts.

• Bij mensen met een aangeboren tekort van het enzym G6PD, kan een ernstige bloedafwijking ontstaan. U merkt deze bloedafwijking aan vermoeidheid, duizeligheid, bleekheid, gele huid, donkere urine of kortademigheid.

  Overleg met uw arts. Weet u dat u een G6PD-tekort heeft? Geef dat door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u medicijnen die problemen veroorzaken bij G6PD-tekort niet meer krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Wanneer?

Behandeling van een infectie:
Meestal gebruikt u dit medicijn 1 keer per dag. Kies hiervoor een vast tijdstip, dan vergeet u minder snel een dosis.
Pasgeborenen en kleine kinderen gebruiken het meestal 2 keer per dag. Na een half jaar meestal 3 keer per week.

Gebruik uit voorzorg:
U gebruikt het meestal 1 keer per week. Kies hiervoor een vaste dag, dan vergeet u minder snel een dosis.

Hoelang?

• Bij toxoplasmose: de kuur duurt meestal 3 tot 4 weken. Soms is het nodig de kuur te herhalen, dat mag pas na 30 tot 40 dagen. Bij mensen met een verminderde afweer en bij pasgeboren baby's die tijdens de zwangerschap besmet zijn geraakt, kan de behandeling een jaar duren.
• Om een infectie te voorkomen: u moet dit medicijn gebruiken zolang u kans heeft op de infectie. Bijvoorbeeld zolang uw afweer is verminderd.

Het is belangrijk dit medicijn consequent in te nemen. Mocht u toch een dosis vergeten zijn:

• Als u dit medicijn 1 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 8 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 8 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 1 keer per week gebruikt: neem de dosis zo snel mogelijk in. Zijn er meer dan 3 dagen verstreken, dan kunt u de innamedag het beste in het vervolg aanpassen. Als u bijvoorbeeld gewend was op donderdag de pyrimethamine te nemen en u komt er pas zaterdag achter dat u dat vergeten heeft, neem dan de tabletten op zaterdag en noteer de zaterdag als vaste dag in het vervolg.
• Als u dit medicijn 2 of 3 keer per week gebruikt: ontdekt u het dezelfde dag of de volgende dag? Neem de dosis dan zo snel mogelijk in. Duurt het nog een dag of minder voor u de volgende dosering zou moeten innemen? Dan kunt u de dagen het beste in het vervolg aanpassen: als u bijvoorbeeld gewend was op zaterdag en dinsdag de pyrimethamine te nemen, en u komt er pas vrijdag achter dat u een tablet vergeten heeft, neem dan de tablet zo snel mogelijk in, en de volgende tablet op maandag. Noteer deze dagen als vaste dagen in het vervolg.

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Sommige medicijnen tegen hiv en hepatitis C. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

Twijfelt u eraan of de bovenstaande wisselwerking voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap
Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Meld het aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Samen kunt u bespreken wat het risico voor de baby is als u doorgaat met het medicijn. Of wat het risico voor u of uw baby is als u met het medicijn stopt.

Let op: pyrimethamine wordt meestal gebruikt samen met andere medicijnen. Van deze medicijnen is soms wel aangetoond dat ze schadelijk zijn voor de baby.

Borstvoeding
U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u borstvoeding geeft. Dit medicijn komt in de moedermelk, maar is niet schadelijk voor het kind.

Stop alleen als u de kuur heeft afgemaakt. Als u eerder stopt heeft u kans dat niet alle parasieten of bacteriën verdwenen zijn. De infectie blijft dan bestaan of keert terug.

Stop wel als u een allergische reactie of ernstige bijwerkingen krijgt van het medicijn. Neem in dat geval direct contact op met een arts.

Pyrimethamine is sinds 1952 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in tabletten onder de merknaam Daraprim.

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.