Desmopressine

Desmopressine lijkt sterk op ADH, een hormoon dat wordt gemaakt door de hypofyse (een klier in de hersenen). Het regelt onder andere de hoeveelheid water die de nieren uitscheiden.

Artsen schrijven desmopressine voor bij een tekort aan ADH (diabetes insipidus), bij bedplassen en bij plasklachten zoals 's nachts vaak moeten plassen.  En bij bloedingen bij mensen met bepaalde afwijkingen in de bloedstolling.

• Desmopressine lijkt op het lichaamseigen hormoon ADH. Dit hormoon regelt hoeveel water de nieren uitscheiden. Het heeft ook een effect op de bloedstolling.
• Bij een tekort aan ADH (diabetes insipidus), bij bedplassen en als u 's nachts vaak moet plassen. Ook bij mensen met bepaalde afwijkingen in de bloedstolling om bloedingen te stoppen of om te voorkomen dat door een operatie ernstige bloedingen ontstaan.
• U kunt desmopressine gebruiken als tablet, smelttablet voor onder de tong of neusspray. Er is ook een injectie. Deze wordt meestal gegeven door een verpleegkundige of arts.
• Bij diabetes insipidus: verdeel de dosis zo goed mogelijk over de dag.
• Bij bedplassen en 's nachts vaak moeten plassen: 1 maal per dag voor u gaat slapen.
• Bij bloedstollingsziekten: om een bloeding bij een operatie te voorkomen, moet u de neusspray anderhalf uur voor de operatie gebruiken.
• Bij gebruik via de neus kunt u last krijgen van een verstopte neus of een loopneus.
• Andere bijwerkingen:misselijkheid, maagpijn, hoofdpijn, droge mond en vochtophoping (dit merkt u bijvoorbeeld aan dikke enkels en handen).
• Er zijn wisselwerkingen met andere middelen. Laat uw apotheker controleren of u desmopressine veilig kunt gebruiken met uw andere medicijnen, ook die u zonder recept heeft gekocht.

Diabetes insipidus

Bij deze ziekte scheiden de nieren veel meer water uit dan normaal.

Verschijnselen
Bij diabetes insipidus heeft u heel veel dorst en moet u veel drinken en erg veel plassen. De verschijnselen lijken wel op suikerziekte (diabetes mellitus), daarom de naam. Maar de oorzaak is heel verschillend. Door het vele plassen kunt u uitgedroogd raken.

Oorzaak
Diabetes insipidus ontstaat door een tekort aan een bepaald hormoon, het antidiuretisch hormoon (ADH), ook wel vasopressine genoemd. Dit hormoon wordt aangemaakt door een klier in de hersenen (hypofyse). Het regelt de hoeveelheid water die de nieren uitscheiden. Een tekort kan aangeboren zijn of worden veroorzaakt door een beschadiging van de hypofyse. Bijvoorbeeld door een tumor, een operatie, infectie of ongeluk. Ook kunnen de nieren onvoldoende gevoelig zijn voor ADH.

Werking
Desmopressine werkt op dezelfde wijze als het lichaamseigen ADH. Het effect merkt u doordat u minder plast en minder dorst heeft.

De gewone tabletten beginnen binnen 2 uur te werken. De tabletten voor onder de tong (‘melt’) werken na een half tot 4 uur. De neusdruppels en neusspray beginnen te werken na 1 uur. De tabletten werken 6 tot 14 uur. De neusdruppels of neusspray werken langer, namelijk 10 tot 20 uur.

Desmopressine wordt soms ook 1 keer gebruikt om de werking van de nieren te testen.

Bedplassen

Bedplassen komt ook bij volwassenen voor. Bij volwassenen is bedplassen een probleem als dit vaker dan 1 keer per maand gebeurt. Als er geen andere bijkomende ziekte de oorzaak kan zijn, zal de arts adviezen geven voor de behandeling.

Oorzaak
Er is meestal geen oorzaak aan te wijzen voor bedplassen. U merkt niet op dat de blaas vol is en dat u moet plassen. Bedplassen is niet het gevolg van te veel drinken of te diep slapen. Iemand plast ook niet expres in bed.

Behandeling
Bij volwassenen is het zinvol om uit te zoeken of er een reden is voor het bedplassen. Bijvoorbeeld een afwijking waardoor de blaas niet goed werkt. Ook het bijhouden van een dagboek kan nuttig zijn. Daarin noteert u wat u drinkt en hoe vaak u plast. Als er niets afwijkends is, kan uw arts voorstellen om een proefbehandeling met desmopressine te beginnen.

Werking
Desmopressine vermindert 's nachts de urineproductie wanneer het voor het slapengaan wordt gebruikt. Het effect is meestal na enkele dagen merkbaar. Desmopressine lost het bedplassen niet helemaal op. Wel plast men minder 's nachts en zal het bed wat minder vaak nat zijn. Maar helemaal droog blijft het bed meestal niet. Na stoppen met het medicijn keert het bedplassen vaak terug.

Bloedstollingsziekten

Hemofilie A en de ziekte van von Willebrand type I zijn ziektes waarbij de bloedstolling is verstoord.

Oorzaak
Bij bloedstollingsziekten is er een tekort aan bepaalde stoffen in het bloed. Deze stoffen laten het bloed stollen en stoppen zo een bloeding. Dit noemt men stollingsfactoren. Bij hemofilie A ontbreekt de zogenaamde factor VIII. Bij de ziekte van von Willebrand ontbreekt een bepaald eiwit dat bloedplaatjes aan elkaar laat kleven.

Verschijnselen
Bij hemofilie stolt het bloed langzamer dan normaal. En treden er regelmatig spontane bloedingen op, in de gewrichten, spieren of onder de huid.

Bij de ziekte van von Willebrand  komen veel spontane tandvleesbloedingen en bloedneuzen voor. En kan iemand langer blijven nabloeden na bijvoorbeeld een operatie.

Behandeling
Bij ernstige bloedingen kan de ontbrekende stollingsfactor rechtstreeks worden ingespoten. Dit stopt het bloeden. Als de bloeding minder ernstig is, kan ook desmopressine worden gebruikt. Of als er kans is op een bloeding, bijvoorbeeld bij een operatie.

Werking
Dit medicijn verhoogt de hoeveelheid van sommige stollingsfactoren in het bloed. Het helpt ook bij sommige andere stollingsziekten dan hemofilie A en de ziekte van von Willebrand. Als het voor een ingreep wordt gebruikt komen minder vaak gevaarlijke bloedingen voor. En is minder vaak een bloedtransfusie nodig.  

De werking is maximaal na 1 tot 2 uur. Om bloedingen bij een operatie te voorkomen moet het een half uur tot anderhalf uur voor de ingreep worden gegeven.

Gebruik door bloeddonoren
In sommige gevallen kunnen bloeddonoren ook desmopressine gebruiken. Bij gebruik vlak voordat ze bloed afgeven, verhoogt dit medicijn de hoeveelheid stollingsfactoren in hun bloed. Dit is nuttig als het bloed vooral wordt gebruikt om de bloedstollingsfactoren te 'oogsten'.

Plasklachten bij vrouwen

Verschijnselen
Veel vrouwen hebben plasklachten, zoals vooral 's nachts vaak uit bed moeten om te plassen. Dit is het gevolg van overmatige productie van urine tijdens de nacht. De oorzaak van deze klachten is vaak onduidelijk.

Behandeling
Soms kunt u door het bijhouden van een “plasdagboek” erachter komen of er oorzaken zijn voor de plasklachten. Zo kan te veel drinken ’s avonds meer aandrang in de nacht geven. Als dit niet werkt, kan uw arts desmopressine voorschrijven.

Werking
Desmopressine vermindert 's nachts de urineproductie wanneer het voor het slapengaan wordt gebruikt. U zou hierdoor 's nachts minder vaak moeten plassen. Een effect is meestal na een paar dagen merkbaar. Na stoppen met het medicijn keren de plasklachten vaak terug.

Plasklachten bij mannen

Verschijnselen
Veel mannen hebben plasklachten, zoals vooral 's nachts vaak uit bed moeten om te plassen. Dit is het gevolg van overmatige productie van urine tijdens de nacht. De oorzaak van deze klachten is vaak onduidelijk.

Behandeling
Soms kunt u door het bijhouden van een “plasdagboek” erachter komen of er oorzaken zijn voor de plasklachten. Zo kan te veel drinken ’s avonds meer aandrang in de nacht geven. Als dit niet werkt en u erg veel last heeft van 's nachts vaak moeten plassen, kan uw arts medicijnen voorschrijven, zoals tolterodine. Als dit niet werkt, kan uw arts andere medicijnen voorschrijven, zoals desmopressine. Maar het is niet duidelijk of desmopressine werkt bij mannen die 's nachts vaak moeten plassen. Daarom wordt desmopressine nog maar weinig gebruikt.

Werking
Desmopressine vermindert de urineproductie in de nacht wanneer u het voor het slapengaan gebruikt. U zou hierdoor 's nachts minder vaak moeten plassen. Een effect is meestal na een paar dagen merkbaar. Na stoppen met het medicijn keren de plasklachten vaak terug.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Bij gebruik via de neus: verstopte neus en ontsteking van het neusslijmvlies

• Hoofdpijn

  Zelden kan u ongewoon zware of lange tijd hoofdpijn krijgen. Dat kan wijzen op te weinig natrium (=zout) in het bloed. Zie Zelden Tekort aan natrium. Waarschuw dan direct een arts. Vooral ouderen en mensen met koorts, infecties, cystische fibrose of een nierziekte hebben meer kans op een natriumtekort.

• Droge mond, als u dit medicijn meer maanden in hoge dosering gebruikt

  Dit komt vooral bij de tabletten en smelttabletten voor. Door een droge mond kunnen zich eerder gaatjes in uw gebit ontwikkelen. Poets en flos daarom extra goed als u merkt dat u last heeft van een droge mond. De tandarts kan misschien vaker uw gebit controleren als u dit medicijn verschillende weken achter elkaar gebruikt.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Tekort aan natrium, een bepaalde stof in het bloed. U merkt dit het eerst aan plotselinge hevige vermoeidheid, sufheid, verminderde eetlust, misselijkheid en braken. En aan zware hoofdpijn, verwardheid, onverklaarbare gewichtstoename en soms stuipen of wegraken. Vrouwen, ouderen en mensen met koorts, infecties, cystische fibrose of een nierziekte hebben meer kans op een natriumtekort. Ook bij diarree of braken is de kans op een tekort aan natrium groter.

  Waarschuw in alle gevallen direct uw arts. Drink dan niets meer en gebruik geen vloeibaar voedsel.
  Meestal ontstaat dit natriumtekort tijdens de eerste weken van het gebruik. Als u diarree heeft of veel moet braken, neem dan contact op met uw arts.

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, maagpijn, buikpijn, diarree, verstopping en braken

  Zeer zelden een opgeblazen gevoel en winderigheid. Heeft u hier veel last van? Raadpleeg dan uw arts.

• Duizeligheid en vermoeidheid

  Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft.

• Vochtophoping (oedeem), als u dit medicijn lange tijd (maanden) moet gebruiken. Dit merkt u bijvoorbeeld aan dikke enkels en ringen die niet meer passen. En aan vaker moeten plassen en een toename van het gewicht.

  Gebruik daarom dit medicijn bij bedplassen niet langer dan 3 maanden achter elkaar.

• Bij gebruik via de neus: irritatie van de neus of bloedneus, rode ogen, blozen en versnelde harslag. En maag-darmontsteking, misselijkheid en buikpijn.

  Overleg met uw arts als u hier last van heeft.

• Bij gebruik via een injectie: vermoeidheid, hartkloppingen en blozen

  Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft.

• Rode ogen 

  Dit komt vooral bij de neusspray voor. 

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Slaperigheid. Ook kan juist slapeloosheid optreden.

• Tintelingen of doof gevoel in de ledematen

• Zweten, hartkloppingen, zwak voelen

  Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft.

• Gewichtstoename

  Raadpleeg bij onverklaarbare gewichtstoename uw arts.

• Tekort aan kalium, een bepaalde stof in het bloed. U merkt dit het eerst aan spierzwakte, spierkramp of spierpijn meestal het eerst in de bovenbenen en armen. En aan ernstige vermoeidheid, hartkloppingen of heftige buikklachten. Mensen met levercirrose of nierziekten hebben hier meer kans op. En mensen die veel laxeermiddelen gebruiken. Ook bij diarree of braken hier meer kans op.

  Als u last heeft van deze klachten, ga dan naar uw arts. Dit kaliumtekort kan ook pas ontstaan als u dit medicijn al meer weken tot maanden gebruikt. Uw arts controleert uw kalium meestal na een paar weken. Mocht u een tekort aan kalium in het bloed krijgen? Dan kan uw arts u een ander medicijn erbij voorschrijven dat het kaliumtekort opheft. Als u diarree heeft of veel moet braken, neem dan contact op met uw arts.

• Bij gebruik van de injectie of hoge dosis neusspray ('Octostim'): mensen met hartkramp (angina pectoris) lopen meer risico op trombose of een hartinfarct. En ook mensen die al eerder een hartaanval hebben gehad.

  Overleg met uw arts of u dit medicijn mag gebruiken. Als uw hartkramp verergert of als u ineens pijn op de borst krijgt, moet u uw arts waarschuwen.

• Heeft u een beroerte gehad? U heeft dan meer kans op trombose. Hierdoor kunt u opnieuw een beroerte krijgen.

  Overleg met uw arts of u desmopressine mag gebruiken.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dit aan rode plekken, huiduitslag, galbulten of jeuk. In zeldzame gevallen kunt u last krijgen van zwelling van het gezicht, lippen, tong of keel. U kunt daarbij erg benauwd worden. Als dit ontstaat, moet u direct een arts raadplegen of naar de Eerste-hulpdienst gaan.

  U mag dit medicijn in de toekomst dan niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor desmopressine. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Kijk voor de goede dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Tabletten: neem de tabletten in met een half glas water.
• Smelttabletten voor onder de tong: houd de smelttablet onder de tong totdat deze is opgelost in de mond en u het speeksel heeft doorgeslikt.
• Neusspray: als u de spray voor het eerst gebruikt, moet u het pompje een paar maal indrukken in de lucht. De spraykamer kan zich dan vullen met de oplossing. De volgende keren is dit niet meer nodig. Houd uw hoofd rechtop en breng de tuit in één neusgat. Houd het andere neusgat dicht en druk het pompje eenmaal in. Snuif de vloeistof niet op. Als u de spray twee of meer keer moet toepassen, gebruik dan afwisselend het linker en het rechter neusgat. Sluit de spray na gebruik goed af met het beschermdopje.
• Injectie: de injectie zal meestal door een verpleegkundige of door een arts worden gegeven.

Wanneer?

• Bij diabetes insipidus: verdeel de dosis zo goed mogelijk over de dag. Zo werkt het de hele dag. Kies vaste tijden, dan vergeet u minder snel een dosis. Gebruikt u het medicijn 2 keer per dag? Neem het dan 's ochtends en 's avonds. Gebruikt u het 3 keer per dag? Neem het dan 's ochtends, 's middags en 's avonds voor het slapengaan.
• Bij bedplassen of als u 's nachts vaak moet plassen: gebruik het medicijn 1 keer per dag, vóór het slapengaan.
• Bij bloedstollingsziekten: om een bloeding bij een operatie te voorkomen: de neusspray een half tot anderhalf uur voor de ingreep gebruiken. De injectie kan ook vlak voor de ingreep worden gegeven.

Hoe lang?

• Diabetes insipidus: waarschijnlijk moet u dit medicijn uw leven lang gebruiken.
• Bedplassen: gebruik dit medicijn niet langer dan 3 maanden achter elkaar. Bij bedplassen kan desmopressine ook kort worden gebruikt, bijvoorbeeld op vakantie.
• Stollingsstoornissen: meestal wordt dit medicijn korte tijd gebruikt. Bijvoorbeeld om een bloeding te stoppen of vlak voor een operatie om het bloedverlies te beperken.

Bij diabetes insipidus

• Als u dit medicijn 1 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 8 uur voor u de volgende dosis normaal neemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog. Duurt het nog minder dan 8 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 2 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 4 uur voor u de volgende dosis normaal neemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog. Duurt het nog minder dan 4 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 3 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 2 uur voor u de volgende dosis normaal neemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog. Duurt het nog minder dan 2 uur? Sla de vergeten dosis dan over.

Gebruikt u het middel voor bedplassen of omdat u 's nachts vaak moet plassen? Sla dan de vergeten dosis over.

autorijden en alcohol drinken?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

alles eten?
Te veel drinken kan een watervergiftiging veroorzaken. Vooral jonge kinderen, ouderen en mensen met slechte nieren kunnen hier gevoelig voor zijn. Drink vanaf 1 uur voor tot 8 uur na het gebruik van desmopressine alleen als u dorst heeft. De rest van de dag kunt u gewoon drinken.

Mensen met diabetes insipidus: vraag advies aan uw arts over de hoeveelheid vocht die u mag innemen.

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Ontstekingsremmende pijnstillers, zoals ibuprofen, diclofenac, acetylsalicylzuur en naproxen. Deze medicijnen vergroten de kans op watervergiftiging. Ook de hoeveelheid natrium in het bloed kan te laag worden. Gebruik daarom liever paracetamol als pijnstiller. Die heeft dat nadeel niet. U merkt watervergiftiging aan het vasthouden van vocht (dikke enkels en voeten). Te weinig natrium merkt u aan hevige vermoeidheid, sufheid slecht aanspreekbaar zijn en verminderde eetlust. Waarschuw dan uw arts.

Sommige medicijnen kunnen de bijwerking van desmopressine op de hoeveelheid natrium (zout) in het bloed versterken. Bij gebruik van de volgende medicijnen zal de arts de hoeveelheid natrium extra controleren.

• Imipramine, een medicijn dat ook bij bedplassen wordt toegepast
• Medicijnen tegen depressie, zoals paroxetine of amitriptyline
• Het medicijn tegen misselijkheid chloorpromazine
• Het medicijn tegen epilepsie of stemmingsstoornissen: carbamazepine

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Bij diabetes insipidus
Weeg met uw arts de ernst van uw aandoening af tegen het risico van dit medicijn voor het kind. Bij gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap bestaat er namelijk een kans op aangeboren aandoeningen. Ook is er een grotere kans op zwangerschapsvergiftiging. Maar diabetes insipidus kan ook schadelijk voor de baby zijn. Overleg daarom met uw arts over de voor- en nadelen.

Bij bedplassen, 's nachts vaak moeten plassen en bloedstollingsziekten
Overleg met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Er zijn niet veel zwangere vrouwen die dit medicijn hebben gebruikt. Daarom is niet zeker wat de risico's van dit medicijn zijn voor zwangere vrouwen en hun kind.

Borstvoeding
U kunt veilig borstvoeding geven, als u dit medicijn in de normale dosering gebruikt. Het komt in kleine hoeveelheden in de moedermelk terecht. Deze hoeveelheid is zo klein dat het niet schadelijk is voor de baby.

U kunt in één keer stoppen met dit medicijn. Als u het medicijn voor diabetes insipidus gebruikt, zullen de verschijnselen wel weer terugkeren. Overleg hierover met uw arts.

Ja, u heeft een recept nodig.

Desmopressine is sinds 1973 internationaal op de markt. Het is op recept te krijgen onder de merknamen Minrin, Nocdurna en Octostim en als het merkloze Desmopressine. In tabletten, smelttabletten voor onder de tong, neusspray en injecties.

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.