Azathioprine

Azathioprine onderdrukt afweerreacties van het lichaam.

Artsen schrijven het voor bij verschillende aandoeningen, zoals na een transplantatie om afweerreacties te onderdrukken, bij chronische darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, reumatoïde artritis, multiple sclerose (MS), de spierziekte myasthenia gravis en lupus erythematodes (LE).

Artsen schrijven het ook voor bij bepaalde ernstige huidaandoeningen, zoals pemphigus vulgaris, dermatomyositis, polymyositis en zeer ernstig eczeem.

Verder schrijven ze het voor bij bepaalde bloedstollingsziekten, bij bloedarmoede door afbraak van de rode bloedcellen en bij een bepaalde vorm van chronische leverontsteking.

• Azathioprine onderdrukt de lichaamsafweer tegen vreemde cellen en remt ontstekingen.
• Om afstoting na orgaantransplantatie te voorkomen. Ook bij ontstekingsziekten, zoals van de darmen, gewrichten, huid, bloedvaten, zenuwstelsel, spieren en verschillende organen, zoals lever en nieren. Verder bij bepaalde bloedziekten.
• Als afweeronderdrukker: voor het getransplanteerde orgaan is het belangrijk dat u geen dosis mist. Kies daarom vaste tijdstippen om dit medicijn in te nemen. Merkt u dat het toch niet altijd lukt? Praat erover met uw arts.
• Ontstekingsziekten: het duurt enkele weken tot maanden voor u het effect merkt.
• Tabletten: neem de tabletten het liefst tijdens of vlak na het eten. U heeft dan minder kans op misselijkheid.
• Combineer de tabletten in elk geval niet met melk of melkproducten.
• Bijwerkingen: verminderde aanmaak van bloedcellen. Dit veroorzaakt bloedarmoede, bloedingen en meer kans op infecties. De arts zal uw bloed daarom regelmatig controleren. Bent u extreem moe, heeft u koorts, blaren in de mond of snel blauwe plekken? Waarschuw dan direct een arts.
• Bij een hoge dosering heeft u iets meer kans op huidkanker. Blijf daarom uit de felle zon en ga niet onder de zonnebank.
• Bent u zwanger? Of wilt u zwanger worden? Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken.
• Geeft u borstvoeding? Dit medicijn komt in kleine hoeveelheden in de moedermelk. Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken.

Voorkomen van afweerreacties

Azathioprine wordt gebruikt na transplantaties met een orgaan van een donor, zoals een hart, lever of nier.

Na een orgaantransplantatie ziet het eigen afweersysteem de orgaancellen van de donor als 'vreemd'. Het wil ze dan opruimen, net zoals het doet bij bacteriën, gisten en virussen. Het getransplanteerde orgaan raakt hierdoor ontstoken en beschadigd. Dit heet afstoting.

Behandeling
Direct na een transplantatie moet u meestal een groot aantal medicijnen gebruiken om het getransplanteerde orgaan in goede conditie te houden. Tegen de lichaamseigen afweer zijn dat afweeronderdrukkers. Azathioprine is zo’n afweeronderdrukker.

Vaak gebruikt u meerdere afweeronderdrukkers tegelijkertijd. Ze worden ook vaak gecombineerd met een corticosteroïd (bijnierschorshormoon), zoals prednisolon.
Na een orgaantransplantatie heeft u levenslang afweeronderdrukkers nodig.

Werking
Azathioprine onderdrukt de lichaamseigen afweer tegen het getransplanteerde orgaan. Het voorkomt zo dat uw lichaam het orgaan afstoot.

Ziekte van Crohn

Verschijnselen
Bij de ziekte van Crohn zijn delen van de darm chronisch ontstoken. De ontsteking veroorzaakt buikpijn, koorts, diarree, moeheid en gewichtsverlies. Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.

Oorzaak
De precieze oorzaak van de ziekte van Crohn is niet bekend. Waarschijnlijk is het afweersysteem in de war en valt deze goede bacteriën in de darm aan. Hierdoor ontstaat een ontsteking die de darmen verder beschadigt. De ontsteking dringt diep door tot de spierlagen van de darmen. Meestal is het laatste deel van de dunne darm en het eerste deel van de dikke darm aangedaan. Door de chronische ontsteking ontstaan verdikkingen in de darm, waar de ontlasting moeilijk langs kan. Ook ontstaan verbindingsbuisjes (fistels) van de darm naar andere organen, zoals de blaas, de vagina en tussen delen van de darm onderling.

Behandeling
De behandeling is erop gericht om de pijn en ontsteking te remmen en verdikkingen en fistels in de darmen te voorkomen. De arts zal in eerste instantie meestal 5-ASA-medicijnen voorschrijven, zoals mesalazine of sulfasalazine. In tweede instantie schrijven artsen bijnierschorshormonen (corticosteroïden) voor in klysma's of als tabletten om in te nemen.
Helpen deze medicijnen niet voldoende of mag u ze niet gebruiken? De arts kan in dat geval azathioprine voorschrijven.

Werking en effect
Azathioprine vermindert de afweer van het lichaam tegen de eigen darmcellen. Het vermindert de ontsteking en remt de ziekte af. Het kan enkele maanden duren voordat uw klachten, zoals diarree en buikpijn verminderen.

Colitis ulcerosa

Verschijnselen
Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de darm. Hierdoor heeft u frequente en forse diarree, vaak met bloed en slijm erbij. Andere klachten zijn buikpijn, koorts, uitdroging, bloedarmoede en gewichtsverlies.
Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.

Oorzaak
Colitis ulcerosa is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het afweersysteem de eigen lichaamscellen aanvalt, in dit geval van de darmen. Hierdoor ontstaat een ontsteking die de darmen verder beschadigt. Meestal is het laatste deel van de dikke darm aangedaan. Na verloop van tijd kan de ziekte zich uitbreiden naar de rest van de dikke darm. Het is onbekend waarom het lichaam zich keert tegen de eigen cellen.

Behandeling
Colitis ulcerosa wordt in eerste instantie behandeld met 5-ASA-medicijnen, zoals mesalazine of met bijnierschorshormonen (corticosteroïden). Helpen deze medicijnen niet voldoende of mag u ze niet gebruiken? De arts kan in dat geval azathioprine voorschrijven.

Werking en effect
Azathioprine vermindert de afweer van het lichaam tegen de eigen darmcellen. Het vermindert de ontsteking en remt de ziekte af. Het kan enkele maanden duren voordat uw klachten, zoals diarree en buikpijn, verminderen .

Reumatoïde artritis

Verschijnselen
Reumatoïde artritis is een ontsteking van de gewrichten, zoals van de handen, polsen, enkels of voeten. Door de ontsteking worden gewrichten pijnlijk, stijf, dik en gevoelig, soms ook warm. Op den duur raken de gewrichten beschadigd. Meestal zijn de verschijnselen zowel links als rechts in dezelfde gewrichten aanwezig.

Oorzaak
Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het afweersysteem de eigen lichaamscellen aanvalt, in dit geval van de gewrichten. Hierdoor ontstaat een ontsteking die het gewricht verder beschadigt. Het is onbekend waarom het lichaam zich keert tegen de eigen cellen.

Werking
Azathioprine vermindert de afweer van het lichaam tegen de eigen gewrichtscellen. Het vermindert de ontsteking en remt de ziekte af. Uw klachten zoals pijn en zwelling nemen dan af. Op de lange termijn raken de gewrichten hierdoor minder beschadigd.

Azathioprine is een DMARD: een zogenaamde Disease Modifying Antirheumatic Drug. Dit zijn medicijnen die de schade aan de gewrichten door reuma kunnen afremmen. Ze hebben geen snel effect op de pijn, maar ze onderdrukken de ontsteking.

Behandeling
Artsen schrijven azathioprine pas voor als andere DMARD`s, zoals methotrexaat, onvoldoende effect hebben of als u ze niet verdraagt.

Effect
Net als de andere DMARD's werkt azathioprine niet meteen. Uw klachten als pijn, stijfheid en zwelling nemen meestal binnen 2 tot 4 maanden af.

Multiple Sclerose (MS)

Bij multiple sclerose (MS) valt het eigen afweersysteem de beschermende laag rond de zenuwen in hersenen en ruggenmerg aan. Hierdoor ontstaan ontstekingen en littekens in deze beschermende laag en werken sommige zenuwen minder goed of niet meer.

Verschijnselen
De klachten van MS zijn afhankelijk van de zenuwen die zijn aangedaan. Vaak begint MS met vermoeidheid en minder goed zien met één oog. Soms zijn er ook spierkrampen en gevoelsstoornissen, zoals tintelingen.
De klachten kunnen in aanvallen optreden (schubs), maar ook continu aanwezig zijn.

Behandeling
MS wordt behandeld door een neuroloog. Met de behandeling probeert de neuroloog nieuwe schubs te voorkomen en ervoor te zorgen dat u uw dagelijkse activiteiten kunt blijven doen.
Een van de medicijnen die uw neuroloog kan voorschrijven is azathioprine.

Werking
Azathioprine remt ontstekingen en onderdrukt de afweer.
Het vermindert het aantal schubs.

Myasthenia gravis

Verschijnselen
Bij myasthenia gravis raken de spieren abnormaal vermoeid. U merkt dat aan spierzwakte en soms ook aan verlammingen. Opvallend zijn hangende oogleden, dubbelzien, moeite met slikken en spreken. Soms neemt de spierkracht in armen en benen af. De klachten kunnen aanvalsgewijs optreden, maar ook continu aanwezig zijn.

Oorzaak
De aansturing van de spieren door zenuwcellen is bij myasthenia gravis verstoord. Normaal gesproken geven de zenuwvezels op bepaalde contactplaatsen aan de spieren boodschapperstoffen door, zoals acetylcholine. Deze boodschapperstof stimuleert de spier.

Nadat acetylcholine de boodschap aan de spier heeft overgebracht, wordt het afgebroken door een lichaamseigen enzym. Er wordt dus steeds opnieuw acetylcholine aangemaakt.

Bij myasthenia gravis breekt de lichaamseigen afweer per ongeluk de contactplaatsen af. Daardoor raakt  het contact tussen boodschapperstof en spier voor een deel verloren. Hierdoor kunnen de spieren niet meer reageren en worden ze zwakker.

Behandeling
Soms schrijft de arts medicijnen voor om de lichaamseigen afweer te remmen, zoals azathioprine.

Effect
Azathioprine werkt niet meteen. Uw klachten nemen meestal binnen 2 tot 6 maanden af.

Lupus Erythematodes (LE)

Azathioprine wordt gebruikt bij systemische lupus erythematodes (SLE).

Verschijnselen
Lupus erythematodes, ook wel LE genoemd, is een chronische ontsteking van de huid. Behalve de huid kunnen ook gewrichten, nieren, longen en andere organen ontstoken zijn. Dan noemt men het wel ‘systemische LE’ of ‘SLE’. De ziekte komt in aanvallen, maar kent ook rustige periodes.

Een aanval lijkt op een ernstige griepperiode met koorts, spier- en gewrichtspijn en vermoeidheid. Ook komen er meestal huidafwijkingen voor, zoals rode vlekken in het gezicht en verschillende soorten huiduitslag.

Oorzaak
SLE is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het afweersysteem de eigen lichaamscellen aanvalt, in dit geval van de huid, gewrichten, nieren en longen. Hierdoor ontstaan ontstekingen. Het is onbekend waarom het lichaam zich keert tegen de eigen cellen.

Behandeling
De ontstekingen worden meestal behandeld met bijnierschorshormonen (corticosteroïden), zoals prednisolon. Deze remmen de ontstekingen. Werken deze onvoldoende en heeft u erg veel last? In dat geval zal de arts vaak ook cyclofosfamide of azathioprine voorschrijven.

Werking
Azathioprine vermindert de afweer van het lichaam tegen de eigen cellen. Het vermindert de ontsteking en remt de ziekte af. Uw klachten verminderen hierdoor.

Meestal gebruikt u het tijdens een aanval in hoge dosering, samen met corticosteroïden (bijnierschorshormonen). Na enkele dagen tot weken is een lagere dosering voldoende. Het onderdrukt dan een groot deel van de verschijnselen. U gebruikt het dan meestal langere tijd en ook in combinatie met corticosteroïden.

Overige huidaandoeningen

Azathioprine wordt ook gebruikt bij ernstige huidaandoeningen veroorzaakt door ontstekingen. Bijvoorbeeld de volgende aandoeningen:

• Pemphigus vulgaris, een ernstige huidaandoening waarbij de huid en slijmvliezen met blaasjes en blaren overdekt raken.
• Dermatomyositis en polymyositis, een ziekte waarbij de huid en onderliggende spieren zijn ontstoken. Het heeft als verschijnselen huiduitslag en spierzwakte of spierpijn.
• Ernstig eczeem, als alle andere medicijnen niet helpen.

Werking
Azathioprine vermindert de afweer van het lichaam tegen de eigen huid- en slijmvliescellen. Het vermindert de ontsteking en remt de ziekte af. Hierdoor verminderen uw klachten.

Bloedstollingsziekten

Azathioprine wordt soms gebruikt bij de bloedstollingsziekte immuun trombocytopenie (ITP). Dit is een auto-immuunziekte. Dit betekent dat de lichaamseigen afweer per ongeluk de eigen cellen aanvalt, in dit geval de bloedplaatjes. Dit maakt de bloedplaatjes kapot. Bloedplaatjes zijn nodig voor de bloedstolling, bijvoorbeeld bij wonden. Als er te weinig bloedplaatjes zijn, ontstaan er snel bloedingen. U ziet dat als eerste door 'purperen' bloeduitstortingen in de huid en slijmvliezen.

Behandeling
Meestal schrijft de arts bijnierschorshormonen voor (corticosteroïden), zoals prednisolon. Dit onderdrukt de lichaamseigen afweer. Als dat niet voldoende werkt, helpt het vaak om met een operatie de milt weg te halen. De milt is het orgaan dat bloedplaatjes uit het bloed verwijdert. Door de milt weg te halen, blijven er meer bloedplaatjes over in het bloed. Hierdoor kan het bloed weer voldoende stollen.

Is het niet mogelijk de milt weg te halen? Dan kan de arts een aantal andere medicijnen proberen. Deze medicijnen onderdrukken de lichaamseigen afweer. Azathioprine is daar één van.

Werking
Azathioprine vermindert de afweer van het lichaam tegen de eigen bloedplaatjes. Hierdoor zijn er meer bloedplaatjes in het bloed en kan het bloed beter stollen. De bloeduitstortingen in huid en slijmvliezen nemen daardoor af.

Bloedarmoede

Azathioprine wordt gebruikt bij hemolytische anemie. Bij deze ziekte valt de lichaamsafweer de eigen rode bloedcellen aan. Hierdoor zijn er te weinig rode bloedcellen in het bloed en ontstaat bloedarmoede (anemie).

Door de bloedarmoede bent u vermoeid, kortademig en zwak, en kunt u er bleek uitzien.

Behandeling
De arts zal met medicijnen proberen de eigen afweer van het lichaam te remmen. Dat gebeurt meestal met bijnierschorshormonen (corticosteroïden), zoals prednisolon. Soms gecombineerd met andere afweeronderdrukkers, zoals azathioprine.

Werking
Azathioprine vermindert de afweer tegen eigen rode bloedcellen. Hierdoor gaan minder rode bloedcellen kapot en verminderen de verschijnselen van bloedarmoede.

Ernstige leverziekte

Azathioprine wordt gebruikt bij een bepaalde vorm van leverontsteking (hepatitis). Bij deze vorm valt de lichaamsafweer de eigen levercellen aan. Hierdoor raakt de lever ontstoken en kan deze niet meer goed werken. De verschijnselen zijn een gele verkleuring van huid en oogwit (geelzucht), extreme moeheid, buikpijn, jeuk en een opgeblazen buik.

Werking
Azathioprine vermindert de afweer tegen eigen levercellen. Hierdoor remt het de ontsteking in de lever. Het wordt meestal samen met corticosteroïden (bijnierschorshormonen) voorgeschreven.

Nierziekten

Azathioprine wordt soms gebruikt bij bepaalde nierziekten, waarbij er ontstekingen zijn in de nieren. Deze ontstekingen worden veroorzaakt doordat de lichaamsafweer de eigen lichaamscellen aanvalt, in dit geval van de nieren. Een voorbeeld is nierziekte door de ziekte lupus erytematodes (LE). Deze nierziekte wordt ook wel lupus-nefritis of SLE-nefritis genoemd.
Bij LE richt het afweersysteem zich tegen de eigen lichaamscellen. Hierdoor ontstaan ontstekingen in huid en gewrichten, maar soms ook in de nieren. De nieren raken dan beschadigd.

Verschijnselen
Als beide nieren niet goed werken, kunt u last krijgen van oedeem (vochtophoping rond de enkels of benauwdheid), donkere of schuimende urine, spierkrampen, jeuk of ernstige vermoeidheid.

Behandeling
Meestal schrijft de arts medicijnen voor om de ontstekingen te remmen. Bijvoorbeeld bijnierschorshormonen, zoals prednisolon of methylprednisolon, soms gecombineerd met afweeronderdrukkers, zoals azathioprine.

Vaatwandontsteking

Een ontsteking van de wand van bloedvaten wordt ook wel vasculitis genoemd. Deze ontstekingen kunnen in het hele lichaam voorkomen of in een bepaald deel van het lichaam.
Vaak is de oorzaak een fout in het afweersysteem, waarbij de afweer zich richt tegen de eigen cellen van de vaatwand. Hierdoor raakt de wand van de bloedvaten ontstoken. Door littekens op de vaatwand worden de bloedvaten geleidelijk nauwer. Het bloed kan minder goed doorstromen, waardoor organen en weefsels minder goed werken.

Verschijnselen
Algemene verschijnselen zijn vermoeidheid, koorts en gewichtsverlies. Verder kunnen andere klachten ontstaan, afhankelijk van de plaats waar de vaatwandontsteking zit. Bijvoorbeeld huidklachten, gewrichtspijn of buikpijn.

Behandeling 
Meestal schrijven artsen bijnierschorshormonen (corticosteroïden) voor, samen met cyclofosfamide. Beide medicijnen onderdrukken de lichaamseigen afweer. Dit remt de ontstekingen. Als deze medicijnen niet voldoende helpen, kan de arts azathioprine proberen.

Ziekte van Wegener

De ziekte van Wegener is een vorm van vaatwandontsteking in neus, longen en nieren. De eerste verschijnselen zijn langdurige verkoudheid, aanhoudende bijholteontsteking, neusverstopping en neusbloedingen.

Zie verder Vaatwandontsteking.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Minder witte bloedcellen.

  • De arts zal regelmatig uw bloed controleren.
  • Door minder witte bloedcellen kunt u een hogere kans hebben op infecties door bacteriën, schimmels of virussen. Dit gebeurt vooral bij mensen die een transplantatie hebben gehad en ook andere medicijnen gebruiken die het afweer onderdrukken.
  • Voorbeelden van infecties zijn griep, verkoudheid, keelontsteking, longontsteking, blaasontsteking, schimmelinfecties of huidinfecties, zoals steenpuisten. Soms is het bij een infectie nodig de dosering te verlagen of de behandeling te onderbreken.
  • Neem bij de volgende verschijnselen contact op met uw arts: erge moeheid, bleke huid, bleke slijmvliezen, bloedneuzen en blauwe plekken. Waarschuw uw arts bij keelpijn en blaren in de mond.
  • Krijgt u koorts (meer dan 38 graden), koude rillingen of verschijnselen van een infectie? Of wordt u kortademig en hoest u? Waarschuw dan altijd uw arts.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Misselijkheid en braken

  Wordt u misselijk van dit medicijn? Neem het dan in met wat voedsel.

• Minder bloedplaatjes in uw bloed.

  • De arts zal regelmatig uw bloed controleren.
  • Hierdoor heeft u meer kans op bloedingen. Dit komt niet vaak voor. Waarschuw uw arts bij onverklaarbare blauwe plekken, rode puntjes op de huid, bloedneuzen of bij wondjes die te lang blijven bloeden.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Ontsteking van de lever of de alvleesklier. Waarschuw direct een arts bij plotselinge hevige pijn in de buik of gele kleur van de huid of slijmvliezen. Mensen met een getransplanteerde nier of met de ziekte van Crohn hebben hier meer kans op. De arts zal regelmatig de leverwerking controleren. Na verlaging van de dosering of na stoppen verdwijnt deze bijwerking weer. Bij mensen met een donornier kan in zeer zeldzame gevallen een ernstige leveraandoening ontstaan, waarbij de doorbloeding van de lever vermindert. U moet dan direct stoppen met dit medicijn.

• Ernstige ontsteking van de darm. Dit kan vooral ontstaan als u dit medicijn na een transplantatie gebruikt. U merkt deze ontsteking aan ernstige diarree en buikpijn. Waarschuw dan een arts. Mensen die azathioprine gebruiken voor de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa hebben hier minder kans op, omdat zij een lage dosering gebruiken. Wel kan ook bij hen de diarree verergeren. Raadpleeg uw arts, als dit het geval is.

• Haaruitval

  Meestal verdwijnt deze bijwerking vanzelf als u dit medicijn langer gebruikt.

• Bij hoge doseringen meer kans op huidkanker

  Huidtumoren ontstaan sneller onder invloed van UV-licht. Ga niet overmatig zonnebaden of onder UV-licht van zonnebank of solarium. Gebruik bij blootstelling aan fel zonlicht altijd een zonnebrandmiddel met hoge beschermingsfactor.

• Te veel cholesterol en vetten in het bloed

  Uw arts zal uw bloed regelmatig hierop controleren.

• Ernstige aandoening van de hersenen (deze aandoening heet PML). Waarschuw uw arts bij problemen met de coördinatie, spierzwakte, moeite met zien of spreken en veranderingen in uw persoonlijkheid.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, jeuk, galbulten, koorts, benauwdheid of flauwvallen. Waarschuw dan een arts.
  In zeer zeldzame gevallen kan een ernstige huidaandoening ontstaan met blaarvorming. De blaren ontstaan vooral op de lippen en op de slijmvliezen van uw mond en geslachtsdelen. Neem dan direct contact op met een arts.
   

  Als u overgevoelig bent mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor azathioprine. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

• Een erge huidaandoening met rode, pijnlijke zwellingen op de onderbenen. 

  • Dit gebeurt vooral bij mensen met de ziekte van Crohn.
  • Heeft u hier last van? Waarschuw dan uw arts.

• Bloedarmoede

  • De arts zal regelmatig uw bloed controleren.
  • Bloedarmoede betekent dat u te weinig rode bloedcellen in uw bloed heeft. Of dat uw rode bloedcellen niet goed werken. Rode bloedcellen zorgen voor zuurstof in uw bloed en zijn erg belangrijk.
  • U kunt last hebben van snel moe voelen, minder kleur in uw gezicht, moeite met ademen en hartkloppingen. Heeft u hier last van? Raadpleeg dan uw arts.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Tabletten: neem de tabletten in met een half glas water. 

Gebruik tot 2 uur voor u azathioprine in moet nemen geen zuivelproducten. Vanaf 1 uur na inname mag u weer zuivelproducten gebruiken.

Wanneer?

• Tabletten: neem de tablet(ten) in tijdens of vlak na het eten. Bijvoorbeeld bij het ontbijt of het avondeten. U heeft dan minder kans op misselijkheid. Het beste kunt u vaste tijdstippen kiezen, dan vergeet u minder snel een dosis.

Als u het medicijn 1 keer per dag gebruikt: bij voorkeur 's ochtends. Als u het medicijn 2 keer per dag gebruikt: 's ochtends en 's avonds.

Hoelang?

Bij orgaantransplantatie

• De behandeling met azathioprine start kort na de operatie.
• Uw arts zal na enige weken de dosering in kleine stapjes verlagen om tot een dosering te komen die nog goed werkt, en het minste bijwerkingen geeft.
• Direct na de operatie gebruikt u altijd meerdere afweeronderdrukkers. Na een halfjaar tot een jaar is het vaak mogelijk met een of meer te stoppen.
• Wel moet u levenslang minstens één afweeronderdrukker blijven gebruiken.
  Als u de afweeronderdrukker niet meer verdraagt, of als het niet meer goed werkt, stapt u over op een andere afweeronderdrukker.

Darmziekten (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa)
Het kan meerdere maanden tot 1 jaar duren voordat het effect goed merkbaar is.

multiple sclerose
Het kan meer dan 1 jaar duren voordat u het effect merkt.

Nierziekten, vaatwandontsteking
Meestal gebruikt u azathioprine samen met andere medicijnen gedurende enkele jaren. De arts zal de dosering geleidelijk afbouwen.

myasthenia gravis
Het kan 2-6 maanden duren voor u het effect merkt.

Reumatoïde artritis en overige toepassingen:
Het kan enkele weken tot maanden duren voor u het effect merkt. Als u na 3 maanden geen effect merkt, moet u met uw arts overleggen. Misschien is een ander medicijn meer geschikt voor u.

Gebruikt u dit medicijn na een transplantatie?

• Het is belangrijk dit medicijn consequent in te nemen.
• Merkt u dat dit niet altijd lukt? Praat erover met uw arts.
• Mocht u toch een dosis vergeten zijn: bent u niet meer dan 4 uur te laat? Neem de vergeten dosis dan nog in.
  Bent u meer dan 4 uur te laat? Wacht dan tot het tijd is voor de volgende dosis en volg daarna weer uw normale schema. Meld uw arts dat u een dosis heeft overgeslagen.

Gebruikt u dit medicijn voor een van de andere toepassingen?

• Als u dit medicijn 1 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 8 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het minder dan 8 uur? Sla de vergeten dosis dan over en ga verder met uw normale schema.
• Als u dit medicijn 2 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 4 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het minder dan 4 uur? Sla dan de vergeten dosis over en ga verder met uw normale schema.

Neem nooit meer van dit medicijn per dag dan de arts heeft voorgeschreven.

autorijden? 
Ja, u mag autorijden

alcohol drinken?
Gebruik liever geen alcohol. Zowel alcohol als azathioprine kunnen de lever beschadigen. Door de combinatie is de kans op een leveraandoening groter.

alles eten?
Rond de inname van azathioprine mag u geen zuivelproducten gebruiken, zoals melk, kaas of yoghurt. Zuivelproducten kunnen de hoeveelheid van dit medicijn in uw bloed verlagen. Hierdoor kan dit medicijn minder goed werken. Meer informatie leest u bij Hoe gebruik ik dit medicijn? 

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• De medicijnen tegen jicht allopurinol en febuxostat kunnen de bijwerkingen van azathioprine versterken. Misschien kan uw arts andere medicijnen tegen jicht voorschrijven.
  Als u toch allopurinol of febuxostat samen met azathioprine moet gebruiken, zal uw arts de dosering van azathioprine verlagen. Ook zal uw bloed extra gecontroleerd worden. Waarschuw uw arts als u keelpijn en koorts krijgt.
  Bij chronische darmziekten combineert de arts allopurinol en azathioprine soms bewust. Allopurinol kan bij deze aandoening de werking van azathioprine versterken.
• De antistollingsmedicijnen, acenocoumarol en fenprocoumon. De werking van acenocoumarol en fenprocoumon kan afnemen. Meld het aan de trombosedienst als u azathioprine gaat gebruiken. Ook als de dosering van azathioprine wijzigt of als u stopt met azathioprine, moet u de trombosedienst hierover inlichten.
• Vaccins. Overleg met uw arts als u gevaccineerd gaat worden. Bepaalde vaccins mag u niet gebruiken. Azathioprine vermindert de werkzaamheid van deze vaccins en verhoogt de kans op bijwerkingen ervan. Dit betreft onder andere bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR), gelekoortsvaccin, rotavirusvaccin en BCG-vaccin.
  Bij andere vaccins moet u soms een extra vaccinatie krijgen of moet uw bloed onderzocht om te kijken of het vaccin goed heeft gewerkt. Dit betreft onder andere influenzavaccin (griepprik), tetanusvaccin en vaccin tegen baarmoederhalskanker.
• Ribavirine, een medicijn tegen virusinfecties. Samen met azathioprine geeft dit medicijn meer kans op bloedafwijkingen. Uw arts zal uw bloed vaker controleren. Waarschuw direct een arts bij erge keelpijn in combinatie met koorts, vermoeidheid, regelmatig een bloedneus en snel blauwe plekken.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.

Twijfelt u eraan of één van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap
Meld het aan uw arts en apotheker als u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Samen met uw arts kunt u bespreken wat het risico voor de baby is als u doorgaat met het medicijn. Of wat het risico voor u is als u met het medicijn stopt.
Bij gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap bestaat er een kans op bijwerkingen bij het kind. Zoals een verminderde afweer en afwijkingen in het bloed. Deze verschijnselen kunnen alleen ook komen door uw ziekte. Als uw ziekte niet goed wordt behandeld, kan dat namelijk ook slecht voor de baby zijn. Overleg daarom met uw arts over de voor- en nadelen. Misschien kan de arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven.

Als u azathioprine gaat gebruiken tijdens de zwangerschap, zal de arts u en de baby goed controleren.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Dit medicijn komt namelijk in kleine hoeveelheden in de moedermelk. Er zijn tot nu toe geen bijwerkingen bij het kind gemeld.

Besluit u samen met uw arts dat u borstvoeding gaat geven?

• Als het lukt om na inname van dit medicijn 4 tot 6 uur te wachten voordat u borstvoeding geeft. Dan is de hoeveelheid medicijn in de moedermelk dat uw kind binnenkrijgt minimaal. Na 4 tot 6 uur is er namelijk nauwelijks meer medicijn in de moedermelk.
• Wilt u volledige borstvoeding geven? Dan kan uw arts besluiten het bloed en de leverfunctie van uw kind te controleren.

Stop niet zomaar met het gebruik. Als u dit medicijn gebruikt als afweeronderdrukker na een transplantatie is de kans groot dat uw lichaam het donororgaan zal afstoten.

Ook als u dit medicijn gebruikt voor een chronische darmziekte, reumatoïde artritis, of een van de andere toepassingen, kunnen de klachten terugkomen. Als u stopt moet u meestal de dosis geleidelijk afbouwen. Raadpleeg uw arts als u stoppen wilt.

Azathioprine is sinds 1963 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar onder de merknaam Imuran en als het merkloze Azathioprine. Het is te verkrijgen in tabletten.

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.