Idelalisib

Idelalisib is een medicijn tegen kanker (cytostaticum). Het is een doelgerichte kankerremmende stof ('targeted therapy'). Het remt de groei en het uitzaaien van kankercellen.

Artsen schrijven het voor bij bepaalde vormen van kanker in het bloed (leukemie) of de lymfeklieren.

• Idelalisib remt kanker (cytostaticum).
• Bij bepaalde vormen van leukemie (bloedkanker) of lymfeklierkanker.
• Neem de tablet in met een half glas water.
• Bijwerkingen die veel voorkomen zij diarree en huiduitslag.
  Een veel voorkomende bijwerking is diarree. Zorg dat u dan voldoende drinkt. Raadpleeg uw arts als u er veel last van heeft.
• Raadpleeg uw arts meteen bij huiduitslag.
• Bloedafwijkingen kunnen optreden. U merkt dit vooral aan infecties, zoals longontsteking, keelinfectie, blaasontsteking, schimmelinfecties of huidinfecties. Raadpleeg dan meteen uw arts. Raadpleeg ook meteen uw arts bij koorts, keelpijn en blaren in de mond.
• Vraag advies wat u tegen de bijwerkingen kunt doen.
• Uw arts zal u regelmatig op bijwerkingen controleren. Als de bijwerkingen optreden moet de dosering meestal tijdelijk omlaag.
• U mag niet zwanger worden tijdens en gedurende ten minste 1 maand na de behandeling.

Kanker

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen, waarbij lichaamscellen zich ongeremd vermenigvuldigen. Het gevolg is tumoren (gezwellen) of afwijkingen in bloed en lymfebanen. Het is een ernstige ziekte die fataal kan zijn als men er niets aan doet.

Dankzij nieuw onderzoek is tegenwoordig goede behandeling voor veel soorten kanker mogelijk.

Idelalisib helpt bij de bestrijding van verschillende vormen van bloedkanker, namelijk:

• Chronische lymfatische leukemie (CLL). Dit is een vorm van leukemie waarbij er te veel van een bepaald soort witte bloedcellen in het bloed aanwezig is.
  U gebruikt idelalisib dan altijd in combinatie met rituximab of ofatumumab, ander cytostatica.
• Lymfeklierkanker (folliculair lymfoom), een kanker in het lymfestelsel. Het wordt ook wel non-Hodgkin-lymfoom’ genoemd. Het lymfestelsel bestaat uit de lymfeklieren, de milt, amandelen, het beenmerg en de zwezerik (thymus). Idelalisib wordt bij folliculair lymfoom gebruikt als andere behandelingen onvoldoende effect hebben gehad.

Oorzaak
In elke cel zit DNA. DNA bevat de erfelijke eigenschappen van ons lichaam, zoals de bloedgroep en de kleur van de ogen. Door het DNA weten cellen wat ze moeten doen. Bijvoorbeeld ook hoe snel ze zich moeten delen.
Bij een celdeling ontstaan uit één cel 2 dochtercellen, met exact hetzelfde DNA als de moedercel. Als het stukje DNA dat de celdeling bestuurt, beschadigd raakt, kan de cel zich sneller gaan delen. De dochtercellen van elke cel bevatten dezelfde beschadiging in het DNA. Daardoor gaan ook deze cellen zich ongeremd delen, met kanker tot gevolg.

Hoe de beschadiging in het DNA ontstaat, is vaak onbekend. Het lijkt soms te komen door chemische stoffen als teer in tabaksrook, of door asbest, alcohol, te veel of te vet voedsel, straling of door een erfelijke aanleg.

Verschijnselen
Kanker is een verraderlijke ziekte. Elke kankersoort veroorzaakt weer andere klachten. Sommige klachten komen bij vrijwel alle kankersoorten voor, zoals erge vermoeidheid, gebrek aan eetlust en sterke vermagering (bijvoorbeeld meer dan drie kilo per maand).

• Bij chronische lymfatische leukemie (CLL): infecties, vermoeidheid, bloedingen of blauwe plekken, pijnlijk zwellingen van de lymfeklieren (in hals, onder de oksels en in de liezen), en pijn in de bovenbuik.
• Bij lymfeklierkanker (folliculair lymfoom): zwellingen van de lymfeklieren (in hals, onder de oksels en in de liezen), koorts en nachtelijk zweten. De ziekte verloopt traag en verergert in de loop van tientallen jaren.

Werking
Idelalisib remt bepaalde enzymen. Kankercellen hebben deze enzymen nodig om te groeien en te overleven. Door deze enzymen te remmen duurt het langer voor de kankercellen verder groeien.

Dit medicijn heeft een krachtige werking op de celdeling, niet alleen van kankercellen maar ook van gezonde lichaamscellen. Hierdoor kunnen bijwerkingen ontstaan, bijvoorbeeld op plaatsen waar de cellen zich van nature snel delen. Dit zijn de slijmvliezen van mond, maag en darmen, de huid, de haren en het bloed.

Door de lijst van bijwerkingen kan het lijken dat het medicijn erger is dan de kwaal. Maar de bijwerkingen komen lang niet bij iedereen in dezelfde mate voor. Bovendien gaan de bijwerkingen na de chemokuur geleidelijk over.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Te weinig witte bloedcellen in het bloed. Krijgt u koorts of verschijnselen van een infectie, zoals benauwdheid, kortademigheid en hoesten? Raadpleeg dan altijd meteen uw arts.

  Uw arts zal uw bloed regelmatig laten controleren. Hierdoor is de lichaamseigen afweer verminderd. U merkt dit aan vaker infecties, zoals verkoudheid, bronchitis, longontsteking, schimmelinfecties of huidinfecties. Of aan keelpijn, koorts en blaren in de mond. Soms moet u tijdelijk met de behandeling stoppen tot het aantal bloedcellen weer voldoende is.
  Om een bepaalde longontsteking te voorkomen schrijft uw arts een antibioticum voor. Dit moet u tijdens de hele behandeling gebruiken tot enkele maanden na stoppen.

• Diarree

   Dit kan ook komen door een ontstoken dikke darm. Zorg dat u extra drinkt als u diarree heeft.

• Ernstige diarree kan na enkele maanden ontstaan. Waarschuw uw arts bij heftige diarree en buikpijn.

  Soms moet u tijdelijk met het medicijn stoppen. Als de ernstige diarree optreedt, is dat meestal als u dit medicijn al enkele maanden gebruikt.

• Huiduitslag

  Overleg met uw arts. Soms moet u tijdelijk met het medicijn stoppen, soms kan uw arts de huiduitslag met een medicijn behandelen.

• Verminderde werking van de lever.

  Dit komt vooral voor in de eerste 3 maanden van de behandeling. Uw arts zal uw bloed hier regelmatig op controleren. Soms moet de behandeling dan tijdelijk gestopt tot de lever weer voldoende werkt.

• Te veel bloedvetten.

  Dit verhoogt de kans op hart-vaatziektes. Uw arts zal uw bloed daarom regelmatig op bloedvetten controleren.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dat aan huiduitslag, galbulten of jeuk.

  Raadpleeg dan uw arts. In zeer zeldzame gevallen ontstaat een ernstige overgevoeligheid. Dit is te merken aan: koorts, ernstige benauwdheid, opgezwollen mond, tong, keel of gezicht, huiduitslag, ademhalingsproblemen, flauwvallen, blaren op de lippen en op de slijmvliezen van de mond en geslachtsdelen. Stop in deze gevallen met dit medicijn en waarschuw meteen een arts of ga naar de Eerstehulpdienst. Als u overgevoelig bent, mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef dat door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

• Ernstige aandoening van de hersenen (deze aandoening heet PML). Waarschuw uw arts bij problemen met de coördinatie, spierzwakte, moeite met zien of spreken en veranderingen in uw persoonlijkheid.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Hoe?
Heel doorslikken met een half glas water.

Hoelang?
U kunt idelalisib meerdere maanden of jaren gebruiken. Uw arts zal uw bloed regelmatig onderzoeken om te controleren of de behandeling het gewenste effect heeft.

Het is belangrijk dit medicijn consequent in te nemen. Mocht u toch een dosis vergeten, neem deze dan zo snel mogelijk in. Maar slik geen dubbele dosis.

U gebruikt dit medicijn 2 keer per dag, dus ongeveer om de 12 uur:

• duurt het nog meer dan 6 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Neem de volgende dosis op het gebruikelijke moment in.
• duurt het nog minder dan 6 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Sla dan de gemiste dosis over. Neem de volgende dosis op het gebruikelijke moment in.

autorijden, alcohol drinken, alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Midazolam, een slaapmiddel. Idelalisib versterkt de werking en bijwerkingen van midazolam. Raadpleeg uw arts als u deze combinatie voorgeschreven hebt gekregen. Misschien kan de arts u een ander medicijn voorschrijven dat de wisselwerking niet heeft.
• Vaccins, zoals bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR), gelekoortsvaccin, rotavirusvaccin en BCG-vaccin. Idelalisib vermindert de werkzaamheid van deze vaccins en kan de kans op bijwerkingen ervan verhogen. Gebruik deze vaccins NIET. Overleg hierover met uw arts.
  Andere vaccins, zoals influenzavaccin, tetanusvaccin en vaccin tegen baarmoederhalskanker, werken minder goed door idelalisib. Overleg met uw arts. Soms kan in uw bloed onderzocht worden of het vaccin goed heeft gewerkt. Soms zal uw arts voorstellen een extra vaccinatie te geven.
• Dit medicijn kan de werking van de bloedverdunners acenocoumarol en fenprocoumon versterken. Meld de trombosedienst dat u dit medicijn gebruikt of als de dosering hiervan wijzigt.
• Sommige medicijnen tegen hiv. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking en bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.

De volgende medicijnen kunnen de werking van idelalisib verminderen. Waarschijnlijk past uw arts de dosering aan of controleert de werking van idelalisib. Overleg hierover met uw arts. Als u stopt met het medicijn duurt het een paar weken totdat dit effect op idelalisib weg is.

• Sint-janskruid (hypericum), een kruidenmiddel tegen depressieve klachten.
• Carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne en primidon medicijnen tegen epilepsie. Sommige van deze medicijnen worden ook gebruikt bij zenuwpijn en manische depressie.
• Rifabutine en rifampicine, medicijnen tegen onder andere tuberculose.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap
U mag dit medicijn NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Er is een grote kans dat het aangeboren afwijkingen bij het kind veroorzaakt. Gebruik daarom een goede anticonceptie tijdens en tot minstens 1 maand na de behandeling. Overleg hierover met uw arts.

Borstvoeding
Geef GEEN borstvoeding als u dit medicijn moet gebruiken. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk komt en of het bijwerkingen bij het kind zal geven.

Een behandeling met dit medicijn is zwaar en kan moeilijk vol te houden zijn, ook al helpt het u de ziekte te onderdrukken. Wordt de behandeling u te zwaar, bespreek dat dan met uw arts of verpleegkundige. Samen kunt u de bijwerkingen bespreken en kijken of er alternatieven zijn.

Idelalisib is sinds 2014 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in tabletten onder de merknaam Zydelig.

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.