Vancomycine

Vancomycine is een antibioticum. Het doodt verschillende soorten bacteriën.

Artsen schrijven het voor bij infecties met bacteriën, zoals longontsteking, een zeldzame vorm van diarree, hersenvliesontsteking, ontsteking van de binnenkant van het hart (endocarditis), infectie van het oog, sepsis en beenmergontsteking.

• Vancomycine doodt bacteriën (antibioticum). Werkt binnen een paar dagen.
• Bij infecties van longen, darmen, hersenvliezen en beenmerg, als andere antibiotica niet helpen of gebruikt kunnen worden .
  Ook bij infecties van het hart (endocarditis), infecties van het oog, bij sepsis en bij operaties om endocarditis te voorkomen.
• Neem de capsules in met een half glas water. Neem ze elke 6 uur in. Dan werkt vancomycine het best.
• Infuus: de plaats van de naald kan pijnlijk worden of er kan een aderontsteking ontstaan. Waarschuw de arts bij pijn, zwelling en roodheid.
• Overige bijwerkingen: huiduitslag, jeuk, benauwdheid en een rode huid. Verder schimmel- of gistinfecties van de slijmvliezen, zoals mond of vagina. Raadpleeg uw arts als u een wit beslag heeft in uw mond of jeuk en witte vloed in de vagina of aan de schaamlippen.
• Een kuur kan variëren van enkele dagen tot enkele weken. Dit hangt af van de plaats en de ernst van de infectie. Maak de hele kuur af. Ook als de infectie over lijkt, want misschien zijn er nog bacteriën over.
• Bent u zwanger? Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn kunt gebruiken. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor zwangere vrouwen.

Infecties met bacteriën

Vancomycine doodt verschillende soorten bacteriën. Het wordt gebruikt bij:

• ernstige infecties van longen, darmen, hersenvliezen, hart en hartkleppen, beenmerg,  bindweefsel, spieren, oog en vetweefsel. Het wordt in die gevallen gebruikt bij mensen die allergisch zijn voor andere antibiotica, zoals penicillines;
• infecties met bacteriën die ongevoelig zijn voor de meeste antibiotica, zoals de MRSA- bacterie (meticilline-resistente stafylokok-bacterie) en de penicilline-resistente streptokok-bacterie. Vancomycine helpt dan vaak nog wel.

Uit voorzorg
Vancomycine wordt ook  uit voorzorg toegepast bij mensen met bepaalde aandoeningen aan het hart of  grote bloedvaten. Bij een operatie of behandeling door de tandarts kunnen zij een infectie krijgen in het hart en de hartkleppen (endocarditis). Meestal krijgen zij penicilline voor de operatie om een dergelijke infectie te voorkomen. Vancomycine kan worden gebruikt als mensen allergisch zijn voor penicillines.

Effect
De bacteriedodende werking begint meteen na inbrengen van een infuus. De bacteriedodende werking van een capsule begint ongeveer na 2 uur. Eén dosis werkt ongeveer 6 tot 8 uur.  
Na een paar dagen merkt u dat de klachten van de infectie afnemen.

Longontsteking

Een longontsteking is een infectie van het longweefsel. U voelt zich flink ziek, heeft koorts en moet vaak hoesten. Ook kunt u slijm ophoesten. Het ademen kan pijnlijk zijn en vaak bent u benauwd.

Behandeling
Een longontsteking wordt meestal behandeld met penicillines, doxycycline of azitromycine.

Vancomycine-infuus wordt gebruikt als de eerste-keuze-antibiotica niet goed werken. Bijvoorbeeld omdat de bacterie ongevoelig is voor deze antibiotica, zoals bij infecties met de MRSA-bacterie. Deze bacterie kunt u in een ziekenhuis in het buitenland oplopen. De MRSA-bacterie is ongevoelig voor veel antibiotica, maar kan nog wel worden bestreden met vancomycine.

Vancomycine is een ‘reserve’-antibioticum. Dat betekent dat artsen het zo min mogelijk voorschrijven, om te voorkomen dat bacteriën er ongevoelig voor worden. Dan kan het werkzaam blijven bij zeer ernstige infecties, zoals met de MRSA-bacterie.

Effect
Het infuus werkt meteen. Eén dosis werkt ongeveer 6 tot 12 uur. Na een paar dagen merkt u dat de klachten van de infectie afnemen.

Diarree

Vancomycine wordt gebruikt bij een ernstige vorm van diarree. Zie Infecties van het maagdarmkanaal. 

Infecties van het maagdarmkanaal

Vancomycine wordt gebruikt bij een ernstige vorm van diarree, veroorzaakt door een bepaald type bacteriën.

Oorzaak
Diarree kan ontstaan door voedsel of drinken dat met bacteriën is besmet. Meestal is dat niet ernstig en gaat het vanzelf over. Soms is de infectie wel ernstig, bijvoorbeeld als u behalve diarree ook bloed bij de ontlasting en hoge koorts heeft.

Behandeling
Bij een ernstige darminfectie door bacteriën schrijft de arts antibiotica voor, zoals azitromycine, ciprofloxacine of co-trimoxazol.

Vancomycine capsules worden alleen in speciale gevallen gebruikt. Namelijk als andere antibiotica niet gebruikt kunnen worden, of als de bacterie daar niet gevoelig voor is. Verder wordt het ook gebruikt bij darmontsteking als die het gevolg is van het gebruik van een ander antibioticum.

Effect
Bij darminfecties gebruikt u vancomycine capsules. Via de mond ingenomen wordt vancomycine namelijk nauwelijks in het lichaam opgenomen en blijft in de darmen werken. Het heeft weinig of geen bijwerkingen in de rest van het lichaam.

Beenmergontsteking

Een beenmergontsteking is een infectie met bacteriën van een bot en het beenmerg. Een beenmergontsteking komt zelden voor.

Oorzaak
Bacteriën kunnen het bot bereiken door een wond, operatie, een huidinfectie of een open botbreuk. Ook kunnen bacteriën het bot bereiken vanuit een infectie ergens anders in het lichaam. De bacteriën komen dan bij het bot via de bloedbaan.

Verschijnselen
De ontsteking zit meestal in de lange botten, zoals in de armen of benen. Het aangedane bot is pijnlijk. Ook de gewrichten eromheen kunnen pijnlijk zijn. Meestal voelt u zich flink ziek en heeft u koorts.

Behandeling
In het ziekenhuis zal de arts onderzoeken welke bacterie de infectie heeft veroorzaakt. De arts kiest een antibioticum dat het meest werkzaam is bij die bacterie. Soms is dat vancomycine. U krijgt het via een in het ziekenhuis.

Hersenvliesontsteking

Hersenvliesontsteking wordt ook wel meningitis of nekkramp genoemd.
Het is een infectie van de vliezen rond de hersenen. En wordt veroorzaakt door bepaalde virussen of bacteriën.
Omdat kinderen worden ingeënt tegen de meest voorkomende veroorzakers van hersenvliesontsteking, komt de ziekte steeds minder vaak voor.

Verschijnselen
Verschijnselen van hersenvliesontsteking zijn koorts, spierpijn, koude rillingen, hoofdpijn, misselijkheid, verwardheid, overgevoeligheid voor licht en geluid, lusteloosheid en pijnlijke gewrichten. Vaak wordt uw nek stijf, u kunt de kin dan niet meer op de borst doen.

In sommige gevallen ontstaan kleine huidbloedinkjes. Als u hierop duwt met een glas, blijven deze kleine paarsrode vlekjes zichtbaar - ze verbleken niet bij drukken. Deze huidbloedinkjes ontstaan als de bacterie in het bloed terechtkomt en daar gaat groeien. Dit is een zeer ernstige situatie, die snelle opname in het ziekenhuis nodig maakt.

Behandeling
Een hersenvliesontsteking door een virus verloopt meestal mild en geneest vanzelf binnen 2 weken.
Een hersenvliesontsteking door een bacterie is veel ernstiger en kan bij 1 op de 5 mensen doofheid of zenuwbeschadiging veroorzaken. Er is direct een kuur met antibiotica nodig, soms via een infuus. De arts kiest een antibioticum dat het meest werkzaam is bij de bacterie. Soms is dat een infuus met vancomycine.  

Sepsis

Bij een sepsis probeert uw lichaam een infectie af te weren. Uw lichaam reageert zo heftig op de infectie, dat u ernstige ziekteverschijnselen kunt krijgen. Ook bacteriën in het bloed of bepaalde gifstoffen kunnen zo'n reactie geven.

Verschijnselen
Een sepsis merkt u aan koorts of juist een te lage temperatuur, een snelle ademhaling en een snelle hartslag. Bij een ernstige sepsis kan uw bloeddruk dalen. Hierdoor krijgen de nieren onvoldoende bloed en kunnen ze niet meer werken. Dit kan levensbedreigend zijn.

Oorzaak
Een sepsis komt vaak door een infectie met een bacterie, maar kan ook komen door infecties met virussen of schimmels. Verschillende soorten infecties kunnen een sepsis veroorzaken, zoals, griep, een blaasontsteking, longontsteking of hersenvliesontsteking.

Behandeling
Als de sepsis door bacteriën komt, kan uw arts een antibioticum voorschrijven. Er zijn verschillende soorten antibiotica. De keuze van het antibioticum bij sepsis hangt af van welke bacterie de sepsis veroorzaakt en voor welke antibiotica deze bacterie gevoelig is.

Effect
Na een paar dagen merkt u dat de klachten van de infectie minder worden

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Bij het infuus: pijn rond de plaats van de naald, ontsteking van de ader op de plaats van het infuus. Waarschuw uw arts als u merkt dat de plaats rood en gezwollen wordt en warm aanvoelt.

  Meestal helpt het als het infuus langzamer wordt toegediend.

• Bij het infuus: lage bloeddruk, neiging tot flauwvallen, rode huid van hoofd en bovenlichaam, pijnlijke nek-, borst- en rugspieren, rode vlekjes op de huid.

  Dit ontstaat als het infuus te snel wordt toegediend. Het verdwijnt vanzelf als het infuus langzamer loopt.

• Ontstoken slijmvliezen van mond en mondhoeken, keelholte, vagina of anus. Raadpleeg uw arts als u last krijgt van wit beslag in uw mond of jeuk en witte vloed in de vagina of schaamlippen.

  Het is meestal een candida-infectie (schimmel) van de slijmvliezen. Ook andere bacteriën kunnen infecties veroorzaken. Dat komt omdat het normale evenwicht tussen de verschillende soorten bacteriën en schimmels is verstoord.

• Huiduitslag, jeuk of galbulten.

  Dit kan wijzen op overgevoeligheid, maar dat hoeft niet (zie Zeer zelden: overgevoeligheid).

• Benauwdheid, piepende ademhaling.

  Waarschuw dan uw arts.

• Verminderde werking van de nieren. Waarschuw uw arts als u minder plast, pijn in uw zij heeft, misselijk bent en u zwak voelt.

  Zeer zelden ontsteking van de nieren.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Misselijkheid, als u dit medicijn in capsules gebruikt.

  U kunt eventueel de capsule met wat voedsel innemen, dan heeft u er minder last van.

• Oorsuizen, doofheid. Overleg met uw arts als u al minder goed hoort voordat u begint met vancomycine.

  Raadpleeg uw arts als u last krijgt van oorsuizen en minder goed hoort.

• Duizeligheid, blozen.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dit aan huiduitslag, galbulten, jeuk, koorts en koude rillingen. Ook kunt u benauwd of duizelig worden of u kunt flauwvallen.

  Raadpleeg dan uw arts.
  In zeer zeldzame gevallen kan een ernstige huidaandoening ontstaan met blaarvorming. De blaren ontstaan met name op de lippen en op de slijmvliezen van de mond en geslachtsdelen. Waarschuw in deze gevallen direct een arts, of ga naar de Eerste-hulpdienst.
  Als blijkt dat u overgevoelig bent voor vancomycine, mag u dit medicijn of erop lijkende antibiotica niet meer gebruiken. Geef dit aan de apotheker door. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of soortgelijke medicijnen niet opnieuw krijgt.

• Minder witte bloedcellen en bloedplaatjes. Waarschuw uw arts bij koorts, keelpijn, blaren in de mond, of als u blauwe plekken of bloedneuzen krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Capsules: innemen met een half glas water.
• Infuus: uw arts of verpleegkundige zal het infuus aanbrengen in een ader. Het infuus duurt minstens 1 uur.

Wanneer?

• Capsules: neem de capsules elke 6 uur. Dan werkt vancomycine het best.
• Infuus: uw arts of verpleegkundige zal het infuus elke 6 tot 12 uur toedienen.
  Krijgt u het infuus uit voorzorg voor een operatie? Dan krijgt u het meestal 1 tot 2 uur voor de ingreep.

Hoelang?
De kuurduur hangt af van het soort infectie en de ernst van de infectie. De kuur kan variëren van enkele dagen tot enkele weken.

Als u de capsules gebruikt: houd er rekening mee dat dit een kuur is die u niet mag onderbreken en geheel moet afmaken. Ook al merkt u van de infectie al vóór afloop van de kuur niets meer, dit betekent nog niet dat alle bacteriën verdwenen zijn.

Capsules
Als u dit medicijn 3 tot 4 keer per dag gebruikt: neem de vergeten dosis zo snel mogelijk in. Duurt het minder dan 2 uur voor u de volgende dosis moet innemen? Sla dan de vergeten dosis over en hervat uw normale schema.
De vergeten dosis neemt u aan het eind van de kuur in. U verschuift dus het moment waarop u de kuur beëindigt.

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Buiktyfusvaccin-capsules. Vancomycine maakt het buiktyfusvaccin in de capsules onwerkzaam. Gebruik daarom beide middelen niet samen. Als tussen beide medicijnen minimaal 3 dagen zit, is er geen probleem.
  Wilt u capsules met buiktyfusvaccin gebruiken? Wacht dan minimaal 3 dagen na afloop van de kuur met vancomycine. Of vraag uw arts om een injectie tegen buiktyfus. De wisselwerking treedt dan niet op.
  Heeft u minder dan 3 dagen geleden capsules met buiktyfus-vaccin gebruikt en moet u nu starten met vancomycine? Neem dan contact op met uw arts.
• De antistollingsmedicijnen acenocoumarol en fenprocoumon. Vancomycine kan de bloedstolling ontregelen. Vertel de trombosedienst dat u vancomycine gebruikt of heeft gebruikt.

Zwangerschap
Er zijn niet veel zwangere vrouwen die dit medicijn hebben gebruikt. Daarom is niet zeker of dit medicijn altijd veilig is voor zwangere vrouwen en hun kind. Meld het aan uw arts en apotheker als u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Misschien kan uw arts een ander medicijn voorschrijven. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Borstvoeding
U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u borstvoeding geeft. Dit medicijn komt in heel kleine hoeveelheden in de moedermelk. Dit is niet schadelijk voor de baby.

Maak de kuur helemaal af. Als u de kuur afbreekt, is de bacterie waarschijnlijk nog niet volledig verdwenen en kunt u opnieuw klachten krijgen.

Als u allergische reacties of ernstige bijwerkingen krijgt, moet u wel stoppen. Neem in dat geval direct contact op met uw arts.

Vancomycine is sinds 1955 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in capsules en infuusvloeistoffen onder de merknaam Vancocin CP en als het merkloze Vancomycine.

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.