Zo kan je makkelijk alle informatie vinden in het "Mijn apotheek" menu. Heb je een andere apotheek nodig? Tik dan op "Kies een andere apotheek".
Hydrocortison (cortisol) is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
In het menselijk lichaam wordt het gemaakt door de bijnierschors. Het is nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan. Verder remt het ontstekingen en overgevoeligheidsreacties.
Artsen schrijven hydrocortison voor om een tekort aan bijnierschorshormoon aan te vullen bij bijnierziekten. Zoals de ziekte van Addison, na behandeling van de ziekte van Cushing en bij het adrenogenitaal syndroom.
Artsen schrijven het ook voor bij ernstige luchtwegontstekingen, zoals astma en COPD.
Bijnierschorshormoon
Hydrocortison wordt ook cortisol genoemd. Het wordt gebruikt wanneer de eigen bijnierschors dit niet of te weinig maakt. Hydrocortison speelt een rol bij de afweer (immuunsysteem), inspanning en stress. Het is ook belangrijk voor een goede regeling van de hoeveelheid glucose in het bloed.
Oorzaken
Een tekort aan hydrocortison kan het geval zijn als:
Dagritme
Van nature wordt hydrocortison (= cortisol) gemaakt volgens een dagritme. In de vroege ochtend komt veel cortisol vrij en tijdens de dag steeds minder. Bij inspanning, ziekte of stress geeft de bijnierschors juist een grote hoeveelheid in een keer af.
De behandeling met hydrocortison moet ook een patroon hebben wat hierop lijkt. Daarom moet u in de ochtend meestal meer hydrocortison gebruiken dan in de avond. Ook moet daarom u bij ziekte of ernstige stress extra hydrocortison innemen.
Corticosteroïd-crisis
Als er in een keer te weinig aan cortisol is (levensbedreigende corticosteroïd-crisis) moet hydrocortison soms met een injectie worden gegeven. Dit werkt sneller. Ook zult u tijdens zo’n crisis niet altijd tabletten of capsules kunnen slikken.
Oorzaak
Bij de ziekte van Addison werken de bijnieren niet goed. Een zelfde situatie ontstaat wanneer de bijnieren ontbreken. Bijvoorbeeld als ze zijn weggehaald omdat er een tumor was. Hierdoor ontstaat een tekort aan hydrocortison (= cortisol) en aan een paar andere hormonen. Namelijk sommige mannelijke geslachtshormonen en aldosteron (een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk).
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit een combinatie van hydrocortison met fludrocortison. Fludrocortison is als vervanging voor aldosteron. Mannelijke geslachtshormonen worden soms aangevuld met DHEA (prasteron).
Hierboven, bij Bijnierziekten leest u hoe hydrocortison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Oorzaak
De buitenkant van de bijnieren (de ‘schors’), maakt hydrocortison (= cortisol), mannelijke geslachtshormonen en aldosteron. Aldosteron is een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk. De ‘opdracht’ om deze hormonen te maken ontvangt het van de hypofyse. De hypofyse is een klier in de hersenen.
Bij de ziekte van Cushing maakt de bijnierschors te veel bijnierschorshormoon aan. Dit komt meestal door een goedaardige tumor in de hypofyse. Het kan ook komen door een tumor in een van de bijnieren of ergens anders in het lichaam. Een operatie aan de hypofyse of de bijnieren zelf kan dan nodig zijn.
Behandeling
Na een operatie aan de hypofyse kan de hoeveelheid hydrocortison tijdelijk te laag zijn. Dan moet het worden aangevuld.
Na verwijdering van de bijnieren is het altijd nodig hydrocortison aan te vullen.
Hydrocortison wordt ook gebruikt als maar één van de bijnieren is verwijderd. Het wordt dan gebruikt totdat de andere bijnier weer voldoende hydrocortison (=cortisol) maakt.
Hierboven bij Bijnierziekten, leest u hoe hydrocortison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Oorzaak
Bij het adrenogenitaal syndroom is de aanmaak van hormonen door de bijnieren gestoord. Ze maken dan bijvoorbeeld te weinig hydrocortison (=cortisol), te veel mannelijke geslachtshormonen en te weinig aldosteron. Aldosteron is een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk.
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit de combinatie van hydrocortison of cortison met fludrocortison. Fludrocortison dient dan als vervanging voor aldosteron.
Hierboven bij Bijnierziekten, leest u hoe hydrocortison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Verschijnselen
Mensen met astma hebben last van aanvallen en periodes van benauwdheid. Deze aanvallen worden uitgelokt door prikkels. Voorbeelden van deze prikkels zijn koude lucht, rook en stoffen waar u allergisch voor bent. Ook inspanning kan een aanval veroorzaken
Oorzaak
Bij gezonde mensen veroorzaken deze prikkels geen benauwdheid, terwijl mensen met astma hier wel gevoelig voor zijn. Bij hen ontsteken de slijmvliezen in de luchtwegen als ze met deze prikkels in aanraking komen. Als reactie op de ontsteking trekken de luchtwegen samen, waardoor u benauwd wordt.
Behandeling
Soms helpt de behandeling van de longen met inhalaties niet voldoende. Dan kan de arts een stootkuur met een bijnierschorshormoon voorschrijven. Bijvoorbeeld als de astma opeens erger wordt. Dit is meestal een stootkuur met prednisolon. Soms schrijft de arts in plaats van prednisolon hydrocortison voor. Bij deze stootkuur krijgt u injecties met hydrocortison. Soms krijgt u 1 injectie, die dan een paar dagen blijft werken.
Effect
Hydrocortison geneest de ziekt niet, maar onderdrukt de ziekteverschijnselen, zodat uw lichaam zich makkelijker kan herstellen.
Meestal merkt u binnen een paar uur dat het werkt. Soms is de stootkuur bedoeld om de periode te overbruggen. Dit tot u de werking merkt van een ander middel, waarvan het effect langzamer intreedt.
Verschijnselen
COPD is de Engelse afkorting voor chronische obstructieve longziekte. Bij COPD zijn de luchtwegen vernauwd en heeft u last van slijm in de luchtwegen. U moet veel hoesten en bent benauwd. De klachten kunnen af en toe erger of juist beter worden.
De oorzaak van COPD is meestal een beschadiging van de luchtwegen, bijvoorbeeld door roken.
Behandeling
Als COPD ineens erger wordt krijgt u meestal een stootkuur met prednisolon. U krijgt dan tabletten of capsules. Deze moet u tijdens 1 tot 2 weken gebruiken.
Soms wordt een stootkuur met hydrocortison gebruikt. Bij een stootkuur met hydrocortison krijgt u injecties. Soms krijgt u 1 injectie, die dan een paar dagen blijft werken.
Effect
Hydrocortison geneest de ziekt niet, maar onderdrukt de ziekteverschijnselen, zodat uw lichaam zich makkelijker kan herstellen.
Meestal merkt u binnen een paar uur dat het werkt. Soms is de stootkuur bedoeld om de periode te overbruggen. Dit tot u de werking merkt van een ander middel, waarvan het effect langzamer intreedt.
Hydrocortison-injecties worden gegeven bij hevige allergische reacties, met flauwvallen en ernstige hartvaat-problemen.
Lees meer over allergie . "Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. De kans op deze bijwerkingen hangt af van hoe gevoelig u bent voor deze bijwerkingen, hoe goed u bent ingesteld, hoeveel hydrocortiso u gebruikt en hoelang de behandeling duurt.
Bijwerkingen die u meteen vanaf het begin kunt krijgen:
Hoofdpijn en duizelig zijn.
Moe zijn.
Maag- of darmklachten, zoals maagpijn, misselijkheid, opkomend maagzuur, een opgezette buik of verstopping. Soms diarree.
Overleg met uw arts of u dit medicijn vlak voor of tijdens het eten kunt innemen. Dat voorkomt deze klachten meestal.
Meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels
Overleg voor gebruik met uw arts als u een infectie heeft, zoals tuberculose. Dat is nodig omdat sluimerende infecties door dit medicijn erger kunnen worden. Ook heeft u het minder snel in de gaten als een infectie uit de hand loopt. Dit medicijn zorgt namelijk voor minder verschijnselen van een ontsteking, zoals roodheid en zwelling.
Neem in elk geval contact op met uw arts bij
Spierklachten, zoals spierzwakte, spierpijn, trillende handen en spierkrampen in handen, voeten en benen.
Dit kan na stoppen nog lang blijven.
Mensen met de spierziekte myasthenia gravis kunnen hier extra last van hebben. Raadpleeg uw arts als uw klachten erger worden.
Veranderingen in gevoel en stemming. Dit kan per persoon verschillen. U kunt energieker, prikkelbaar, rusteloos, angstig of agressief worden, maar ook neerslachtig, futloos of moe.
Mogelijk moet de dosering iets lager.
Heeft u slaapproblemen door de rusteloosheid? Het kan helpen hydrocortison in één keer vroeg op de dag in te nemen. Overleg hierover met uw arts.
Bent u depressief of wordt u hiervoor behandeld? Overleg met uw arts voor u dit medicijn gaat gebruiken.
Verschijnselen van diabetes (suikerziekte). U merkt dit aan veel dorst en veel plassen.
Heeft u diabetes? Meet in de volgende gevallen extra vaak uw bloedsuiker:
Heeft u een te hoge bloedsuiker? Raadpleeg dan uw arts. Mogelijk heeft u tijdens de behandeling meer glucoseverlagers nodig.
Vochtophoping (oedeem). Dit merkt u vooral aan opgezwollen enkels en voeten.
Mensen die al last van oedeem hebben, bijvoorbeeld door hartfalen zijn hier extra gevoelig voor. Overleg daarom voor gebruik met uw arts als u hartfalen of oedeem heeft.
Stoornissen in uw hartritme.
Raadpleeg uw arts als u dit merkt.
Huiduitslag en jeuk. Dit kan wijzen op overgevoeligheid, maar dat hoeft niet. Raadpleeg bij huiduitslag uw arts.
Pijn aan de gewrichten.
Maagzweer of darmzweer.
Dit medicijn kan een maagzweer erger worden. Overleg voor gebruik met uw arts of apotheker als u een maag- of darmzweer heeft. Of als u er kortgeleden een heeft gehad. Misschien heeft u een maagbeschermer nodig. Raadpleeg uw arts als uw maagklachten erger worden.
Een te hoge bloeddruk.
Het treedt vooral op bij doseringen van meer dan 30 mg per dag bij mensen die hier gevoelig voor zijn. Heeft u een hoge bloeddruk of wordt u hiervoor behandeld? Overleg dan voor gebruik met uw arts. Uw bloeddruk moet vaker worden gecontroleerd.
Ernstige psychische klachten, zoals overdreven blij gevoel, impulsief gedrag en in de war zijn. En wanen (u gelooft of denkt dingen die niet kloppen) en hallucinaties (u ziet, voelt of hoort dingen die er niet zijn).
Overleg bij deze verschijnselen met uw arts.
De hik.
Raadpleeg uw arts als u hier last van blijft houden.
Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten of jeuk.
Een heel enkele keer ontstaat een ernstige allergie (met onder andere benauwdheid, zwelling van mond, keel, verlies van het bewustzijn). Ga dan onmiddellijk naar een arts of Eerste-Hulpdienst.
In beide gevallen mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor hydrocortison. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.
Bij injecties in een spier: op de plaats van de injectie deuk in de huid donkere of lichte verkleuring van de huid.
Als u meerdere stootkuren in een jaar nodig heeft. Of als de dosering bij substitutietherapie wekenlang te hoog is ingesteld. Dan u heeft meer kans op onderstaande bijwerkingen. Ze treden soms pas na maanden op, of als u al bent gestopt.
Zwaarder worden en een andere vetverdeling
Dit komt door een andere opbouw en afbraak van vet, meer eetlust en vasthouden van vocht. Vet gaat vooral zitten op de buik en op de bovenkant van de rug. Het is vaak nodig uw eetgewoontes aan te passen om uw gewicht op peil te houden. Een diëtist kan u daarbij helpen.
Dik gezicht (bolle wangen).
Net als de gewichtstoename is dit voor veel mensen een belangrijk nadeel van de behandeling. Het gaat niet goed met u, maar voor uw omgeving ziet u er juist goed uit. Het verdwijnt weer als u stopt met het medicijn.
Dunnere huid, waardoor u sneller blauwe plekken heeft en streepvormige littekens (striae).
Een paar maanden na het stoppen met de behandeling heeft de huid meestal weer zijn normale dikte terug. De littekens verdwijnen niet meer.
Rood geaderde of rode huid in het gezicht en puntvormige huidbloedinkjes.
Minder goede werking van de bijnierschors.
Hier heeft u tijdens de behandeling geen last van. Maar na het stoppen heeft uw bijnierschors tijd nodig om op gang te komen om weer zelf bijnierschorshormonen aan te maken. Dit kan meerdere maanden duren.
Broze botten (osteoporose), waardoor deze eerder breken
Het is belangrijk tijdens het gebruik van dit medicijn voldoende kalk te gebruiken. Dit kan in de vorm van zuivelproducten of eventueel als tabletten. Ook beweging is nodig, omdat dat zorgt voor een actieve opbouw van de botten.
In veel gevallen zal de arts u adviseren ook medicijnen tegen botontkalking te gebruiken.
Te weinig kalium in het bloed. Dit merkt u aan spierkrampen, spiertrekkingen, spierpijn en spierzwakte. Verder aan minder eetlust, verstopping en hartkloppingen of een overslaand hart.
Neem bij een of meer van deze klachten contact op met uw arts.
Te veel cholesterol in het bloed, na meerdere maanden gebruik
Hierdoor heeft u meer kans op hart- of vaatziekten. Uw arts kan medicijnen voorschrijven om de hoeveelheid cholesterol in uw bloed te verlagen.
Staar (een blijvende vertroebeling van de ooglens: cataract). Neem contact op met uw arts als u slechter, wazig of dubbel ziet.
Staar komt meestal alleen voor bij gebruik tijdens meerdere jaren of meerdere jaren een te hoge dosering.
Glaucoom (verhoogde oogboldruk). Overleg met uw arts als u weet dat u glaucoom heeft, terwijl u daar niet voor wordt behandeld. Waarschuw uw arts als u minder goed gaat zien. Of als u hevige pijn achter uw oog heeft die niet binnen een paar uren wegtrekt.
Glaucoom komt meestal alleen voor bij gebruik gedurende meerdere jaren of meerdere jaren een te hoge dosering.
Huidklachten, zoals slecht genezende wonden, acne (jeugdpuistjes), veel transpireren, meer lichaamsbeharing (vooral in het gezicht) en donkere of juist lichte plekken op de huid.
Peesontsteking en makkelijker scheuren van pezen, vooral van de achillespees.
Impotentie
Bij vrouwen: wegblijven van de menstruatie tijdens de behandeling.
Ernstige hart-vaataandoening, zoals hartfalen, een hartaanval of een beroerte.
Hier is meestal pas kans op na meerdere maanden gebruik of meerdere maanden een te hoge dosering.
Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden
Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen
Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek. Vraag aan uw arts ook een duidelijke uitleg op papier. De doseringsschema's bij dit medicijn zijn vaak ingewikkeld, omdat het afhankelijk is van uw persoonlijke situatie. Als u hoog in de bergen bent, heeft u bijvoorbeeld soms een hogere dosering nodig.
Hoe?
Tabletten of capsules
Tabletten of capsules met gereguleerde afgifte
Injecties
Wanneer?
Bij vervanging van eigen bijnierschorshormoon
Injecties
Hoelang?
Gebruik de vergeten dosis dan alsnog zo snel mogelijk.
autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Ja, dat kan. U mag autorijden, en u mag eten en drinken zoals u normaal doet.
Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.
De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.
De volgende medicijnen verminderen de werking van hydrocortison. Dit is van belang als u hydrocortison langer dan 2 weken achter elkaar gebruikt. Overleg hierover met uw arts of apotheker. Ook als u met een van deze medicijnen gaat stoppen.
Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.
Zwangerschap
Borstvoeding
Ja, u heeft een recept nodig.
Hydrocortison is sinds 1952 internationaal op de markt. Het is op recept te krijgen in gewone tabletten, tabletten met gereguleerde afgifte, capsules met gereguleerde afgifte, granulaat in capsule om te openen en injecties onder de merknamen Acecort, Alkindi, Efmody, Plenadren en Solu Cortef. En in capsules en tabletten als het merkloze Hydrocortison en Hydrocortison capsules FNA.
Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.