Methadon

Methadon is een morfineachtige pijnstiller (opiaat). Het heeft een sterk pijnstillende werking.

Artsen schrijven het voor bij langdurige matige tot hevige pijn, bij matige tot hevige pijn na een operatie en bij verslaving aan opiaten.

• Methadon is een sterke pijnstiller.
• Bij matige tot hevige pijn, zoals na operaties. Ook bij verslaving aan opiaten (bijvoorbeeld heroïne of morfine-achtige pijnstillers) als een ontwenningskuur.
• Tabletten en drank werken binnen een half tot 2 uur en blijven ongeveer 10 uur werken tegen pijn.
  Injecties werken binnen 20 minuten en blijven 4 tot 8 uur werken.
  Bij ontwenningskuren werkt een dosis 1 tot 2 dagen.
• Bij pijn: gebruik zolang u methadon nodig heeft en volgens een vast schema. Bijvoorbeeld om de 4 tot 8 uur. Bij ontwenningskuren: houd u aan het afbouwschema dat uw arts voor u heeft gemaakt.
• Verstopping (obstipatie) komt vaak voor en kan ernstig zijn. U kunt dit voorkomen door elke dag een laxeermiddel te gebruiken. Ook kunt u last krijgen van andere maagdarmklachten.
• U kunt suf en duizelig worden. Rijd daarom de eerste 2 weken geen auto. Rijd ook geen auto als uw dosering omhoog gaat. Daarna mag u alleen autorijden als u geen last meer heeft van deze bijwerkingen. Gebruikt u dit medicijn bij verslaving aan opiaten? Dan mag u de eerste 3 maanden of als de dosering omhoog gaat niet autorijden.
• Pas op met alcohol. Dit kan u extra suf maken.
• Bij langdurig gebruik: kans op gewenning of verslaving. Als u stopt, kunt u ontwenningsverschijnselen krijgen. Bijvoorbeeld hartkloppingen, rillingen, onrust en misselijk voelen. Als u stap voor stap afbouwt, heeft u hier veel minder kans op.
• Bent u zwanger? Of wilt u zwanger worden? Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor zwangere vrouwen. Gebruik dit medicijn in ieder geval NIET vlak voor de bevalling.
• Geeft u borstvoeding? U mag dit medicijn voor een paar dagen gebruiken. Gebruikt u methadon voor een langere tijd? Vraag dan aan uw apotheker of arts of u dit medicijn mag gebruiken. Dit medicijn komt in de moedermelk en dat kan bijwerkingen geven bij de baby.

Download de samenvatting
 

Pijn

Een beschadigd deel van het lichaam stuurt via gevoelszenuwen een 'bericht' aan de hersenen. De hersenen reageren hier op door beweging, bijvoorbeeld de handen weg te trekken van een hittebron, en met emoties, zoals angst. In veel situaties zijn deze reacties nuttig, maar bij ziekte, operaties en eerdere verwondingen is dat vaak niet meer zo.

Pijnbestrijding
Pijnbestrijding gaat meestal via een stappenplan. Pijnstillers als paracetamol en ibuprofen vormen hierin de eerste stap. Deze zijn bij vele soorten pijn effectief en hebben weinig bijwerkingen. Als deze niet voldoende (meer) werken, schrijft de arts sterkere pijnstillers voor.

Tweede-stapmiddelen zijn codeïne en tramadol. Derde-stapmiddelen zijn de morfineachtige pijnstillers, zoals morfine, oxycodon of fentanyl. Als deze niet gebruikt kunnen worden of niet voldoende werken kan de arts methadon voorschrijven.

Artsen schrijven het ook voor aan kinderen die tijdelijk morfine of een andere morfineachtige pijnstiller hebben gebruikt voor hevige pijn. Als ze stoppen met morfine kunnen ontwenningsverschijnselen optreden. Door in de afbouwfase methadon te gebruiken in steeds lagere dosis zijn deze ontwenningsverschijnselen minder heftig. 

Werking
Methadon zorgt ervoor dat het 'bericht' in de hersenen niet of minder sterk aankomt. Hierdoor voelt u de pijn minder en reageert u er rustiger op.

Effect
Tabletten en drank werken binnen een half uur tot 2 uur en blijven ongeveer 10 uur werken tegen de pijn.

Injecties werken binnen 20 minuten en blijven 4 tot 8 uur werken.

Verslaving

Dit medicijn wordt gebruikt om de behoefte te verminderen aan opiaten, zoals heroïne of morfine.

Verschijnselen
Bij een verslaving aan opiaten, zoals heroïne, kunnen bij het stoppen ontwenningsverschijnselen (afkickverschijnselen) optreden. Deze verschijnselen zijn gevoel van ziekte, klamme en koude huid, zweten, kippenvel, een loopneus, diarree, buikkrampen en spierpijn in armen en benen. Deze klachten verdwijnen als het middel weer wordt genomen. De behoefte daaraan wordt lichamelijke afhankelijkheid genoemd.

Verder blijft een gebruiker door het ‘high’-gevoel heel sterk naar het middel verlangen. Vanwege het verdovende effect op gevoel, pijn en ongemak zet hij er alles voor opzij en doet er alles voor om maar te kunnen gebruiken. Vooral deze ‘geestelijke afhankelijkheid’ is heel groot.

Werking
Methadon vermindert de ontwenningsverschijnselen die optreden bij stoppen met opiaten. Omdat het meestal geen 'kick' geeft, kunt u op deze manier wennen aan de afwezigheid daarvan. Door de hoeveelheid methadon gedurende 3 weken geleidelijk te verlagen, kunt u vervolgens ontwennen.

Langdurig verslaafden moeten 6 maanden of langer methadon gebruiken om te voorkomen dat ze terugvallen.

Effect
Dit medicijn heeft niet bij iedereen hetzelfde effect. Ook is het heel belangrijk goed gemotiveerd te zijn om af te kicken. Bij het gebruik van methadon hoort psychotherapie en sociale begeleiding. Ook is het belangrijk dat u dit medicijn consequent te blijven gebruiken.

De werking van 1 dosis houdt 1 tot 2 dagen aan.

Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)

• Verstopping (obstipatie).

  Gebruik als dat mogelijk is, vezelrijke voeding en drink veel. Meestal schrijven artsen bij dit medicijn een laxeermiddel voor. Raadpleeg uw arts als u door methadon last heeft van verstopping.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Sufheid, slaperigheid en een verminderd reactievermogen.

  Dit is vooral lastig bij activiteiten waarbij uw oplettendheid erg nodig is, zoals autorijden, het beklimmen van een ladder of het bewaken van een proces op het werk. Onderneem daarom geen risicovolle activiteiten. Deze bijwerking gaat na enkele dagen tot weken vanzelf over als u gewend bent geraakt aan het medicijn. De rust die optreedt als u geen last meer heeft van pijn, wordt soms verward met sufheid en slaperigheid.

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid en braken.

  Meestal gaat deze bijwerking over als uw lichaam aan dit medicijn gewend is. Als u hier na enkele weken nog steeds last van heeft, raadpleeg dan uw arts.

• Duizeligheid, vooral bij opstaan uit bed of uit een stoel.

  Dit gaat in het algemeen over als u na een paar dagen gewend bent geraakt aan dit medicijn. Als u zich duizelig voelt, sta dan niet te snel op uit bed of van een stoel. U kunt het beste even liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen. Bespreek het met uw arts als u hier last van blijft houden.

• Droge mond.

  Hierdoor ontstaan sneller gaatjes in uw gebit. Poets en flos extra goed als u merkt dat u last heeft van een droge mond. Laat eventueel de tandarts vaker uw gebit controleren als u dit medicijn gedurende meerdere weken gebruikt. Als u veel last heeft van een droge mond kunt u de aanmaak van speeksel stimuleren met (suikervrije) kauwgom of door te zuigen op ijsblokjes. Het helpt ook als u bij het eten iets drinkt of de voeding vochtig maakt, bijvoorbeeld met jus of vruchtenmoes.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Niet opmerken van pijn bij andere verwondingen.

  Omdat methadon pijnstillend werkt, zult u verwondingen minder snel opmerken. Let daarom extra op verwondingen van met name uw voeten, omdat hier vaak problemen bij ontstaan.

• Koude-gevoel, rillingen, maar ook opvliegers, zweten en koorts.

  Raadpleeg uw arts als u hier veel last van heeft.

• Jeuk en galbulten.

  Dit kan wijzen op overgevoeligheid (zie Zeer zelden)

• Psychische klachten, zoals rusteloosheid, gejaagdheid, verwardheid, nervositeit, angstgevoelens of depressie.

• Slaapproblemen, zoals slapeloosheid en abnormale dromen (nachtmerries).

• Wazig zien, kleine pupillen, moeite met zien in het donker.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Benauwdheid en een bemoeilijkte ademhaling.
  Slaap-apneu, een kortdurende periode van ademstilstand tijdens de slaap. Als u al eerder last van slaap-apneu heeft gehad, kunt u hier meer last van krijgen. 

  Dit medicijn kan slaap-apneu veroorzaken. Neem contact op met uw arts als u merkt dat u nachtelijke aanvallen van stokkende ademhaling heeft of wanneer deze verergeren.

• Hartkloppingen en meer kans op ernstige hartritmestoornissen. U kunt last krijgen van plotselinge duizelingen of kortdurend buiten bewustzijn raken. Dit is vooral van belang voor mensen met een bepaalde hartritmestoornis, namelijk het aangeboren verlengde QT-interval.

  Gebruik dit medicijn NIET als u deze hartritmestoornis heeft. Overleg met uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander medicijn.

• Moeilijk kunnen plassen. Dit is vooral van belang als u al moeite met plassen heeft door een vergrote prostaat.

  Neem contact op met uw arts zodra u plasproblemen bemerkt.

• Seksuele stoornissen, zoals minder zin in vrijen en moeilijke erectie.

  Neem contact op met uw arts als u hier last van heeft.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, jeuk of galbulten.

  Raadpleeg dan een arts. Als u overgevoelig bent voor dit medicijn, mag u het niet meer gebruiken. Geef aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor methadon. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u het in de toekomst niet meer krijgt.

• Na langdurig gebruik kan lichamelijke verslaving optreden.

  Dit komt omdat het lichaam na verloop van tijd went aan methadon. Als het gebruik van methadon plotseling wordt gestopt, kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Dit kunt u voorkomen door het gebruik langzaam af te bouwen. Meer informatie leest u bij Mag ik zomaar stoppen?

  De ontwenningsverschijnselen van methadon zijn niet zo erg als bij het stoppen met morfine of andere sterke pijnstillers (opiaten). Daarom wordt methadon vaak gebruikt om het afbouwen van andere opiaten te vergemakkelijken.

• Na langdurig gebruik kunt u gevoeliger zijn voor pijn.

  Dit komt doordat de zenuwen in uw hersenen extra gevoelig worden voor pijn. Het kan lijken alsof de pijn erger wordt, ook al gebruikt u een pijnstiller. Heeft u hier last van? Neem dan contact op met uw arts. Soms is het nodig om de dosering van het medicijn te verlagen. Of de arts kan een ander medicijn voorschrijven.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Wanneer?

• Bij pijn: het maakt niet uit welke tijdstippen u voor dit medicijn kiest. Wel raadt de arts u meestal aan dit medicijn altijd op dezelfde tijden in te nemen en niet te wachten tot de pijn weer toeneemt.
• Bij ontwenningskuren: kies een vast tijdstip, dan heeft u minder last van ontwenningsverschijnselen en vergeet u minder snel een dosis.

Hoelang?

• Bij pijn: u kunt het medicijn gebruiken zolang u matige tot hevige pijn heeft. Indien uw situatie het toelaat zal uw arts met u overleggen of afbouwen mogelijk is en of u kunt overgaan naar een minder sterke pijnstiller. Als u dit medicijn gedurende meerdere weken gebruikt, is er een kans dat u er aan gewend raakt. U mag dan niet plotseling stoppen met methadon. Als u dit medicijn al enkele weken gebruikt kunt u beter geleidelijk met methadon stoppen. Dan heeft u minder last van de ontwenningsverschijnselen. 
• Bij ontwenningskuren: de hoeveelheid methadon wordt meestal gedurende 3 weken geleidelijk verlaagd. Als u al heel lang verslaafd bent, is het soms nodig methadon enkele maanden of langer te gebruiken.

Bij pijn
Gebruikt u de tabletten of drank gebruikt voor pijn (zo nodig tot maximaal 6 keer per dag)? Neem de vergeten dosis alsnog in. Wacht daarna minstens 4 uur voor u weer een volgende dosis inneemt.

Bij ontwenningskuren
U gebruikt dit medicijn 1 keer per dag. Bent u vergeten een dosis te gebruiken en merkt u het dezelfde dag? Neem de dosis dan alsnog. Merkt u het pas de volgende dag? Sla de vergeten dosis dan over. Zorg dat er altijd minstens 8 uur zit tussen 2 doses.

autorijden?
Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen als u dit medicijn gebruikt. Dit komt door bijwerkingen, zoals duizelig, suf en slaperig zijn.

U mag de eerste 2 weken dat u dit medicijn gebruikt niet autorijden. Rijd ook geen auto zolang de dosering nog omhoog gaat. Pas nadat u 2 weken dezelfde dosering heeft gebruikt, mag u weer autorijden. De meeste mensen zijn dan voldoende gewend geraakt aan de effecten. Maar doe dat alleen als u geen last meer heeft van de bijwerkingen.

Let op! Gebruikt u dit medicijn omdat u verslaafd bent aan opiaten?  Dan geldt het bovenstaande advies niet voor u. U mag de eerste 3 maanden dat u dit medicijn gebruikt niet autorijden. Rijd ook geen auto zolang de dosering nog omhoog gaat. Pas nadat u 3 maanden dezelfde dosering heeft gebruikt, mag u weer autorijden. De meeste mensen zijn dan voldoende gewend geraakt aan de effecten. Maar doe dat alleen als u geen last meer heeft van de bijwerkingen.

Gebruikt u ook andere medicijnen die deze bijwerkingen geven? Let er dan op dat u meer last kunt hebben van deze bijwerkingen.

Let op: ook een (eerdere) behandeling voor een verslaving aan opiaten kan een reden zijn dat u niet mag autorijden. Overleg met uw arts of dat bij u het geval is. Wilt u meer informatie over autorijden bij bepaalde aandoeningen? Kijk dan op de website van het CBR.

Voor meer algemene informatie kunt u het thema 'Medicijnen in het verkeer' lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol versterkt het versuffende effect van dit medicijn. Ook als u hier niets meer van merkt, omdat u gewend bent geraakt aan methadon, kunt u door het gebruik van alcohol erg suf worden. Beperk daarom het gebruik van alcohol en drink het liever niet.

alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Andere medicijnen die het reactievermogen verminderen. Bij deze medicijnen is vaak op de verpakking een gele waarschuwingssticker geplakt. De effecten op bijvoorbeeld de rijvaardigheid versterken elkaar. Rijd geen auto als u 2 of meer van dergelijke medicijnen gebruikt.
• Medicijnen met een verhoogd risico op hartritmestoornissen. Bij combinatie met methadon kan een ernstige hartritmestoornis ontstaan. Vooral bij vrouwen of bij mensen die ouder dan 70 jaar zijn of al een hartaandoening hebben. Overleg hierover met uw arts of apotheker. Mogelijk controleert de arts uw hart met een hartfilmpje. Of schrijft hij een ander medicijn voor. U merkt een hartritmestoornis aan plotselinge duizelingen of kortdurend buiten bewustzijn raken. Neem direct contact op met uw arts als u dit merkt.
• Naltrexon en naloxon. Deze medicijnen gaan de werking tegen van methadon en andere morfineachtige pijnstillers. Het kan juist om deze reden worden gebruikt.
  Naltrexon en naloxon worden ook gebruikt bij mensen die alcoholverslaafd zijn. Mensen die het om die reden gebruiken, moeten er rekening mee houden dat morfineachtige pijnstillers bij hen minder werkzaam zijn. Als u al methadon gebruikt en u krijgt naltrexon of naloxon erbij, kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen.
• Het medicijn tegen alcoholverslaving nalmefeen. Dit medicijn maakt morfineachtige pijnstillers minder werkzaam. Als u al methadon gebruikt en u krijgt nalmefeen erbij kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Overleg hierover met uw arts.
• De pijnstillers pentazocine, buprenorfine en nalbufine. Deze pijnstillers verminderen de werking van methadon. Als u methadon gebruikt en u krijgt één van deze pijnstillers erbij, kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Overleg hierover met uw arts. Dit geldt niet voor pleisters met buprenorfine. Deze pleisters kunt u wel samen gebruiken met methadon, bijvoorbeeld in het geval van doorbraakpijn.
• Sommige medicijnen tegen hiv en hepatitis C. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.

Onderstaande medicijnen verminderen de werking van methadon:

• De medicijnen tegen epilepsie carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne en primidon.
• De medicijnen tegen tuberculose rifabutine en rifampicine.
• Sint-janskruid (hypericum), een kruidenmiddel tegen depressieve klachten. Overleg met uw arts.

Overleg voor gebruik van deze medicijnen eerst met uw arts of apotheker. Zowel bij aanvang als bij stoppen van deze medicijnen moet uw arts de dosering goed controleren. Begin en stop dus niet zelf het medicijngebruik, maar overleg altijd eerst met uw arts of apotheker.

Twijfelt u eraan of één van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap
Meld het aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent of dit binnenkort wilt worden. Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is onvoldoende bekend om zeker te weten of het veilig is. Weeg daarom samen met uw arts de ernst van uw klachten af tegen het risico voor het kind.

Bij gebruik vlak voor de bevalling kan uw kind na de geboorte moeite hebben met ademhalen. Bovendien kunnen bij gebruik in de laatste 3 maanden van de zwangerschap ontwenningsverschijnselen bij de baby ontstaan. Overleg hierover met uw arts.

Borstvoeding
U kunt dit medicijn veilig voor een korte periode gebruiken als u borstvoeding geeft, bijvoorbeeld enkele dagen. Dit medicijn komt in een zeer kleine hoeveelheid in de moedermelk.

Als u dit medicijn voor een langere periode gebruikt kan uw kind ademhalingsproblemen krijgen. Bovendien kan het toeschieten van de moedermelk worden geremd. Overleg hierover met uw arts.

Het is niet verstandig om in één keer te stoppen. Stop daarom geleidelijk door de dosis langzaam af te bouwen. Overleg hierover met uw arts.

Als u dit medicijn slechts kort tegen pijn heeft gebruikt, kunt u wel in één keer stoppen.

Neem contact op met uw arts als u last krijgt van een van de volgende ontwenningsverschijnselen: onrust, diarree, hartkloppingen, loopneus, niezen, kippenvel, koorts, zweten, rillen, gapen, verlies van eetlust, misselijkheid en maagkrampen.

Bent u 70 jaar of ouder en denkt u erover na om te stoppen met dit medicijn? Bekijk dan het thema "Ouderen: kan ik stoppen met mijn sterke pijnstiller (opioïde)? | Apotheek.nl"

Ja, u heeft een recept nodig.

Methadon is sinds 1947 internationaal op de markt. Het is op recept te krijgen in tabletten, drank en injecties als het merkloze Methadon.

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.