Introductie

Vitamine K (fytomenadion) is nodig voor de bloedstolling. Het komt van nature voor in verse groenten, lever, melk en olie.

Het wordt gebruikt bij een tekort aan vitamine K, bijvoorbeeld bij cystische fibrose.

Highlight

• Vitamine K is nodig bij bloedingen om het bloed te laten stollen. Het zit onder andere in verse groenten, lever, melk en olie. Ook de darmbacteriën maken het. Het is vaak toegevoegd aan multivitamines of dieetpreparaten.
• Bij een tekort aan vitamine K. Bijvoorbeeld bij de taaislijmziekte cystische fibrose en bij een tekort door bepaalde medicijnen. Verder om de werking van antistollingsmedicijnen te stoppen, bijvoorbeeld voor een operatie of als er kans is op een ernstige bloeding.
• Bij bloedingen: u merkt na enkele uren dat de bloeding stopt.
• Op voorschrift van de trombosedienst: u krijgt meestal de hoeveelheid in een doseerspuitje. Spuit dit op een lepeltje of op een broodkorst en neem het in.
• Weinig bijwerkingen. Een enkeling is overgevoelig en kan huiduitslag krijgen of benauwd worden. Waarschuw dan een arts.
• Gebruikt u multivitamines of dieetpreparaten met vitamine K? Laat uw apotheker controleren of u deze producten veilig kunt gebruiken met uw andere medicijnen.

Werking

Vitamine- en mineralengebrek

Een tekort aan vitamine K geeft meer kans op bloedingen. Een tekort kan voorkomen bij enkele ziektes en door gebruik van bepaalde medicijnen.

Vitamine K komt van nature voor in verse groenten, lever, melk en olie. Ook de bacteriën die bij de mens in de darm leven, produceren deze vitamine.

Bij gebruik bloedverdunners
Soms worden grotere hoeveelheden vitamine K toegepast als mensen bloedverdunnende middelen gebruiken (zoals acenocoumarol, fenprocoumon) wanneer de bloedstolling is ontregeld. Een ontregeling kan ontstaan bij gebruik van te veel bloedverdunners, maar ook door bestanddelen uit voedsel, andere medicijnen, koorts of andere bijkomende kwalen. Ook worden een enkele keer grote hoeveelheden vitamine K gebruikt om een bloeding te stelpen of een bloeding te voorkomen als daar een grote kans toe is.

Door bepaalde ziekten
Door sommige aandoeningen, zoals bepaalde darmziekten, nemen de darmen te weinig vitamine K in het lichaam op, of wordt er te weinig in de darmen aangemaakt. Dan is soms een aanvulling van vitamine K nodig.

Bij medicijngebruik
Bepaalde medicijnen kunnen de hoeveelheid of het effect van vitamine K verminderen. Bijvoorbeeld bepaalde ontstekingsremmende pijnstillers, enkele middelen tegen epilepsie, sommige antibiotica als deze langdurig worden gebruikt, enkele middelen tegen een te hoog cholesterolgehalte (colestyramine en colestipol). Dan is soms een aanvulling van vitamine K nodig.


Effect
Een vitaminegebrek is binnen enkele dagen op peil. De bloedstolling verbetert na 6-12 uur. Na een injectie verbetert de bloedstolling binnen 2 uur. Stelpen van een bloeding begint pas na ongeveer 3 uur.

Cystische fibrose

Cystische fibrose (CF), ook wel cystic fibrosis of taaislijmziekte genoemd, is een erfelijke ziekte. Bij cystische fibrose is het slijm in veel organen veel taaier dan normaal, onder andere in de darmen. De darmen kunnen het voedsel daardoor niet goed verteren.

Om toch voldoende voeding binnen te krijgen, is een energierijke voeding nodig met extra veel vitamines, zoals vitamine K.

Vitamine K vult het tekort als gevolg van cystische fibrose aan.

Bijwerkingen

Vitamine K wordt in de darmen door darmbacteriën gemaakt en komt voor in ons voedsel. Bij een dosering om een tekort aan te vullen zullen geen bijwerkingen ontstaan. Ook eenmalig een grote hoeveelheid vitamine K-druppels op advies van de trombosedienst, heeft meestal geen bijwerkingen.

Bij een injectie kunnen soms wel bijwerkingen optreden. Deze bijwerkingen zijn de volgende.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Pijn op de injectieplaats.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Overgevoeligheid voor één van de bestanddelen. Dit kunt u merken aan huiduitslag, roodheid en jeuk. In zeldzame gevallen ontstaat er benauwdheid, overmatig zweten of flauwvallen.

  Waarschuw dan meteen een arts. In beide gevallen mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor dit medicijn. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd in de bijsluiter of op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Geconcentreerde drank op voorschrift van de trombosedienst: neem de voorgeschreven hoeveelheid drank in één keer in. Meestal levert de apotheek u de juiste hoeveelheid af in een doseerspuitje. U kunt de drank op een broodkorstje aanbrengen of op een lepeltje. Soms levert de apotheek u een flesje af, waar meer inzit dan u nodig heeft. Gooi het restant weg.
• Injecties worden door een arts of verpleegkundige toegediend.

Wanneer?

• Bij vitaminegebrek: het beste kunt u vaste tijdstippen om in te nemen kiezen. Dan vergeet u minder snel een dosis.
• Bij een ontregeling van de bloedstolling of een bloeding: gebruik dit middel zodra u het in huis heeft, behalve als uw arts u anders heeft geadviseerd. Soms moet u de dosering over een aantal keer op de dag verdelen.
• Om een bloeding bij een operatie te voorkomen: gebruik dit medicijn volgens voorschrift van uw trombosedienst. Meestal moet u het 36 tot 48 uur voor de operatie innemen. Wordt de operatie uitgesteld? Vraag dan aan uw trombosedienst wanneer u het medicijn moet gebruiken.

Hoe lang?

• Vitaminegebrek: een vitaminegebrek is binnen enkele dagen op peil. Meestal moet u vitamine K door blijven gebruiken om de hoeveelheid op peil te houden. Dit is afhankelijk van de oorzaak van het vitaminegebrek.
• Ontregeling van de bloedstolling bij gebruik van bloedverdunners: meestal is een eenmalige dosis voldoende om de bloedstolling weer goed te krijgen.

Vergeten

Het is belangrijk dit medicijn consequent te gebruiken. Kies daarom vaste tijdstippen. Af en toe een keer vergeten is echter niet erg. Mocht u een dosis vergeten zijn, gebruik het middel dan alsnog.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• De bloedverdunnende medicijnen acenocoumarol en fenprocoumon. Ze worden door dit medicijn onwerkzaam gemaakt. Raadpleeg hierover de trombosedienst.
  Gebruikt u al een vitamineproduct of vloeibare voedingsproducten met vitamine K? Stop daar dan niet opeens mee als u een bloedverdunnend medicijn gebruikt. De bijwerkingen van het bloedverdunnende medicijn kunnen dan toenemen. Raadpleeg hierover de trombosedienst.
  Denk voor het bovenstaande ook aan vitamineproducten met vitamine K (fytomenadion) die u zonder recept kunt krijgen.
  Soms wordt vitamine K juist gebruikt op voorschrift van de trombosedienst om de werking van het bloedverdunnende medicijn tegen te gaan. Bijvoorbeeld in geval van een te sterk effect van het bloedverdunnende medicijn.

Twijfelt u eraan of bovenstaande wisselwerking voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Het medicijn is niet schadelijk voor het kind.

Borstvoeding
U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u borstvoeding geeft. Het medicijn komt in kleine hoeveelheden in de moedermelk terecht, maar is niet schadelijk voor het kind.

Stoppen

Als u dit medicijn gebruikt om een vitaminegebrek te voorkomen, is het geen probleem er in één keer mee te stoppen. In andere gevallen heeft u na stoppen weer kans op bloedingen. Raadpleeg hierover uw arts.

Handelsinformatie

Vitamine K is sinds 1944 op de markt. Het is zonder recept verkrijgbaar als merkloze Vitamine K druppels en Davitamon K. Het is ook toegevoegd aan veel multivitaminepreparaten.

Met een recept is het verkrijgbaar in injecties onder de merknaam Konakion, in druppels als het merkloze Vitamine K concentraat en als Fytomenadion drank FNA.

Vitamine K in combinatie met calciumcarbonaat en colecalciferol is verkrijgbaar onder de merknaam Davitamon Calcium Kauwtablet met vitamines D en K.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.