Introductie
Rivastigmine versterkt de werking van acetylcholine. Acetylcholine is een stofje in uw lichaam dat signalen doorgeeft van uw zenuwen naar uw spieren.
Soms wordt het voorgeschreven bij dementie. Door rivastigmine verergert de ziekte mogelijk iets minder snel. Het heeft niet bij iedereen effect. Rivastigmine kan soms ook helpen tegen klachten bij de ziekte van Parkinson. Zoals psychotische klachten (bijvoorbeeld verward zijn of dingen zien die er niet zijn) en apathie (nergens zin in hebben, minder interesse hebben in de omgeving).
Instructiefilmpjes
Film 1 - Slikken van medicijnen
Film 2 - Gebruiksinstructie transdermale pleister
Highlight
- Rivastigmine zorgt dat de zenuwen in uw hersenen beter werken. Het maakt de zenuwen sterker. Hierdoor gaat het geheugen bij sommige mensen minder snel achteruit.
- Bij dementie door de ziekte van Alzheimer of door de ziekte van Parkinson. Ook bij klachten bij de ziekte van Parkinson, zoals psychotische klachten en apathie.
- Capsules: neem in tijdens of net na het ontbijt en het avondeten. Dan heeft u minder dat u misselijk wordt.
- Pleisters: plak de pleister op een schone en droge plek op uw rug, bovenarm of borst. Wissel de pleister elke dag op dezelfde tijd om met een nieuwe pleister. Plak de nieuwe pleister op een andere plaats. Wacht minimaal 2 weken voor u een plek opnieuw gebruikt.
- U kunt last krijgen van misselijk zijn, buikpijn, diarree en verlies van eetlust. Ook kan rivastigmine u duizelig, slaperig en in de war maken. Hierdoor reageert u minder snel.
- Rijd de eerste dagen geen auto als u begint met dit medicijn. Als u na een paar dagen gewend bent en uw arts toestemming heeft gegeven, kunt u eventueel weer autorijden.
- Let op! Niet gebruiken als u zwanger bent. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor zwangere vrouwen.
- Geef geen borstvoeding als u dit medicijn gebruikt. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor de baby.
Werking
Dementie
Bij dementie gaan de hersenen geleidelijk achteruit. Hierdoor ontstaan problemen met het geheugen, begrijpen, praten, herkennen en de dagelijkse handelingen uitvoeren.
Verschijnselen
Dementie is een sluipend proces van geleidelijke, onherstelbare achteruitgang van de hersenen. Hierdoor gaat onder andere het geheugen achteruit. Dit gaat verder dan gewone vergeetachtigheid. U verliest het vermogen om nieuwe dingen te leren, en wat u ooit geleerd heeft verdwijnt geleidelijk.
U heeft moeite om de tijd bij te houden: u onthoudt niet hoe laat het is of welke dag het is. U herkent mensen, plaatsen en voorwerpen niet meer, u bent voortdurend spullen kwijt of stelt steeds dezelfde vragen. U kunt moeilijker praten en uw sociale contacten onderhouden. Op den duur zijn taken zoals eten koken of uzelf verzorgen te moeilijk. Ook uw karakter kan veranderen. Uiteindelijk kan iemand met dementie sociaal niet meer functioneren.
Oorzaak
Er zijn verschillende vormen van dementie. De bekendste is de ziekte van Alzheimer. De oorzaak hiervan is nog onbekend. Wel is bekend dat eiwitstapelingen in de aangedane hersencellen van deze patiënten zijn te zien en dat gedeelten van de hersenen verschrompelen.
U heeft meer kans op dementie, naarmate u ouder wordt, de ziekte van Parkinson heeft of als in uw naaste familie al op jonge leeftijd de ziekte van Alzheimer voorkomt.
Men vermoedt dat bij dementie de hersenen minder gevoelig worden voor de boodschapperstof acetylcholine.
Werking en effect
Rivastigmine remt in de hersenen de afbraak van de boodschapperstof acetylcholine. Hierdoor werkt acetylcholine sterker en kunnen de hersenzenuwen mogelijk weer beter functioneren.
Genezen van dementie is echter niet mogelijk. Hooguit kan bij lichte of matige vormen van dementie de voortgang van de ziekte iets worden afgeremd. Het werkt maar bij 1 op de 6 tot 10 patiënten. Als u na 3 maanden de indruk heeft dat de ziekteverschijnselen nog altijd even snel achteruitgaan, kunt u beter stoppen met dit medicijn.
Lees meer over dementie . "Ziekte van Parkinson
Bij de ziekte van Parkinson kunnen de hersenen niet meer de juiste berichten versturen, bijvoorbeeld naar de spieren. Dit komt onder andere door een tekort aan dopamine in de hersenen.
Dopamine is een boodschapperstof in de hersenen ('neurotransmitter') waardoor zenuwen in de hersenen met elkaar kunnen communiceren.
Verschijnselen
Vaak ontstaan bewegingsproblemen, zoals spierstijfheid, moeite met slikken, beven, loop- en spraakstoornissen. De verschijnselen van de ziekte van Parkinson worden in de loop van de jaren steeds sterker. U kunt ook last krijgen van psychotische klachten. Bijvoorbeeld wanen of dingen zien die er niet zijn. Of minder interesse in de wereld om u heen en nergens zin in hebben (apathie)
Behandeling
De ziekte van Parkinson is niet te genezen. Medicijnen kunnen wel een deel van de verschijnselen verminderen. Deze middelen werken vaak zoals dopamine of laten dopamine sterker werken. Deze middelen kunnen als bijwerking hebben dat u pyschotische klachten krijgt.
Rivastigmine kan worden gegeven als u last krijgt van apathie of psychotische klachten door de ziekte van Parkinson of door bijwerkingen van andere middelen.
U kunt rivastigmine ook krijgen als u dementie krijgt door de ziekte van Parkinson. Zie hierboven bij dementie.
Werking
Rivastigmine remt kan ervoor zorgen dat u minder last heeft van klachten zoals apathie of wanen. Hoe het precies werkt bij deze klachten is niet bekend.
Het kan weken tot maanden duren voordat u merkt dat dit middel werkt.
Lees meer over ziekte van parkinson . "Bijwerkingen
Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)
Misselijkheid of andere maagdarmklachten, zoals braken en diarree.
Zelden brandend maagzuur, buikpijn en een opgeblazen gevoel. Bij de pleisters komen deze bijwerkingen zelden voor. U kunt vooral in het begin van de behandeling misselijk zijn. Uw arts zal de dosering geleidelijk opbouwen zodat u minder kans op deze bijwerking heeft.
Als u capsules gebruikt, kunt u deze het beste innemen tijdens of vlak na het eten of met wat voedsel. Dan heeft u minder kans op maagdarmklachten. Als u rivastigmine in capsules gebruikt, is er een zeer kleine kans op een zweertje of bloeding van maag, darm of slokdarm.
Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)
Gewichtsverlies en een verminderde eetlust, vooral in het begin van de behandeling.
Uw arts zal de dosering geleidelijk opbouwen zodat u minder kans op deze bijwerking heeft. Bij de pleisters komt deze bijwerking zelden voor. Neem contact op met uw arts als u te veel gewicht verliest.
Duizeligheid en meer kans op flauwvallen.
Merkt u dat u duizelig bent? U kunt dan het beste even blijven zitten of liggen tot het is weggetrokken.
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
Psychische klachten, zoals verwardheid, hallucinaties, angst, depressiviteit, opgewonden gevoel en prikkelbaarheid.
Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft. Zeer zelden een aanval van verwardheid (delier).
Slaperigheid, vermoeidheid en hoofdpijn.
Overmatig zweten. Bij de pleisters ook koorts.
Zeer zelden kunt u uitgedroogd raken. Dit merkt u aan voortdurende dorst en een droge huid of slijmvliezen. Zorg dat u voldoende drinkt, minstens anderhalf tot 2 liter vocht per dag.
Trillen en beven. Als u de ziekte van Parkinson heeft, kunnen uw klachten tijdelijk verergeren.
Uw arts zal daarom de dosering van dit medicijn geleidelijk opbouwen, zodat u minder kans op deze bijwerking heeft.
Blaasontsteking, moeite de plas op te houden (urine-incontinentie). Raadpleeg uw arts bij buikpijn, pijn bij het plassen of vaak moeten plassen.
Deze bijwerkingen komen wel eens bij de pleister voor. Bij de capsules is deze bijwerking nog niet opgemerkt.
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Huiduitslag, jeuk, rode huid, blaren en zwelling van de huid op de plaats waar de pleister is geplakt.
Als u de pleister weghaalt, horen deze verschijnselen binnen 2 dagen weg te zijn. Plak een nieuwe pleister steeds op een andere plaats. Zorg dat er altijd minstens 2 weken tussen zit, voordat u een plaats opnieuw gebruikt. Houdt u huidklachten, of heeft u ook buiten de plakplaats huiduitslag? U kunt dan overgevoelig zijn voor dit medicijn (zie 'Overgevoeligheid').
Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dit aan huiduitslag, galbulten of jeuk.
Raadpleeg dan uw arts. Blijkt u overgevoelig voor rivastigmine? Geef dat aan de apotheker door. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.
Slapeloosheid, abnormale dromen, nachtmerries.
Heeft u hier veel last van? Raadpleeg dan uw arts.
Bij de pleisters: rusteloosheid, niet stil kunnen zitten.
Raadpleeg dan uw arts.
Aanval van epilepsie (stuipen).
Waarschuw dan uw arts.
Als u astma of COPD (chronische bronchitis of longemfyseem) heeft, kunt u meer last van benauwdheid krijgen.
Als u dit merkt, neem dan contact op met uw arts.
Leveraandoeningen en ontsteking van de alvleesklier. U kunt dit merken aan een gevoelige, opgezwollen buik, een gele verkleuring van het oogwit of van de huid of een plotselinge hevige pijn in de bovenbuik.
Waarschuw dan een arts.
Hartkloppingen, hartritmestoornissen en pijn op de borst.
U kunt door hartritmestoornissen duizelig worden en flauwvallen. Merkt u dit? Neem dan contact op met uw arts.
Heeft u de hartritmestoornis verlengd QT-interval? Dan heeft u meer kans op deze bijwerkingen. Overleg met uw arts.
Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden
Uitleg frequenties
Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen
Gebruik
Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek of in de bijsluiter.
Hoe?
- Capsules: slik de capsule heel door met een half glas water.
- Pleisters: verwijder altijd eerst de oude pleister voor u de nieuwe plakt. Breng de pleister aan op een droge, schone plek op de huid van de rug, de bovenarm of de borst. Zorg dat de plek vrij is van olie, zalf, crème, lotion of poeder, want dan plakt de pleister minder goed. Breng de pleister steeds op een andere plaats op de huid aan. Wacht minstens 2 weken voor u een plek opnieuw gebruikt. Druk met uw handpalm de pleister 30 seconden stevig vast. Was uw handen direct nadat u de pleister hebt verwisseld.
Als de pleister goed vastzit, is het geen probleem om te baden, zwemmen of douchen. Maar laat de pleister niet te warm worden, bijvoorbeeld door zon, solarium of zonnebank.
Laat een pleister toch voortijdig los? Plak dan een nieuwe pleister voor de rest van de dag, en vervang deze op het gebruikelijke tijdstip.
Wanneer?
- Capsules: neem dit medicijn in tijdens of net na het ontbijt en het avondeten.
- Pleisters: breng elke dag een nieuwe pleister aan, steeds op hetzelfde tijdstip van de dag.
Hoelang?
Na 3 maanden zal uw arts met u bekijken of rivastigmine voldoende werkzaam is. Als het voldoende werkzaam is, kunt u het langere tijd blijven gebruiken.
Vergeten
Het is belangrijk dit medicijn consequent te gebruiken.
- Capsules: u gebruikt dit medicijn 2 keer per dag. Ontdekt u dat u per ongeluk een dosis niet heeft ingenomen? En duurt het meer dan 4 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het minder dan 4 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
- Pleisters: u gebruikt dit medicijn 1 keer per dag. Ontdekt u dat u per ongeluk geen nieuwe pleister heeft aangebracht? Breng dan alsnog aan. De volgende dag kunt u deze pleister op het gebruikelijke tijdstip vervangen door een nieuwe. Breng nooit 2 pleisters tegelijk aan.
Als u rivastigmine 3 dagen of langer achter elkaar per ongeluk niet heeft gebruikt, moet u uw arts raadplegen. Als u weer begint kan de dosering te hoog zijn. Mogelijk moet de arts de dosering aanpassen.
Verboden
autorijden?
Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen als u dit medicijn gebruikt. Dit komt door bijwerkingen, zoals duizeligheid, slaperigheid, hallucinaties, verwardheid en vermoeidheid. U mag de eerste paar dagen dat u dit medicijn gebruikt niet autorijden. Rijd ook geen auto als de dosering omhoog gaat. Pas nadat u gedurende een paar dagen dezelfde dosering gebruikt, mag u weer autorijden. Na een paar dagen zijn de meeste mensen voldoende gewend geraakt aan de effecten. U mag dan weer autorijden. Maar doe dat alleen als u geen last meer heeft van de bijwerkingen.
Let op: ook dementie kan een reden zijn dat u niet mag autorijden. Overleg met uw arts of dat bij u het geval is. Wilt u meer informatie over autorijden bij bepaalde aandoeningen? Kijk dan op de website van het CBR.
Voor meer algemene informatie kunt u het thema 'Medicijnen in het verkeer' lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.
alcohol drinken?
Alcohol versterkt het versuffende effect van dit medicijn. Ook als u hier niets meer van merkt omdat u gewend bent geraakt aan dit medicijn, kunt u door het gebruik van alcohol erg suf worden. Beperk daarom het gebruik van alcohol en drink het liever niet.
alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.
Wisselwerking
Er zijn van dit medicijn geen belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen bekend.
Zwangerschap
Zwangerschap
Overleg met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Er zijn niet veel zwangere vrouwen die dit medicijn hebben gebruikt. Daarom is niet zeker wat de risico's van dit medicijn zijn voor zwangere vrouwen en hun kind.
Borstvoeding
Gebruik dit medicijn NIET als u borstvoeding geeft, of stop de borstvoeding. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt en of het schadelijk is voor de baby. Wilt u borstvoeding geven overleg dan met uw arts.
Stoppen
U kunt op elk moment in één keer met het gebruik van dit medicijn stoppen.
Handelsinformatie
Ja, u heeft een recept nodig.
Rivastigmine is sinds 1997 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in capsules en pleisters onder de merknaam Exelon en als het merkloze Rivastigmine.
Disclaimer
Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.