Introductie

Norethisteron is een vrouwelijk geslachtshormoon, namelijk een progestageenhormoon. Dit heeft ongeveer een zelfde werking als het natuurlijke progesteron. Het speelt een belangrijke rol bij de vruchtbaarheidscyclus.

Artsen schrijven dit medicijn voor bij abnormaal vaginaal bloedverlies, stoornissen tijdens de menstruatiecyclus, uitstellen van menstruatie, menstruatieklachten, endometriose en overgangsklachten.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Norethisteron werkt ongeveer hetzelfde als het vrouwelijk hormoon progesteron. Progesteron is belangrijk voor de vruchtbaarheid.
• Bij klachten tijdens het ongesteld zijn (menstruatieklachten), zoals veel pijn of veel bloedverlies. Ook bij het uitstellen van het ongesteld worden, bij ziekte waar weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies op plekken zit waar het niet hoort (endometriose), bij klachten van de overgang (overgangsklachten) en bij onderzoek naar de oorzaak als een vrouw niet ongesteld wordt.
• In de meeste gevallen moet u dit medicijn een paar dagen of weken per maand gebruiken. Wanneer en hoelang dat precies is, hangt af van uw klachten.
• Meestal moet u norethisteron enkele maanden gebruiken voordat u weet of het goed werkt.
• U kunt in het begin onregelmatig ongesteld worden. Blijft dat zo? Raadpleeg dan uw arts.
• In het begin kunt u last krijgen van hoofdpijn, klachten van de maag en darmen (zoals misselijk zijn en overgeven) en pijnlijke borsten. Raadpleeg uw arts bij ernstige klachten of als u hier na 3 maanden nog steeds last van heeft.
• Als u stopt, kan uw ongesteldheid de eerste tijd uitblijven. Vooral als u norethisteron meerdere maanden heeft gebruikt.
• Let op! Niet gebruiken als u zwanger bent. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor zwangere vrouwen.
• Geeft u borstvoeding? Dit medicijn komt in de moedermelk. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor de baby. Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken.

Download de samenvatting

Werking

Abnormaal vaginaal bloedverlies

Als de menstruatie onregelmatig is, veel heviger is of op andere momenten komt dan normaal, is er sprake van abnormaal bloedverlies.

Oorzaak
Progestageenhormonen spelen samen met oestrogeenhormonen een belangrijke rol bij de menstruatiecyclus. De balans tussen deze hormonen is belangrijk. Bij een verstoring kan de cyclus onregelmatig worden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de overgang. Dan neemt de aanmaak van oestrogeenhormoon geleidelijk af.

Abnormaal bloedverlies kan ook ontstaan door vleesbomen in de baarmoeder, of door andere aandoeningen van de baarmoeder, zoals infecties, maar soms is er geen oorzaak voor te vinden. Door het overmatige bloedverlies kan op den duur bloedarmoede ontstaan. Hierdoor voelt u zich vaak moe.

Behandeling
Er zijn verschillende behandelingen mogelijk. Als u geen kinderwens heeft, kunt u een spiraaltje met levonorgestrel gebruiken of een anticonceptiepil. Dit vermindert het bloedverlies. Als u geen hormonen wilt gebruiken, kan de arts een pijnstiller van het NSAID-type voorschrijven, bijvoorbeeld ibuprofen. Dit vermindert ook de hoeveelheid bloed tijdens een menstruatie. Eventueel kan de arts ook tranexaminezuur voorschrijven.

Bij zeer hevig bloedverlies, bijvoorbeeld door vleesbomen, kan de arts een progestageenhormoon voorschrijven, zoals norethisteron.

Werking
Norethisteron kan een onregelmatige cyclus regelmatig maken en overvloedig bloedverlies verminderen. Bloedingen worden minder heftig, korter en minder pijnlijk dan een gewone menstruatie. Meestal schrijft de arts u het voor gedurende 10 dagen per vier weken. Als  u na 10 dagen stopt ontstaat een bloeding. Dit is geen echte menstruatie, maar een onttrekkingsbloeding.

Effect
U moet dit medicijn meestal enkele maanden gebruiken voordat u weet of het goed werkt.

Stoornissen tijdens de menstruatiecyclus

Wegblijven van de menstruatie
Progestageenhormonen spelen samen met oestrogeenhormonen een belangrijke rol bij de menstruatiecyclus. De balans tussen deze hormonen is belangrijk. Als deze wordt verstoord kan de menstruatie uitblijven. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij extreem gewichtsverlies, of juist sterke gewichtstoename, het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS), de overgang, stress, goedaardige gezwellen in de hypofyse (een deel van de hersenen) of bepaalde chronische ziekten. Maar soms is er geen directe oorzaak voor te vinden.

Behandeling
Als er geen directe oorzaak te vinden is, en u ook niet zwanger kunt zijn, kan de arts u voorstellen om een progestageenhormoon te gebruiken als test, zoals  norethisteron. U moet dit medicijn dan gedurende 10 dagen gebruiken. Als u na stoppen van norethisteron een onttrekkingsbloeding krijgt binnen 7 dagen, is de test positief. Dit betekent dat u in principe een normale cyclus kunt hebben. Soms kan het enige tijd duren voordat de cyclus zich dan vanzelf herstelt.

Menstruatie uitstellen

U kunt verschillende reden hebben om uw menstruatie uit te willen stellen. Bijvoorbeeld tijdens de vakantie, een sportwedstrijd of vanwege een operatie. Norethisteron wordt gebruikt om de menstruatie uit te stellen bij vrouwen die geen hormonale anticonceptiemiddel gebruiken. Het zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies niet wordt afgestoten. Hierdoor gaat u niet menstrueren.

U kunt de menstruatiedatum verschuiven, als u norethisteron 3 dagen voor de te verwachten menstruatiedatum inneemt. U kunt dit maximaal 14 dagen innemen. Na stoppen van het gebruik treedt de menstruatie na 2 tot 3 dagen op.

Menstruatieklachten

Tijdens de maandelijkse bloeding trekt de baarmoeder zich samen. Dit kan pijnlijke steken of kramp in de onderbuik geven. Soms heeft u ook een doffe pijn in de rug en spierpijn. Menstruatiepijn duurt enkele uren tot enkele dagen. Bij sommige vrouwen is de pijn zo sterk dat ze hun normale activiteiten niet kunnen voortzetten.

Behandeling
Meestal voldoet een pijnstiller om de pijn te verminderen, bijvoorbeeld paracetamol of een pijnstiller van het NSAID-type. Ook kan het gebruik van de anticonceptiepil de klachten van een pijnlijke menstruatie verminderen. Indien deze middelen onvoldoende helpen kan de arts norethisteron voorschrijven.

Werking
Norethisteron vermindert de klachten van een pijnlijke menstruatie. U moet dan  vanaf dag 15 tot en met dag 24 van de cyclus dagelijks een dosis gebruiken. Na stoppen van norethisteron ontstaat een op een menstruatie lijkende onttrekkingsbloeding, die minder pijnlijk en korter is.

Effect
De werking bij menstruatiepijn kan wat langer op zich laten wachten. U moet dit middel meestal een aantal maanden gebruiken voordat u weet of het goed werkt.

Endometriose

De baarmoeder is van binnen met een slijmvlies bekleed. Dit slijmvlies heet endometrium. Bij endometriose zit er weefsel dat daarop lijkt ook buiten de baarmoeder, bijvoorbeeld in de buikholte, rond de darmen, de eierstokken, blaas of op het buikvlies.

Verschijnselen
Het slijmvlies buiten de baarmoeder doet ook mee met de menstruatiecyclus. Daardoor ontstaan kleine bloedingen in de buikholte die pijn kunnen veroorzaken. Ook kunnen er littekens en verklevingen ontstaan, die  tijdens de menstruatie, maar ook daarvoor of daarna, buikpijn kunnen geven. Soms is endometriose een oorzaak van  ongewilde kinderloosheid.

Behandeling
Soms helpt het om een pijnstiller te gebruiken, bijvoorbeeld paracetamol of een pijnstiller van het NSAID-type, bijvoorbeeld ibuprofen. De buikpijn kan door het gebruik van progestageenhormoon verminderen. Bij zeer hevige klachten kan de gynaecoloog een kijkoperatie doen en de slijmvliesplekken weghalen.

Werking
Progestageenhormonen zoals norethisteron verminderen de hoeveelheid van het weefsel dat op baarmoederslijmvlies lijkt op de endometrioseplekken. Daardoor vermindert de pijn.

U moet dit medicijn meestal enkele maanden gebruiken voordat u het effect kunt beoordelen.

Overgangsklachten

Verschijnselen
Door een tekort aan oestrogenen kunt u overgangsklachten krijgen zoals menstruatiestoornissen, opvliegers, zweetaanvallen, slaapproblemen, prikkelbaarheid en stemmingswisselingen. Het slijmvlies van de vagina kan droger worden, waardoor het vrijen pijnlijk kan zijn en er zich makkelijker vaginale infecties kunnen voordoen.

Oorzaak
Als tussen het 40e en 55e levensjaar de activiteit van de eierstokken geleidelijk afneemt, ontstaat er een tekort aan oestrogenen in het lichaam. De menstruatie houdt geleidelijk aan op. De laatste menstruatie heet de menopauze. Na de menopauze maakt het lichaam minder oestrogenen aan dan tijdens de vruchtbare levensfase. Door dit tekort aan oestrogenen ontstaan overgangsklachten. Ook als de eierstokken operatief zijn verwijderd, ontstaan er overgangsverschijnselen.

Behandeling
Artsen schrijven alleen medicijnen voor als de overgangsklachten u ernstig hinderen in de normale dagelijkse bezigheden. Oestrogeenhormonen, gecombineerd met progestageenhormonen, zoals norethisteron, verminderen de overgangsklachten.

Het progestageenhormoon is nodig voor vrouwen die hun baarmoeder nog hebben. Het voorkomt dat het baarmoederslijmvlies door de oestrogeenhormonen bovenmatig gaat groeien. Mogelijk kan er dan baarmoederkanker ontstaan.

Meestal gebruikt u norethisteron in een vaste combinatietablet met oestrogeenhormoon. U gebruikt het dan elke dag. Hierdoor zal de gewone menstruatie stoppen. Wel zal af en toe een doorbraakbloeding kunnen ontstaan, vooral tijdens de eerste maanden. Later wordt dat minder.

Bijwerkingen

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Onregelmatig bloedverlies ('spotting').

  Dit hoort na enige tijd vanzelf over te gaan. Als u last blijft houden, raadpleeg dan uw arts. Soms is het nodig om de dosering tijdelijk te verhogen.

• Wegblijven van de menstruatie.

  Een enkele keer komt de menstruatie niet meteen terug als u met dit medicijn bent gestopt. Dit is met name het geval na gebruik gedurende meerdere maanden.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Hoofdpijn, zeer zelden migraine.

  Raadpleeg uw arts, als u hier last van heeft.

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid of braken.

  Deze klachten horen na enige tijd vanzelf over te gaan. Raadpleeg uw arts, als u na 3 maanden nog last heeft.

• Pijnlijke of gespannen borsten.

  Deze klachten horen na enige tijd vanzelf over te gaan. Raadpleeg uw arts, als u na 3 maanden nog last heeft.

• Vasthouden van vocht (dikke enkels en voeten). U merkt dit ook aan een toename van uw lichaamsgewicht.

  Hierdoor kan uw bloeddruk iets stijgen. Het is zelden zo ernstig dat u met dit middel moet stoppen. Als u na drie maanden last van dikke enkels houdt, raadpleeg dan uw arts.

• Huidafwijkingen zoals acne, jeuk, bruine vlekken op de huid of huidirritatie onder invloed van zonlicht, vette huid en vet haar, overmatige haargroei of juist haaruitval.

  Raadpleeg uw arts, als u hier last van heeft.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Duizeligheid, slaperigheid of vermoeidheid.

• Stemmingsveranderingen, zoals sneller geïrriteerd zijn, nervositeit of depressie.

  Heeft u veel last van stemmingsveranderingen, vraag dan uw arts om advies.

• Meer of minder zin in vrijen, droge vagina en pijn bij het vrijen.

  Progestageenhormonen kunnen invloed hebben op uw zin in seks. Als u hier problemen mee heeft, overleg dan met uw arts.

• Leveraandoeningen. Dit merkt u aan een gevoelige, opgezwollen buik of een gele verkleuring van het oogwit of van de huid.

  Als u dit merkt, waarschuw dan een arts.

• Als u acute porfyrie heeft, een stofwisselingsziekte waarbij men aanvallen krijgt van buikpijn, braken, koorts en hartkloppingen: dit medicijn kan een aanval uitlokken.

  Geef aan de apotheker door dat u acute porfyrie heeft. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of andere uitlokkende middelen niet krijgt.

• Verhoogd cholesterol in uw bloed. U heeft ook meer kans op atherosclerose (aderverkalking). Hierdoor kunt u eerder een hart- en vaatziekte krijgen.

  Als u al een te hoog cholesterolgehalte in uw bloed heeft, zal uw arts u daar extra op controleren. Ook zal uw arts de kans op hart- en vaatziekten met u bespreken.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag en galbulten.

  In zeldzame gevallen kunt u last krijgen van een ernstige overgevoeligheid met zwellingen in het gezicht, de tong en keel, benauwdheid of flauwvallen. Waarschuw in deze gevallen direct een arts of ga naar de Eerste-Hulpdienst. Geef aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor dit medicijn. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

• Trombose, waarbij een bloedstolseltje een bloedvat kan afsluiten. Dit gebeurt meestal in een been, soms komt het bloedstolsel in de longen terecht. U kunt trombose herkennen aan een dikke, harde, rode en pijnlijke plek op het been, soms aan pijn in de kuit en een zwaar gevoel in het been, zelden aan plotseling optredende kortademigheid, soms met pijn of het ophoesten van bloed.

  Waarschuw in deze gevallen onmiddellijk een arts, of ga meteen naar de Eerste-Hulp dienst. Heeft u ooit trombose gehad, dan mag u dit medicijn waarschijnlijk niet gebruiken. Raadpleeg uw arts.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?
Tabletten innemen met een heel glas water. Wordt u misselijk na het innemen van dit medicijn? Neem de tablet dan in na wat eten.

De arts kan u norethisteron op verschillende manieren voorschrijven, afhankelijk van de reden waarvoor u het gebruikt. Bij het continue gebruik neemt u elke dag één of twee doses. Bij een cyclisch gebruik neemt u gedurende een bepaalde periode van de menstruatiecyclus één of meer doses per dag. De eerste dag van de menstruatie noemt men 'dag 1'.

Het onderstaande is een voorbeeld, er kunnen redenen zijn waarom uw arts u een ander gebruik heeft voorgeschreven.

• Abnormaal vaginaal bloedverlies: de eerste keer 10 dagen. Daarna gedurende twee tot drie cycli, van dag 16 tot en met dag 25.
• Stoornissen tijdens de menstruatiecyclus: van dag 16 tot en met dag 25. Soms schrijft de arts ook een oestrogeenhormoon tegelijkertijd voor.
• Uitstel van menstruatie: 3 dagen voor de te verwachten menstruatiedatum beginnen, maximaal 14 dagen lang.
• Menstruatieklachten: van dag 14 tot en met dag 24.
• Overgangsklachten: continu gebruik elke dag, gecombineerd met oestrogeenhormoon.
• Endometriose: continu gebruik elke dag.

Na het stoppen met het progestageenhormoon zal na enkele dagen een op een menstruatie lijkende onttrekkingsbloeding ontstaan.

Wanneer? 
U mag het medicijn innemen op elk moment van de dag. Het beste kunt u een vaste innametijd kiezen, dan vergeet u minder snel een dosis. Bijvoorbeeld 's ochtends bij het ontbijt. Als u het middel 2 of 3 keer per dag moet innemen: tijdens de maaltijden.

Hoe lang? 
Afhankelijk van de reden waarvoor u het gebruikt, kunt u norethisteron gedurende enkele weken tot enkele maanden gebruiken.

Vergeten

Het is belangrijk dat u dit medicijn consequent op de voorgeschreven dagen slikt. Mocht u toch een dosis vergeten zijn:

• Als u dit medicijn 1 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 8 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 8 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 2 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 4 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 2 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 3 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 2 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 2 uur? Sla de vergeten dosis dan over.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Er zijn van dit medicijn geen belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen bekend.

Zwangerschap

Zwangerschap
Gebruik dit medicijn NIET als zwanger bent of u binnenkort wilt worden. Dit medicijn kan schadelijk zijn voor het ongeboren kind.

• Wilt u zwanger worden en krijgt u dit medicijn voor het eerst? Overleg dan met uw arts voordat u met dit medicijn begint. Misschien kan de arts een ander medicijn voorschrijven. Een medicijn dat wel veilig is tijdens de zwangerschap.
• Gebruikt u dit medicijn al en wilt u zwanger worden? Overleg dan ook eerst met uw arts voordat u zwanger wordt. Misschien kunt u tijdelijk met dit medicijn stoppen. Of misschien kunt u overstappen op een ander medicijn.
• Gebruikt u dit medicijn al en bent u zwanger geworden? Overleg dan meteen met uw arts. Samen kunt u bespreken wat het risico voor de baby is als u doorgaat met het medicijn. Of wat het risico voor u is als u met het medicijn stopt.

Borstvoeding

Wilt u borstvoeding geven? Vraag dan aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor de baby. Dit medicijn komt in de moedermelk en kan de hoeveelheid moedermelk verminderen.

Stoppen

U kunt met dit medicijn stoppen wanneer u wilt. Overleg dit met uw arts. Na het stoppen krijgt u binnen enkele dagen een onttrekkingsbloeding.

Het komt voor dat na stoppen van het gebruik de echte menstruatie niet meteen terugkeert. Dit is vooral het geval na gebruik gedurende meerdere maanden. Raadpleeg uw arts als u zich zorgen maakt over het uitblijven van de menstruatie.

Handelsinformatie

Ja, u heeft een recept nodig.

Norethisteron is sinds 1957 internationaal op de markt. Het is in tabletten te krijgen onder de merknaam Primolut N.

Tabletten met een combinatie van norethisteron met estradiol zijn te krijgen onder de merknamen Activelle, Kliogest en Trisequens. Deze worden gebruikt bij overgangsklachten en botontkalking. Zie de tekst estradiol met norethisteron.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.