Introductie

Trimethoprim en sulfamethoxazol zijn antibiotica. De combinatie heet co-trimoxazol. Het werkt tegen infecties met bacteriën. De combinatie van deze twee antibiotica werkt tegen meer soorten bacteriën dan elk van beide afzonderlijk.

Artsen schrijven co-trimoxazol voor bij infecties met bacteriën. Bijvoorbeeld bronchitis, middenoorontsteking, blaasontsteking, Q-koorts en brucellose (infectie overgedragen door besmette dieren). Artsen schrijven het ook voor bij een longontsteking die door de Pneumocystis-schimmel wordt veroorzaakt.

Artsen schrijven het soms voor bij prostaatontsteking, maagdarminfecties (zoals bij acute diarree en bij de ziekte van Whipple), geslachtsziekten (SOA, zoals gonorroe), infecties bij mensen met cystische fibrose (CF) en bij de ziekte van Wegener (ontsteking van de bloedvaten).

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Co-trimoxazol (trimethoprim met sulfamethoxazol) is een antibioticum. Het doodt bacteriën. Het doodt ook de Pneumocystis-schimmel. Werkt binnen enkele dagen.
• Bij infecties van blaas, prostaat, luchtpijp, longen en middenoor. En bij Q-koorts, geslachtsziekten (zoals gonorroe), en maagdarminfecties.
• Tabletten: neem in met een glas water.
• Drank: goed omschudden voor gebruik. Meet de hoeveelheid af met een maatbekertje of maatlepel.
• Gebruikt u het 2 keer per dag? Neem het dan bij het ontbijt en bij de avondmaaltijd. Dan heeft u minder kans op misselijkheid.
• Drink anderhalf tot 2 liter vocht per dag. Dan heeft u minder kans op nierstenen door dit medicijn.
• Andere bijwerkingen: buikpijn, diarree en een verminderde eetlust. Ook kunt u overgevoelig reageren op zonlicht of UV-licht. Ga niet in de zon tussen 10.00 en 15.00 uur en bescherm u zelf met een zonnebrandmiddel met hoge beschermingsfactor. Ga niet onder de zonnebank.
• U kunt allergisch zijn voor dit medicijn. Dit merkt u aan jeukende huiduitslag, blaren op de huid, benauwdheid, een opgezwollen gezicht of flauwvallen. Waarschuw dan een arts.
• De kuur duurt meestal tussen de 3 en 14 dagen, soms langer. Maak de hele kuur af. Ook als de infectie over lijkt, want misschien zijn er nog bacteriën of schimmels over.
• Bent u zwanger? Of wilt u zwanger worden? Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor zwangere vrouwen.
• Geeft u borstvoeding? Of wilt u borstvoeding geven? Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken.

Werking

Infecties met bacteriën

Werking
De combinatie van trimethoprim en sulfamethoxazol (co-trimoxazol) doodt vele soorten bacteriën.  Na inname verspreiden de antibiotica zich via het bloed over uw lichaam. Ze komen vooral goed in uw blaas, luchtwegen (longen, luchtpijp, middenoor), geslachtsorganen, darmen.

Ze worden ook gebruikt bij voedselinfecties zoals Listeria en bij besmetting met Brucella door ziek vee (brucellose).

Effect
De bacteriedodende werking begint enkele uren na inname. Een dosis werkt 10 tot 16 uur. Na een paar dagen merkt u dat de klachten van de infectie afnemen.

Luchtweginfecties

Trimethoprim met sulfamethoxazol (co-trimoxazol) kan worden gebruikt bij verschillende soorten luchtweginfecties, zoals bijholteontsteking (sinusitis), middenoorontsteking, acute bronchitis en longontsteking. 

Kijk voor meer informatie bij Longontsteking, Acute bronchitis, Middenoorontsteking en Bijholteontsteking.

Longontsteking

Trimethoprim met sulfamethoxazol (co-trimoxazol) wordt gebruikt bij een longontsteking door een bepaalde schimmel, namelijk Pneumocystis. Deze longinfectie komt bijna alleen voor bij mensen met een sterk verminderde weerstand, zoals bij mensen met hiv, bij mensen die afweeronderdrukkende medicijnen gebruiken tegen afstoting van getransplanteerde organen en bij mensen die chemotherapie krijgen tegen kanker.

Verschijnselen
Een longontsteking is een infectie van het longweefsel. U voelt zich flink ziek, heeft koorts en moet vaak hoesten. Ook kunt u slijm ophoesten. Het ademen kan pijnlijk zijn en vaak bent u benauwd.

Behandeling
Als de longontsteking wordt veroorzaakt door Pneumocystis kan uw arts co-trimoxazol voorschrijven om deze schimmels te bestrijden.
Het wordt ook gebruikt uit voorzorg, om de infectie te voorkomen bij mensen die de infectie eerder hebben gehad en hier meer kans op hebben.

Werking
Co-trimoxazol doodt veel soorten bacteriën, maar kan ook de schimmel Pneumocystis doden. Een kuur van 2 weken is nodig om de infectie met Pneumocystis te behandelen. Als u het uit voorzorg gebruikt kunt u het meerdere weken tot maanden achtereen gebruiken.

Acute bronchitis

Bronchitis is een infectie van de luchtwegen. U moet veel hoesten en hoest soms slijm op. Ook kunt u koorts hebben. Acute bronchitis kan worden veroorzaakt door een bacterie of een virus. Een bronchitis gaat meestal vanzelf over.

Als een bacterie de oorzaak is van de infectie en als u bovendien langer dan 7 dagen koorts heeft en ernstig ziek bent, kan uw arts u een antibioticum voorschrijven.  Meestal zijn dat amoxicilline, doxycycline of azitromycine. Als deze niet gebruikt kunnen worden, kan uw arts trimethoprim met sulfamethoxazol (co-trimoxazol) voorschrijven.

Werking
Co-trimoxazol doodt veel soorten bacteriën. Na een paar dagen merkt u dat de klachten verminderen. De kuur duurt tot en met 2 dagen nadat uw klachten zijn verdwenen, maar in ieder geval minstens 5 dagen.

Cystische fibrose

Verschijnselen
De klieren van de longen, alvleesklier, lever, darmen, huid en mond maken slijm aan, dat onder meer zorgt voor transport van afvalstoffen. Cystische fibrose (CF), ook wel cystic fibrosis of taaislijmziekte genoemd, is een erfelijke ziekte. Bij cystische fibrose is het slijm veel taaier dan normaal. Hierdoor is het slijm in de luchtwegen bijvoorbeeld moeilijk op te hoesten. Bacteriën en virussen worden zodoende moeilijker verwijderd uit de longen, waardoor veel luchtweginfecties optreden.

Behandeling
Als een CF-patient een luchtweginfectie heeft, is een intensieve behandeling met antibiotica nodig. Soms wordt hierbij trimethoprim met sulfamethoxazol (co-trimoxazol) gebruikt. Ook kan de arts het uit voorzorg voorschrijven, als vaak infecties ontstaan. Het kan dan maanden tot jaren worden gebruikt.

Middenoorontsteking

Bij een middenoorontsteking is de binnenkant van het oor ontstoken. Dit is het gedeelte dat zich in het hoofd, achter het trommelvlies bevindt. Meestal is een verkoudheidsvirus de oorzaak. Deze kan via het gangetje tussen het middenoor en de neus en keel het middenoor binnenkomen en daar een ontsteking veroorzaken. Soms is een bacterie de oorzaak van de ontsteking.

Verschijnselen
Doordat het middenoor is ontstoken en het slijmvlies is opgezwollen, kan het gangetje tussen middenoor en neus en keel verstopt raken. Hierdoor lopen het pus en het slijm niet goed weg naar de keel. Dit geeft een drukkende oorpijn, soms met koorts of een loopoor.

Behandeling
Meestal gaat een middenoorontsteking na een paar dagen vanzelf over. Een antibioticum is dan niet nodig. Bovendien is in de meeste gevallen een virus de veroorzaker van de infectie. Een antibioticum helpt daar niet tegen.

Als de middenoorontsteking wordt veroorzaakt door een bacterie, en u veel pijn heeft, kan uw arts een antibioticum voorschrijven. Als andere antibiotica niet goed helpen of niet kunnen worden gebruikt, kan uw arts trimethoprim met sulfamethoxazol (co-trimoxazol) voorschrijven.

Werking
Co-trimoxazol doodt vele soorten bacteriën. Na 1 of 2 dagen merkt u dat de klachten verminderen. Meestal is een kuur van 5 tot 7 dagen nodig.

Bijholteontsteking

De bijholtes zijn ruimtes tussen de botten rondom uw neus, bijvoorbeeld de voorhoofdsholte en de kaakholte. Deze ruimtes staan via een kleine opening in verbinding met de neus en keel. Door een neusverkoudheid kan het virus of de bacterie ook één van de bijholtes infecteren. Dit heet bijholteontsteking (sinusitis).

Verschijnselen
Door de ontsteking komt er pus en veel slijm in de bijholtes. U voelt dan een pijnlijke druk in het voorhoofd of rond de ogen, vooral als u bukt. Ook kunt u pijn bij het kauwen hebben.

Werking
Meestal wordt een bijholteontsteking veroorzaakt door een virus. Daar werkt trimethoprim met sulfamethoxazol (co-trimoxazol) niet tegen. Maar als een bacterie de veroorzaker is, kan uw arts een antibioticum voorschrijven. Als andere antibiotica niet goed helpen of niet kunnen worden gebruikt, kan uw arts co-trimoxazol voorschrijven.

Co-trimoxazol doodt vele soorten bacteriën. Na 1 of 2 dagen merkt u dat de klachten verminderen. Meestal is een kuur van minstens 1 week nodig.

Blaasontsteking bij vrouwen

Bacteriën kunnen via de plasbuis in de blaas komen en daar een blaasontsteking veroorzaken. Dit geeft klachten als vaak moeten plassen, terwijl u dan maar weinig plast. Het plassen is pijnlijk of branderig. Uw plas kan troebel zijn of er kan bloed in zitten. Ook kunt u pijn hebben in de onderbuik.

Behandeling
Bij vrouwen die niet zwanger zijn en geen andere klachten hebben, kan een blaasontsteking vanzelf overgaan. Als u de klachten echter vervelend of pijnlijk vindt, kan uw arts een antibioticum voorschrijven. Meestal is dit nitrofurantoïne.
Als de infectie ook het nierbekken heeft bereikt, kan uw arts trimethoprim met sulfamethoxazol (co-trimoxazol) voorschrijven.  

Werking
Co-trimoxazol doodt vele soorten bacteriën. Na een paar dagen merkt u dat de klachten verminderen. Meestal is een kuur van 10 dagen nodig.

Blaasontsteking bij mannen

Bacteriën kunnen via de plasbuis in de blaas komen en daar een blaasontsteking veroorzaken. Dit geeft klachten als vaak moeten plassen, terwijl u dan maar weinig plast. Het plassen is pijnlijk of branderig. Uw plas kan troebel zijn of er kan bloed in zitten. Ook kunt u pijn hebben in de onderbuik.

Bij mannen kan ook de prostaat ontsteken. De prostaat is een klier onder de blaas bij mannen. De plasbuis loopt vanuit de blaas eerst door de prostaat en vervolgens door de penis naar buiten. Bij een prostaatinfectie kunt u een zeurderige pijn in de onderbuik hebben en soms ook pijn bij het plassen.

Behandeling
Bij mannen met klachten van een blaasontsteking kan uw arts een antibioticum voorschrijven. Meestal is dit nitrofurantoïne.
Als de infectie ook het nierbekken of de prostaat heeft bereikt, kan uw arts trimethoprim met sulfamethoxazol (co-trimoxazol) voorschrijven.  

Werking
Co-trimoxazol doodt vele soorten bacteriën. Na een paar dagen merkt u dat de klachten verminderen. Meestal is een kuur van 14 dagen nodig bij mannen.

Q-koorts

Q-koorts is een infectie met een bacterie. U kunt met de bacterie besmet raken via bepaalde dieren. In Nederland is dit meestal door geiten, en soms door schapen.

Als u de lucht met Q-koortsbacteriën inademt, kunt u na 2 tot 6 weken Q-koorts krijgen.

Verschijnselen
Sommige mensen merken niets van een besmetting. Bij mensen die wel ziek worden, zijn de klachten meestal koorts, hoofdpijn en hoesten. De ziekte gaat vaak na 1 of 2 weken vanzelf weer over.

In zeldzame gevallen kan de Q-koorts chronisch zijn. Dit betekent dat de ziekte jarenlang kan duren. U kunt dan klachten hebben, zoals vermoeidheid, koorts, benauwdheid, veel zweten en gewichtsverlies.

Behandeling
Een Q-koorts infectie kan vanzelf overgaan. Meestal schrijft de arts een antibioticum voor, om de kans op een chronische infectie te verminderen. Een kuur met 2 tot 3 weken trimethoprim met sulfamethoxazol (co-trimoxazol) is dan voldoende.

Als u toch chronische Q-koorts heeft gekregen, schrijft uw arts co-trimoxazol voor, samen met het medicijn doxycycline. U moet deze combinatie dan vaak 2 jaar of langer gebruiken.

Gonorroe

Verschijnselen
Gonorroe, ook wel druiper genoemd, is een seksueel overdraagbare aandoening (SOA). Soms merkt u niet dat u een gonorroe hebt. Ongeveer de helft van de vrouwen met gonorroe krijgt pijn, gekleurd vocht of slijm uit de vagina en pijn bij het plassen. Negen op de 10 mannen krijgen last van een ontstoken plasbuis met afscheiding.

Gonorroe heeft soms ernstige gevolgen. Bij vrouwen kan de infectie zich uitbreiden naar de baarmoeder en eierstokken. Daardoor kunnen vrouwen onvruchtbaar worden. Bij mannen kunnen de prostaat en de zaadballen geïnfecteerd raken.

Oorzaak
Gonorroe wordt veroorzaakt door een bacterie. Met deze bacterie kunt u besmet raken door seksueel contact.

Voorkomen
Gebruik van condooms is voldoende om een besmetting met gonorroe te voorkomen. Mocht u zelf besmet zijn, dan is het belangrijk anderen niet te besmetten. Weet u niet zeker of u besmet bent, neem dan contact op met uw huisarts of met de GGD.

Behandeling
Artsen schrijven trimethoprim met sulfamethoxazol (cotrimoxazol) alleen voor bij gonorroe als u het eerste-keusmiddel ceftriaxon niet goed verdraagt.

Diarree

Oorzaak
Diarree kan ontstaan door voedsel of drinken dat met bacteriën is besmet. Een ernstige darminfectie kan het gevolg zijn van een infectie met Salmonella of door besmetting met parasieten die dysenterie veroorzaken, zoals Shigella. U heeft dan vaak behalve diarree ook bloed en slijm in de ontlasting en hoge koorts.

Zelfzorg
Diarree gaat meestal na korte tijd vanzelf over. Wel moet u voor uitdroging waken door veel te drinken, eventueel een glucose-zoutoplossing (ORS).  Dit is speciaal van belang voor kinderen en ouderen, omdat zij gevoeliger zijn voor uitdroging.

Zelfzorgmiddelen zijn echter niet voldoende om een ernstige darminfectie te bestrijden. Daarvoor zijn antibiotica nodig.

Behandeling
Bij een ernstige darminfectie kan uw arts een antibioticum voorschrijven, zoals trimethoprim met sulfamethoxazol (co-trimoxazol).

Werking
Co-trimoxazol doodt veel soorten bacteriën. Na 1 of 2 dagen merkt u dat de klachten verminderen. Meestal is een kuur van minstens 3 dagen (Shigella-infectie) tot 1 week (Salmonella-infectie) nodig.

Ziekte van Wegener

Bij de ziekte van Wegener zijn de wanden van de kleine bloedvaatjes ontstoken. Hierdoor raken de bloedvaatjes verstopt en vermindert de bloedtoevoer naar de organen, zoals longen en nieren. Ook de huid en slijmvliezen, spieren en gewrichten, oren, ogen en huid raken erbij betrokken.

Oorzaak
Men noemt die ziekte van Wegener een auto-immuunziekte. Dit is een ziekte waarbij het lichaam per ongeluk zijn afweer richt op lichaamseigen cellen, in dit geval van de kleine bloedvaatjes. Hierdoor raken deze ontstoken. Waarom de afweer ontspoort, is onbekend.

Verschijnselen
De verschijnselen zijn koorts, gewichtsverlies, vermoeidheid, pijnlijke gewrichten en aanhoudende verkoudheid, neusverstopping, neusbloeding of bijholteontsteking.

Behandeling
De behandeling bestaat uit ontstekingsremmende medicijnen, zoals cyclofosfamide en prednisolon. 

Deze medicijnen onderdrukken de afweer, zodat de ontstekingen onderdrukt worden. Maar ook de afweer tegen infecties is hierdoor verminderd. Bovendien bieden de ontstoken huid en slijmvliezen weinig bescherming tegen ziekteverwekkers. Daarom schrijven artsen vaak antibiotica voor, zoals trimethoprim met sulfamethoxazol (co-trimoxazol).

Bijwerkingen

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken en verminderde eetlust. Zelden buikpijn en diarree.

  Als u misselijk wordt, helpt het om het medicijn met wat voedsel in te nemen. In zeldzame gevallen ontstaat een ernstige diarree. Waarschuw dan uw arts.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Ontstoken tong of mondslijmvlies, verkleuring van tong en tanden, irritatie van het gehemelte, metaalsmaak. Ook kunt u een schimmelinfectie in de mond krijgen. Dat merkt u aan een wit of grijs beslag van de tong of de slijmvliezen.

  Raadpleeg dan uw arts. De verkleuring is meestal goed weg te poetsen. De tandarts kan de verkleuring van de tanden ook weg polijsten.

• Minder rode en witte bloedcellen, en bloedplaatjes. Waarschuw uw arts bij onverklaarbare koorts, keelpijn, blaren in de mond en keel, plotselinge blauwe plekken, bloedneuzen, extreme vermoeidheid of een donkerblauwe en paarse verkleuring van de huid of slijmvliezen. 

  De bijwerking treedt vaker op als u het medicijn langer dan 2 weken moet gebruiken. In dat geval zal uw arts uw bloed regelmatig controleren.

• Vaginale infecties met jeuk en irritatie, soms met vocht of slijm uit de vagina

  Als u dit merkt, neem dan contact op met uw arts.

• Nierstenen, doordat het medicijn uitkristalliseert in de nieren. U heeft meer kans op nierstenen als uw nieren al minder werken.

  Zorg dat u gedurende de hele kuur voldoende drinkt, ten minste anderhalf tot 2 liter vocht per dag. Daarmee voorkomt u dat dit middel uitkristalliseert in de nieren en nierstenen veroorzaakt.

• Zenuwaandoening. U merkt dat aan een doof of tintelend gevoel in handen of voeten, pijn in armen of benen en aan evenwichtsstoringen.

  Raadpleeg uw arts bij deze klachten.

• Duizeligheid, hoofdpijn, oorsuizen

• Pijn in de gewrichten of spieren, spierkramp. Meestal is dit onschuldig, maar zeer zelden kan dit wijzen op een ernstige bijwerking op de spieren. Mensen met myasthenia gravis (een ernstige spierziekte) kunnen meer last krijgen van deze ziekte.

  De verschijnselen van deze ernstige bijwerking zijn spierpijn, spierzwakte, algemeen ziek voelen, koorts, misselijkheid en braken. De spierpijn zit meestal in de kuiten of onderrug, maar ook het gehele lichaam kan zeer doen. Overleg met uw arts als u onverklaarbare spierpijn heeft. Als deze spierpijn door het medicijn komt, kan de arts eventueel de dosering verlagen of een ander medicijn voorschrijven. Als u last krijgt van ernstige verschijnselen, moet u zo snel mogelijk uw arts raadplegen.
  Als u myasthenia gravis (een ernstige spierziekte) heeft, overleg dan met uw arts. Raadpleeg uw arts bij verergering van de klachten (zoals algemene spierzwakte, dubbelzien, dichtvallende oogleden, moeite met slikken, kauwen of ademhalen).

• Overgevoeligheid voor zonlicht, waardoor u ernstige zonnebrand kunt krijgen met roodheid, huiduitslag en jeuk.

  Heeft u hier last van, blijf dan uit direct zonlicht, met name tussen 10.00 en 15.00 uur en ga niet onder de zonnebank.

• Als u acute porfyrie heeft, een stofwisselingsziekte waarbij men aanvallen krijgt van buikpijn, braken, koorts en hartkloppingen: dit medicijn kan een aanval uitlokken.

  Geef aan de apotheek door dat u acute porfyrie heeft. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of andere uitlokkende middelen niet krijgt.

• Bij mensen met een aangeboren tekort van het enzym G6PD, kan een ernstige bloedafwijking ontstaan. U merkt deze bloedafwijking aan vermoeidheid, duizeligheid, bleekheid, gele huid, donkere verkleuring van de urine of kortademigheid.

  Overleg met uw arts. Weet u dat u een G6PD-tekort heeft? Geef dat door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u medicijnen die problemen veroorzaken bij G6PD-tekort niet meer krijgt.

• Ontsteking van de hersenvliezen, meningitis (nekkramp). U merkt dit aan hoofdpijn, koorts en nekstijfheid.

  Waarschuw een arts als u dit merkt. De verschijnselen verdwijnen weer als u stopt met dit medicijn.

• Psychische klachten, zoals depressiviteit en verwardheid.

• Hartritmestoornissen. U merkt dit soms alleen aan plotselinge duizelingen of als u even wegraakt. Vooral mensen met de aangeboren vorm van de hartritmestoornis verlengd QT-interval hebben hier meer kans op.

  Gebruik dit medicijn NIET als u deze aangeboren hartritmestoornis heeft.

• Ontsteking van de lever of alvleesklier. U merkt dit aan een gevoelige, opgezwollen buik, hevige buikpijn of een gele verkleuring van het oogwit of van de huid.

  Waarschuw een arts als u dit merkt.

• Oogontsteking. Raadpleeg uw arts als u minder goed gaat zien, bij oogpijn of een rood oog.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dat aan huiduitslag, jeuk en galbulten.

  Raadpleeg dan uw arts. Ook kunt u koorts, rillingen, hoest of gewrichtspijn krijgen of kortademig worden.
  In zeldzame gevallen kunt u duizelig worden, flauwvallen of een opgezwollen gezicht, lippen, tong of keel krijgen. U kunt hierdoor erg benauwd raken.
  Of u kunt hoge koorts, uitgebreide roodheid van de huid of blaren op de huid krijgen. Ook kunt u last krijgen van bloedingen, paarse vlekjes op de huid, bloedarmoede en plotseling nierfalen. Waarschuw in al deze gevallen direct een arts of ga naar de Eerste-hulpdienst.

  Als u overgevoelig bent, mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Meld dat dan altijd aan uw apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of soortgelijke medicijnen niet opnieuw krijgt.
  Raadpleeg uw arts voor gebruik als u weet dat u overgevoelig bent voor sulfonamiden (antibiotica), plasmiddelen (thiazidediuretica en furosemide), acetazolamide en bepaalde medicijnen tegen diabetes. Mogelijk bent u dan ook voor dit medicijn overgevoelig en mag u het niet gebruiken.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Tabletten: innemen met een half glas water.
• Drank: schud de fles voor gebruik. Meet de juiste hoeveelheid af met het maatbekertje of de maatlepel. Drink die hoeveelheid op. Spoel het maatbekertje na met wat water en drink dat ook op.

Zorg dat u gedurende de hele kuur voldoende drinkt, ten minste anderhalf tot 2 liter vocht per dag. Daarmee voorkomt u dat dit middel uitkristalliseert in de nieren en nierstenen veroorzaakt.

Wanneer?
Neem het medicijn tijdens of vlak na het eten of met wat voedsel in. U vermindert daarmee de kans op misselijkheid. Verdeel de doses zo goed mogelijk over de dag, voor een constant effect. Kies vaste tijdstippen, dan vergeet u minder vaak een dosis.

Om bepaalde infecties te voorkomen, schrijft de arts soms elke 2 dagen 1 dosis voor, of 3 keer per week een dosis. Kies dan vaste dagen in de week, dan vergeet u minder snel een dosis.

Hoelang?
De kuurduur hangt af van de plaats en de ernst van de infectie. Normaal gesproken duurt een kuur 3 dagen tot 2 weken. Bij sommige infecties langer, namelijk enkele weken tot maanden.

Houd er rekening mee dat dit een kuur is die u niet mag onderbreken en helemaal moet afmaken. Ook al merkt u van de infectie al vóór afloop van de kuur niets meer, dit betekent nog niet dat alle bacteriën of schimmels zijn verdwenen.

Vergeten

• Als u dit medicijn 1 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 8 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 8 uur? Sla de vergeten dosis dan over. De vergeten dosis neemt u aan het eind van de kuur in. U verschuift dus het moment waarop u de kuur beëindigt. Maakt u dus de volledige kuur af, anders bestaat de kans dat de klachten terugkeren.
• Als u dit medicijn 2 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 4 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 4 uur? Sla de vergeten dosis dan over. De vergeten dosis neemt u aan het eind van de kuur in. U verschuift dus het moment waarop u de kuur beëindigt. Maakt u dus de volledige kuur af, anders bestaat de kans dat de klachten terugkeren.
• Als u dit medicijn 3 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 2 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 2 uur? Sla de vergeten dosis dan over. De vergeten dosis neemt u aan het eind van de kuur in. U verschuift dus het moment waarop u de kuur beëindigt. Maakt u dus de volledige kuur af, anders bestaat de kans dat de klachten terugkeren.
• Als u dit medicijn 4 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 1 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 1 uur? Sla de vergeten dosis dan over. De vergeten dosis neemt u aan het eind van de kuur in. U verschuift dus het moment waarop u de kuur beëindigt. Maakt u dus de volledige kuur af, anders bestaat de kans dat de klachten terugkeren.

Verboden

autorijden, alles eten en alcohol drinken?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Methotrexaat, een medicijn tegen psoriasis, reuma, darmziekte van Crohn en kanker. Co-trimoxazol versterkt de bijwerkingen van methotrexaat.
  Gebruik methotrexaat niet samen met co-trimoxazol. Overleg hierover met uw arts. Alleen bij een speciale vorm van leukemie kan combinatie nodig zijn. U krijgt het dan in een lage dosis en uw bloed wordt regelmatig gecontroleerd.
• Fenytoïne, een medicijn tegen epilepsie en hartritmestoornissen. Co-trimoxazol versterkt de bijwerkingen van dit medicijn. Als u toch beide medicijnen moet gebruiken, moet u letten op beven of trillen van de spieren, spraakstoornissen of slaperigheid. Merkt u dit, waarschuw dan uw arts. Uw arts zal ook uw bloed regelmatig controleren.
• Ciclosporine, een afweeronderdrukkend medicijn. Uw nieren kunnen hierdoor beschadigen. Gebruik co-trimoxazol daarom niet samen met dit medicijn. Als u beide medicijnen toch samen moet gebruiken, zal uw arts uw nierwerking regelmatig controleren.
• De antistollingsmedicijnen acenocoumarol en fenprocoumon. Co-trimoxazol ontregelt de bloedstolling. Meestal zal uw arts een ander antibioticum kiezen. Alleen in zeer uitzonderlijke gevallen zal het nodig zijn om toch co-trimoxazol te gebruiken. In dat geval zal de trombosedienst u extra vaak controleren
• Buiktyfusvaccin-capsules. Co-trimoxazol maakt het buiktyfusvaccin in de capsules onwerkzaam. Gebruik daarom beide middelen niet samen. Als tussen beide medicijnen minimaal 3 dagen zit, is er geen probleem.
  Wilt u capsules met buiktyfusvaccin gebruiken? Wacht dan minimaal 3 dagen na afloop van de kuur met co-trimoxazol. Of vraag uw arts om een injectie tegen buiktyfus. De wisselwerking treedt dan niet op.
  Heeft u minder dan 3 dagen geleden capsules met buiktyfus-vaccin gebruikt en moet u nu starten met co-trimoxazol? Neem dan contact op met uw arts.
• Bepaalde medicijnen bij hart- en vaatziekten (het gaat om aliskiren, amiloride, benazepril, candesartan, captopril, enalapril, eplerenon, eprosartan, fosinopril, irbesartan, lisinopril, losartan, olmesartan, perindopril, quinapril, ramipril, spironolacton, telmisartan, valsartan of zofenopril). Door de combinatie van co-trimoxazol met deze medicijnen kan de hoeveelheid kalium in het bloed stijgen. U merkt dit aan een onregelmatige hartslag, gevoelloosheid of vreemd gevoel in de armen of benen, lusteloosheid, verwardheid en zwakte. Raadpleeg bij een of meer van deze verschijnselen uw arts. U kunt de combinatie veilig gebruiken als bij u regelmatig de hoeveelheid kalium in het bloed wordt gemeten.
• Folinezuur, een vorm van vitamine B11. De werking van co-trimoxazol kan door folinezuur afnemen. Overleg hierover met uw arts. Misschien moet u tijdens de kuur tijdelijk stoppen met folinezuur of schrijft uw arts u een ander antibioticum voor.
• Methenamine, een antibioticum gebruikt bij blaasontsteking. U heeft meer kans op nierstenen. Overleg hierover met uw arts. Mogelijk kunt u een ander medicijn gebruiken.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
Overleg met uw arts. Co-trimoxazol verlaagt de hoeveelheid foliumzuur in uw lichaam. Hierdoor bestaat er meer kans op aangeboren afwijkingen. Meestal kan uw arts een ander antibioticum kiezen dat dit risico niet heeft. Als u toch co-trimoxazol moet gebruiken, moet u extra foliumzuur slikken. Dit verlaagt de kans op aangeboren afwijkingen.
Gebruik dit medicijn in ieder geval NIET vanaf de zevende maand van de zwangerschap. Het gebruik in de laatste weken van de zwangerschap is schadelijk voor de baby.

Gebruikt u dit medicijn al, meld het dan aan uw arts als u binnenkort zwanger wilt worden of dat u zwanger bent.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Dit medicijn komt nauwelijks in de moedermelk terecht. Bij te vroeg geboren baby's en baby's met een aangeboren tekort van het enzym G6PD kan in theorie bloedarmoede ontstaan. Bij gezonde baby's vanaf enkele weken oud is dit geen probleem en kunt u borstvoeding geven. Overleg hierover met uw arts.

Stoppen

Maak de kuur helemaal af. Als u de kuur afbreekt, is de bacterie of schimmel waarschijnlijk nog niet volledig verdwenen en kunt u opnieuw klachten krijgen.

Als u allergische reacties of ernstige bijwerkingen krijgt, moet u wel stoppen. Neem in dat geval direct contact op met uw arts.

Handelsinformatie

Ja, u heeft een recept nodig.

De combinatie van trimethoprim en sulfamethoxazol heet co-trimoxazol. Trimethoprim en sulfamethoxazol zijn sinds 1961 internationaal op de markt.
Co-trimoxazol is te krijgen onder de merknaam Bactrimel en als het merkloze Co-trimoxazol. Het is te krijgen in tabletten, drank en injectievloeistof. Deze tekst gaat alleen over de tabletten en de drank.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.