Introductie

Chloroquine heeft een meervoudige werking. Het doodt bepaalde parasieten, zoals de malariaparasiet. Verder remt het ontstekingen bij reuma en lupus erythematodes (LE).

Artsen schrijven het voor bij malaria, reumatoïde artritis en lupus erythematodes.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Chloroquine doodt malariaparasieten en remt ontstekingen.
• Bij malaria en om malaria te voorkomen (samen met het malariamiddel proguanil).
  Ook bij reumatoïde artritis (reuma) en lupus erythematodes (LE).
• Voorkomen van malaria: neem dit medicijn op de dag dat u in het malariagebied aankomt. Neem de dag daarna dit medicijn nog een keer. Daarna slikt u het elke week 1 keer zolang u in het malariagebied bent. Doe dit steeds op dezelfde dag van de week, dan vergeet u het minder snel.
  Na vertrek gaat u hier nog 4 weken mee door. Maak de hele kuur af.
  Bescherm uzelf goed tegen de malariamuggen. Draag bedekkende kleding, gebruik DEET en slaap onder een klamboe.
• Malaria-aanval: de behandeling duurt 3 tot 4 weken. Maak de hele kuur af.
• Reuma: u merkt na een paar maanden of dit medicijn goed voor u werkt.
• LE: als de ziekte ineens erger wordt, gebruikt u dit medicijn meestal 1 tot 2 weken. Neem chloroquine in tijdens het eten. Dan heeft u minder kans op misselijkheid en gebrek aan eetlust.
• U kunt huidafwijkingen krijgen (huiduitslag, jeuk, haaruitval en zwartblauwe verkleuring van nagels of slijmvliezen).
• Gebruikt u chloroquine om malaria te voorkomen? U gebruikt een heel lage dosering. Daarom heeft u weinig kans op bijwerkingen.
• Laat uw apotheker controleren of u chloroquine veilig kunt gebruiken met uw andere medicijnen, ook medicijnen die u zonder recept heeft gekocht.
• Bent u zwanger? Of wilt u zwanger worden? Vraag aan uw apotheker of arts of u chloroquine mag gebruiken.
• U mag dit medicijn gebruiken als u borstvoeding geeft.

Werking

Malaria

Oorzaak
Bij reizen naar, of verblijf in, de tropen moet u rekening houden met malaria. Malaria ontstaat door besmetting met een parasiet. Deze parasiet komt via de steek van een besmette mug in het bloed. 

Een groot deel van de muggen in tropische landen is besmet met de malariaparasiet. De parasieten nestelen zich eerst in de lever. Als ze het volwassen stadium bereiken, verhuist een deel van deze parasieten naar de rode bloedcellen. In de rode bloedcellen ontwikkelen de parasieten zich verder, waardoor de rode bloedcellen kapot gaan. Dit veroorzaakt de malaria-aanval. De parasieten die in de lever zijn achtergebleven, kunnen weken tot maanden later op dezelfde manier een nieuwe malaria-aanval veroorzaken.

Verschijnselen
Als de parasiet in de rode bloedcellen zit, ontstaat koorts. U merkt malaria dan ook aan een grieperig gevoel, gevolgd door koude rillingen en koortspieken.
Er bestaan verschillende soorten malariaparasieten.

Het ziekteverloop is afhankelijk van de soort parasiet. Malaria tropica komt het meest voor en verloopt het hevigst. Deze wordt veroorzaakt door de malariasoort falciparum.

Malaria quotidiana ('dagelijkse koorts'), malaria tertiana (‘derdedaagse koorts’) en malaria quartana (‘vierdedaagse koorts’) verlopen iets milder. Bij de derdedaagse koorts kan de malariaparasiet achterblijven in de lever en maanden tot jaren later alsnog een malaria-aanval veroorzaken.

Werking
Uw arts schrijft chloroquine bijna altijd voor in combinatie met proguanil, een ander malariamiddel. Dit komt omdat de malariaparasiet ongevoelig kan zijn voor één van deze medicijnen. Samen zorgen de medicijnen ervoor dat de malariaparasiet toch wordt gedood.

Malaria voorkómen (profylaxe)
U kunt malaria voorkomen met een combinatie van malariatabletten en beschermende maatregelen tegen muggenbeten.

• Draag na zonsondergang bedekkende kleding, dus een lange broek, lange mouwen, sokken en dichte schoenen.
• Smeer op de onbedekte huid, zoals gezicht, handen en enkels, een insectenwerende lotion. Middelen die DEET bevatten, hebben het beste effect.
• Slaap ’s nachts onder een klamboe. Bij voorkeur één die is geïmpregneerd met een insectenwerend middel.

Welke soort malariatablet voor u het geschiktst is om malaria te voorkomen, hangt af van het gebied waar u naar toe gaat en hoelang of primitief u er blijft.

Het hangt ook af van uw persoonlijke omstandigheden, zoals zwangerschap of de aanwezigheid van chronische ziekten. U krijgt hier advies over van uw reisorganisatie, huisarts, apotheek of de GGD.

De werking begint na enkele uren. U begint met innemen op de dag van aankomst in het malariagebied. De volgende dag neemt u nog een dosis. Vervolgens neemt u elke week één dosis.

Een malaria-aanval behandelen
Een enkele keer blijkt toch een infectie op te treden. U merkt dat u malaria heeft als u last krijgt van griepachtige verschijnselen, zoals hoofdpijn, spierpijn, misselijkheid, braken en diarree.

Koortspieken met daartussen perioden waarin u geen koorts heeft zijn typerend voor malaria. Gebruikte u medicijnen om malaria te voorkomen en krijgt u toch malaria? Dan hoeft u geen koorts op te merken en heeft u soms alleen last van een grieperig gevoel.

Raadpleeg altijd bij griepverschijnselen een arts, ook als u al weken of maanden thuis bent na uw reis naar de tropen. Een malaria-aanval kan namelijk nog weken of maanden na terugkomst optreden.

Uw arts zal u een medicijn voorschrijven om de parasiet te bestrijden, zoals chloroquine. U moet dan een korte kuur met een hoge dosis volgen om er zeker van te zijn dat alle malariaparasieten worden gedood.

Reumatoïde artritis

Verschijnselen
Reumatoïde artritis is een chronische ontsteking in gewrichten. Het geeft pijn, stijfheid en zwelling in de gewrichten van bijvoorbeeld de handen, polsen, enkels of voeten.

Meestal zijn de verschijnselen zowel links als rechts in dezelfde gewrichten aanwezig. Door de ontsteking wordt het gewricht dik en gevoelig, soms ook warm. Op den duur raken de gewrichten beschadigd.

Werking
Chloroquine behoort tot de zogenaamde DMARD’s: 'Disease Modifying Antirheumatic Drugs'. DMARD’s zijn reumabestrijdende medicijnen die ontstekingen afremmen.

DMARD’s hebben geen direct effect op de pijn en kunnen de ziekte ook niet genezen, maar ze kunnen de ziekte wel rustiger maken, waardoor de klachten als pijn, stijfheid en zwelling na enige tijd afnemen.

Behandeling
Als duidelijk is dat er sprake is van reumatoïde artritis, zal de arts zo snel mogelijk een DMARD voorschrijven, zoals dit medicijn. Bovendien krijgt u ook pijnstillende medicijnen voorgeschreven.

Artsen schrijven chloroquine pas voor als andere medicijnen onvoldoende werken. Dat is omdat chloroquine meer bijwerkingen heeft dan andere medicijnen tegen reuma.

Effect
Net als de andere DMARD’s werkt chloroquine niet meteen. Het werkt ook niet bij alle mensen met reuma even goed. Meestal merkt u het effect pas na drie tot zes maanden.

Lupus Erythematodes (LE)

Verschijnselen
Lupus erythematodes, ook wel LE genoemd, is een chronische ontsteking van de huid. Behalve de huid kunnen ook gewrichten, nieren, longen en andere organen ontstoken zijn. Dan noemt men het systemische LE of SLE.

De ziekte komt in aanvallen, maar kent ook rustige periodes. Een aanval lijkt op een ernstige griepperiode met koorts, spierpijn, gewrichtspijn en vermoeidheid. Daarnaast komen er meestal huidafwijkingen voor, zoals rode vlekken in het gezicht verschillende soorten huiduitslag.

Behandeling
Lupus erythematodes wordt meestal behandeld met ontstekingsremmende bijnierschorshormonen, zoals prednisolon. Om de huidontstekingen tegen te gaan schrijven artsen bovendien soms andere medicijnen voor, zoals sulfasalazine.

Artsen schrijven chloroquine pas voor als andere medicijnen onvoldoende werken.

Werking
Hoe chloroquine werkt is niet bekend. Meestal gebruikt u het tijdens een aanval in hoge dosering gedurende zeven tot vijftien dagen. Daarna is een lagere dosering gedurende langere tijd voldoende om de verschijnselen voor een groot deel te onderdrukken.

Bijwerkingen

Behalve het gewenste effect kan dit middel bijwerkingen geven. Of u hier last van kunt krijgen, is afhankelijk van de dosis en de tijdsduur van gebruik.

In het algemeen zijn er weinig bijwerkingen bij de toepassing om malaria te voorkomen, omdat de dosering en tijdsduur daarbij veel lager is dan bij de andere toepassingen.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende:

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Slecht slapen

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Verminderde eetlust

• Depressie

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Huiduitslag, jeuk, galbulten, haaruitval en zwartblauwe verkleuring van nagels of slijmvliezen. Huiduitslag, jeuk en galbulten kunnen komen door overgevoeligheid, maar dat hoeft niet.
  Als u aan psoriasis lijdt, kunt u meer last krijgen van deze aandoening. Neem contact op met uw arts als u last heeft van rode schilferende of glanzende plekken op de huid, beschadigingen van de huid, jeuk, putjes in de nagels en gewrichtsklachten.

  Neem bij deze verschijnselen contact op met uw arts. Deze huidverschijnselen verdwijnen weer als u stopt met dit medicijn. Als u hier veel last van heeft, overleg dan met uw arts.

• Hoofdpijn en duizeligheid

• Te weinig glucose in het bloed (een hypo). U merkt dit aan trillen, hartkloppingen, sufheid en verwardheid. Dit is vooral van belang als u medicijnen tegen diabetes gebruikt.

  Neem bij deze verschijnselen snel (druiven-)suiker en waarschuw uw arts.

• Oorsuizen. Zeer zelden doofheid. Bemerkt u oorsuizen of een verminderd gehoor, waarschuw dan een arts.

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken en diarree

  Om misselijkheid te voorkomen, kunt u dit medicijn innemen tijdens of vlak na het eten of met wat voedsel.

• Zenuw- en spieraandoeningen, zoals tintelingen of een doof gevoel in armen of benen, epilepsie en spierzwakte.
  Mensen met de spierziekte myasthenia gravis of met epilepsie kunnen extra last van hun aandoening krijgen. Overleg hierover met uw arts.

  Bij langdurig gebruik wordt het aangeraden regelmatig de spieren en reflexen te laten controleren.

• Psychische klachten, zoals angst, verwardheid, en een gejaagd gevoel, en zeer zelden hallucinaties en psychose

  Dit verdwijnt weer na stoppen van het gebruik.

• Oogaandoeningen, zoals aandoeningen van het hoornvlies of het netvlies. Het risico is groter als u jarenlang hoge doseringen gebruikt. Soms merkt u dit niet. Soms ziet u wazig, ziet u een kleurloze ring rond lampen (halo's), bent u gevoelig voor fel licht, ziet u kleuren anders, ziet u lichtflitsen of heeft u moeite met lezen.

  Als u chloroquine langdurig gebruikt, zal uw arts uw ogen controleren. Dit gebeurt binnen een jaar nadat u bent gestart met dit medicijn. Daarna worden uw ogen vaker gecontroleerd, meestal jaarlijks. Soms controleert uw arts uw ogen meerdere keren per jaar, bijvoorbeeld als u dit middel langer dan 5 jaar gebruikt of een hoge dosering gebruikt.

• Ernstige hartklachten, zoals hartritmestoornissen. U kunt last krijgen van plotselinge duizelingen of kortdurend buiten bewustzijn raken. Dit is vooral van belang voor mensen met een bepaalde hartritmestoornis, namelijk het aangeboren verlengde QT-interval. Gebruik dit medicijn NIET als u deze hartritmestoornis heeft. Overleg met uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander medicijn.

• Ontsteking van de lever en bloedafwijkingen. Waarschuw uw arts bij een of meer van de volgende verschijnselen: plotselinge hevige pijn in de bovenbuik, gele verkleuring van de huid of het oogwit, onverklaarbare blauwe plekken, extreme vermoeidheid, keelpijn met koorts en blaren in de keel of neusbloedingen.

• Bij mensen met een aangeboren tekort van het enzym G6PD kan een ernstige bloedafwijking ontstaan. U merkt deze bloedafwijking aan vermoeid zijn, duizelig zijn, bleke kleur, gele huid, donkere kleur van uw plas en kortademig zijn.

  Overleg met uw arts. Weet u dat u een G6PD-tekort heeft? Geef dat door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u medicijnen die problemen veroorzaken bij G6PD-tekort niet meer krijgt.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit kunt u merken aan huiduitslag, roodheid, jeuk en galbulten.
  De overgevoeligheid kan zich ook uiten in opgezwollen lippen, tong of gezicht, benauwdheid of flauwvallen. Stop het gebruik en waarschuw meteen een arts of ga naar een eerstehulpdienst.
  Zeer zelden ontstaat een ernstige huidaandoening met blaarvorming. De blaren ontstaan met name op de lippen en op de slijmvliezen van de mond en geslachtsdelen. Stop het gebruik en waarschuw meteen een arts of ga naar een eerstehulpdienst.
   

  In al deze gevallen mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor chloroquine. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of daarop lijkende medicijnen niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Wanneer?
Neem dit medicijn tijdens of na het eten. U heeft dan minder kans op misselijkheid.

Hoe lang?

• Voorkomen van malaria. Begin met innemen op de dag dat u aankomt in het malariagebied. De volgende dag neemt u dit medicijn nog een keer. Daarna neemt u het elke week 1 keer zolang u in het malariagebied bent. Nadat u bent vertrokken uit het malariagebied blijft u dit medicijn nog 4 weken gebruiken.
• Malaria-aanval. Een eerste behandeling duurt 3 tot 5 dagen. Hierna gebruikt u dit medicijn meestal nog voor een aantal weken.
• Lupus erythematodes (LE) en reumatoïde artritis. Meestal is langdurige behandeling nodig, afhankelijk van de ernst en de verschijnselen van uw aandoening.

Vergeten

Het is belangrijk dit medicijn consequent in te nemen. Mocht u toch een dosis vergeten zijn:

• Als u dit medicijn 2 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 4 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 4 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 1 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 8 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 8 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 1 keer per week gebruikt: neem de dosis zo snel mogelijk alsnog in. Bedenk wel dat u nu minder beschermd bent tegen malaria. Beschermende maatregelen om muggenbeten te voorkomen, zijn dan extra belangrijk. Let ook op verschijnselen die op malaria kunnen wijzen, zoals griepachtige verschijnselen, koortspieken en koude rillingen. Waarschuw dan direct een arts.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Medicijnen met een verhoogd risico op hartritmestoornissen. Bij combinatie met chloroquine kan een ernstige hartritmestoornis ontstaan. Vooral bij vrouwen of bij mensen die ouder dan 70 jaar zijn of al een hartaandoening hebben. Overleg hierover met uw arts of apotheker. Mogelijk controleert de arts uw hart met een hartfilmpje. Of schrijft hij een ander medicijn voor. U merkt een hartritmestoornis aan plotselinge duizelingen of kortdurend buiten bewustzijn raken. Neem direct contact op met uw arts als u dit merkt.
• Digoxine, een middel tegen hartritmestoornissen. De hoeveelheid digoxine in uw bloed kan verhoogd worden als u start met chloroquine. Hierdoor kunt u last krijgen van verschijnselen zoals wazig zien, veranderingen in kleuren zien, misselijkheid, braken en verminderde eetlust. Wanneer u weer stopt met chloroquine, zal de concentratie digoxine in het bloed weer afnemen. Raadpleeg uw arts als u digoxine gebruikt en met het gebruik van chloroquine gaat beginnen of juist gaat stoppen. Uw arts zal bij het starten en stoppen van chloroquine de concentratie digoxine in uw bloed controleren.
• Sommige medicijnen tegen hiv. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap

Malaria
Het risico om malaria te krijgen, is een grote bedreiging voor de gezondheid van de vrouw en het ongeboren kind. Daarom kunnen zwangere vrouwen beter niet reizen naar een gebied waar malaria voorkomt. Als dit toch nodig is:

• Gebruikt u het medicijn om malaria te voorkomen? In de lage dosering die nodig is om malaria te voorkomen, kunt u dit medicijn veilig gebruiken. Het wordt voor deze toepassing al jarenlang gebruikt door zwangere vrouwen, zonder nadelige gevolgen voor het kind.
• Gebruikt u dit medicijn bij een malaria-aanval? Meld het aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Een malaria-aanval vormt een groot risico voor zowel de moeder als de ongeboren baby. Het is daarom erg belangrijk dat de malaria wordt behandeld. Echter, over het gebruik van dit medicijn in hoge dosering tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Daarom is niet zeker wat de risico's zijn van dit medicijn voor zwangere vrouwen en hun kind. Het mogelijke risico van dit medicijn bij gebruik tijdens de zwangerschap weegt meestal niet op tegen het risico van de aandoening.

Reumatoïde artritis of lupus erythematodes (LE)
Gebruikt u dit medicijn bij reumatoïde artritis of lupus erythematodes (LE)? Er zijn niet veel zwangere vrouwen die dit medicijn hebben gebruikt. Daarom is niet zeker de risico's van dit medicijn zijn voor zwangere vrouwen en hun kind. Door de hoge dosering gedurende langere tijd kunnen mogelijk schadelijke effecten op het gezichtsvermogen en het gehoor van de baby ontstaan. Meld het aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Zo mogelijk kunt u (tijdelijk) overstappen op een ander medicijn.

Borstvoeding

U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u borstvoeding geeft. Dit medicijn komt in kleine hoeveelheden in de moedermelk. Dit is niet slecht voor de baby.

Stoppen

Als u dit medicijn gebruikt tegen malaria, moet u de kuur afmaken. Als u de kuur niet afmaakt, is de kans groot dat u alsnog last krijgt van een infectie met de parasiet. Stop wel als u een allergische reactie of ernstige bijwerkingen krijgt van het medicijn. Neem in dat geval direct contact op met een arts.

Als u dit medicijn gebruikt tegen lupus erythematodes of reumatoïde artritis kunt u wel in één keer met het gebruik van dit medicijn stoppen.

Handelsinformatie

Ja, u heeft een recept nodig.

Chloroquine is sinds 1934 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in tabletten onder de merknaam A-CQ 100 Chloroquine.

Verder is het alleen op speciaal verzoek van de voorschrijvend arts verkrijgbaar in Nederland onder de merknaam A-CQ 25 Chloroquine. De arts moet in dit verzoek verklaren waarom hij dit middel voor u wil voorschrijven. Dit heet een artsenverklaring. De apotheek heeft de artsenverklaring nodig om het bij de fabrikant te bestellen. U krijgt het dan via de apotheek.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.