Introductie

Oxytocine is een lichaamseigen hormoon, geproduceerd door de hypofyse (een klier in de hersenen). Het heeft effecten op de baarmoeder en op de melkklieren.

Artsen schrijven oxytocine voor bij zwangerschap om een bevalling in te leiden, om de vrijzetting van melk uit de borsten te bevorderen en na een bevalling om overmatig bloedverlies tegen te gaan.

Highlight

• Oxytocine is een hormoon. Het zorgt dat spieren van de baarmoeder en melkklieren samentrekken.
• Om weeën op te wekken bij een bevalling (infuus). Ook na de bevalling om veel bloedverlies te voorkomen (infuus of injectie). En om te zorgen dat de moedermelk vrijkomt (neusspray).
• De injectie of infuus werkt na 4 minuten. De neusspray werkt na 2 tot 5 minuten en blijft een half uur tot 1 uur werken.
• Neusspray: spray de oxytocine 1 keer in 1 neusgat, ongeveer 5 minuten voordat u borstvoeding wilt geven of wilt afkolven.
• Direct na toedienen krijgt u een pijnlijke kramp in de onderbuik doordat de baarmoeder samentrekt. Dit hoort erbij. Het trekt vanzelf weer weg.
• U kunt ook misselijk worden of hoofdpijn en hartkloppingen krijgen. Raadpleeg uw arts, als u hier veel last van heeft.
• Let op! Niet gebruiken als u zwanger bent en nog niet moet bevallen. Dit medicijn kan ervoor zorgen dat u te vroeg bevalt.
• U mag dit medicijn gebruiken als u borstvoeding geeft.

Download de samenvatting

Werking

Zwangerschap en kinderwens

Inleiden van een bevalling
Oxytocine is een weeënopwekkend hormoon. Het zorgt dat de baarmoeder zich samentrekt. Dit zet de bevalling in gang.

Dit medicijn wordt gebruikt om een bevalling in te leiden die niet uit zich zelf op gang komt. Het wordt ook gebruikt als de weeën niet sterk genoeg zijn.

Het effect begint binnen vier minuten en wordt gedurende een half uur geleidelijk aan sterker.

Problemen met borstvoeding geven

Problemen met borstvoeding geven
Het duurt ongeveer 5 dagen voor aanmaak van moedermelk goed op gang is gekomen. Door de baby vaak te laten drinken kunt u de melkklieren stimuleren.

De melk komt vrij uit de borsten na de 'toeschietreflex'. Hierbij trekken de spieren rond de melkkliertjes zich samen, waardoor de melk door de melkkanaaltjes naar buiten wordt geduwd. De toeschietreflex kan ontstaan door contact met de baby: het mondje zien, huidcontact, de baby horen huilen. Als reactie op deze prikkels zet een klier in de hersenen (de hypofyse) oxytocine vrij. Dit hormoon zorgt dat de spiertjes rond de melkklieren zich samentrekken.

Stuwing: als er wel melk wordt aangemaakt, maar de melk onvoldoende vrijkomt, kan de melk zich pijnlijk in de borsten ophopen. Dit ontstaat vooral 4 tot 6 dagen na de bevalling. Bijvoorbeeld als de baby onvoldoende wil drinken, niet goed kan drinken of als de melk onvoldoende vrijkomt.

Zorg ervoor dat u de baby vaak aanlegt. Vraag uw verloskundige, kraamverzorger, het consultatiebureau of een lactatiekundige om een instructie als de baby niet goed kan drinken. Bij veel klachten kunt u ook wat van de melk afkolven. Kolf niet te veel af, want dat stimuleert juist de melkvorming.

Door warme kompressen of een warme douche verwijden de melkkanaaltjes zich, waardoor het teveel aan melk makkelijker vanzelf kan weglekken. Bijvoorbeeld onder de douche.

Koude kompressen helpen tegen de pijn, als u de melkafvoer niet op gang kunt of wilt brengen. Ook kan paracetamol helpen tegen de pijn.

Als de stuwing vooral ontstaat doordat de melk niet makkelijk vrijkomt, schrijven artsen soms een neusspray met oxytocine voor. Het bevordert de toeschietreflex.

Te weinig voeding: een tekort aan moedermelk kan ontstaan als de baby te weinig drinkt. De aanmaak van melk wordt dan onvoldoende gestimuleerd. Een oorzaak voor te weinig drinken is als de melk te moeilijk vrijkomt.

U kunt de melkproductie en het vrijkomen van de melk stimuleren door de baby vaak aan te leggen. Vraag uw verloskundige, kraamverzorger, het consultatiebureau of een lactatiekundige om een instructie als de baby niet goed kan drinken. Huidcontact met de baby bevordert ook de toeschietreflex en melkproductie.

Door warme kompressen of een warme douche verwijden de melkkanaaltjes zich, waardoor de melk ook makkelijker vrijkomt.

Zorg dat u ook zelf genoeg drinkt. Minimaal een glas vocht per borstvoeding.

Mochten deze maatregelen niet helpen, dan kan de arts een neusspray met oxytocine voorschrijven. Dit hormoon bevordert de 'toeschietreflex', waardoor de melk makkelijker vrijkomt en de baby meer kan drinken. Dit zal de melkproductie verder stimuleren.

Afkolven van melk is soms nodig, bijvoorbeeld als uw kind in de couveuse ligt. Dit afkolven kan moeilijk gaan als de toeschietreflex niet op gang komt. U kunt het toeschieten van de melk proberen te bevorderen met ontspanning, maar ook met een foto van uw baby.

Mocht dat niet lukken, dan kan een neusspray met oxytocine helpen om de melk te laten toeschieten.

Abnormaal vaginaal bloedverlies

Als u na een bevalling of keizersnede te veel bloed verliest, kan de arts een injectie of infuus met oxytocine toedienen. Oxytocine wordt ook gebruikt om dreigend bloedverlies te voorkomen.

Oxytocine zorgt dat de baarmoeder zich samentrekt, waardoor het bloeden kan stoppen.

Het effect begint binnen vier minuten en houdt een half uur tot een uur aan.

Bijwerkingen

Soms (bij opwekken weeën altijd)

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Pijnlijke kramp in de onderbuik door samentrekken van de baarmoeder. Bij het infuus is dit het doel van de behandeling (weeën opwekken).

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Misselijkheid, braken, hoofdpijn en stoornissen in het hartritme

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Injectie: verwijding van de bloedvaten, waardoor kortdurend duizeligheid, een rood hoofd, hartkloppingen en hartritmestoornissen kunnen ontstaan. In zeer zeldzame gevallen kan een hartaanval ontstaan.

  De kans hierop is groter bij hart- en vaatziekten. Raadpleeg uw arts bij pijn op de borst.

• Overgevoeligheid voor dit middel. Dit merkt u aan huiduitslag, jeuk en roodheid. 
  Een ernstige overgevoeligheid is te merken aan benauwdheid, een bleke of klamme huid en bewustzijnsverlies.

  Overgevoeligheid voor dit middel. Dit merkt u aan huiduitslag, jeuk en roodheid. Raadpleeg bij deze verschijnselen uw arts. Een ernstige overgevoeligheid is te merken aan benauwdheid, een bleke of klamme huid en bewustzijnsverlies. Geef aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor dit medicijn. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u het middel niet opnieuw krijgt.

• Infuus: te sterke werking, wat schadelijke kan zijn voor de baby

  Daarom zal de arts de conditie van de baby tijdens de bevalling blijven controleren.

• Hartkloppingen en hartritmestoornissen. U merkt dit soms alleen aan plotselinge duizelingen of als u even wegraakt.

  Vooral mensen met de hartritmestoornis verlengd QT-interval hebben hier meer kans op. Gebruik dit medicijn NIET als u deze hartritmestoornis heeft.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek of in de bijsluiter.

Hoe?

Neusspray

• Voor u de spray de eerste keer gebruikt, moet u zorgen dat het pompsysteem met de vloeistof wordt gevuld. Verwijder daartoe het beschermkapje en druk de vleugels op het flesje een aantal maal naar beneden. Na ongeveer drie keer ziet u een nevel uit het flesje komen. Dan is de spray klaar voor gebruik.
• De spray kunt u het beste zittend toedienen.
• Houd het flesje rechtop in een neusgat en druk de vleugels op het flesje naar beneden. Adem daarbij zachtjes door de neus in.
• Zet het beschermkapje weer op het flesje.
• Na openen is het flesje nog een maand houdbaar.
• Bewaar de spray na openen bij kamertemperatuur, zodat het niet te koud is als u het toedient.

Injectie
De injectie wordt in het ziekenhuis door een verpleegkundige of arts toegediend.

Wanneer?

Neusspray: het duurt twee tot vijf minuten voor de toeschietreflex optreedt. Dien de neusspray dus toe ongeveer vijf minuten voor u borstvoeding wilt geven of wilt afkolven.

Hoelang?

Neusspray: u kunt dit medicijn gebruiken zolang u borstvoeding geeft.

Vergeten

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit middel zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Er zijn van dit middel geen belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen bekend.

Zwangerschap

Zwangerschap
Gebruik dit middel NIET als u zwanger bent en nog niet moet bevallen. Het kan weeën opwekken en zo dus een voortijdige bevalling veroorzaken.

Borstvoeding
Oxytocine wordt onder andere gebruikt bij problemen met de borstvoeding. U mag het in die gevallen tijdens borstvoeding gebruiken.

Stoppen

U kunt op elk moment in een keer met dit medicijn stoppen.

Handelsinformatie

Ja, u heeft een recept nodig.

Oxytocine is al tientallen jaren internationaal op de markt. Het is op recept te krijgen in injecties of neusspray onder de merknaam Syntocinon en als het merkloze Oxytocine.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.