Introductie

Triptoreline behoort tot hypothalamushormonen. Deze hormonen remmen de aanmaak van mannelijke en vrouwelijke geslachthormonen.

Artsen schrijven het voor bij een verminderde vruchtbaarheid (IVF-behandeling), een vleesboom, endometriose, borstkanker, prostaatkanker, een te vroege puberteit (pubertas praecox) en hyperseksualiteit.

Highlight

• Triptoreline is een hormoon. Het remt de aanmaak van sommige mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen.
• Bij vrouwen die geen kinderen kunnen krijgen (als onderdeel van een IVF-behandeling), bij een vleesboom in de baarmoeder, bij endometriose (pijn in de buik door weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies) en bij borstkanker (samen met andere hormoonremmers).
  Bij mannen bij prostaatkanker en bij hyperseksualiteit (overmatige seksuele belangstelling bij mannen).
  Bij kinderen die te vroeg in de puberteit komen.
• De arts injecteert triptoreline onder de huid of in een spier. U kunt ook leren uzelf te injecteren.
• IVF-behandeling: tijdens een bepaalde periode in uw menstruatiecyclus elke dag een injectie.
• Endometriose: 1 keer per 4 weken een injectie.
• Borstkanker: 1 keer per 4 weken een injectie als u klaar bent met chemotherapie.
• Prostaatkanker: 1 keer per dag of 1 keer per 4 weken een injectie. Ook wel 1 keer per 3 of 6 maanden.
• Hyperseksualiteit: 1 injectie per 3 maanden.
• Bijwerkingen prostaatkanker: de eerste weken kunnen klachten toenemen, zoals problemen met plassen, botpijn en spierzwakte. Daarna nemen de klachten af.
• Andere bijwerkingen: impotentie, pijnlijke en gespannen borsten (mannen en vrouwen), opvliegers, zweten, buikpijn en hoofdpijn.
• Vrouwen kunnen onttrekkingsbloedingen of andere vaginale bloedingen krijgen. Dit hoort vanzelf over te gaan. Raadpleeg anders een arts.
• Bij vrouwen kunnen de eierstokken te sterk reageren op het medicijn. Er kunnen te veel eicellen ontwikkelen. Waarschuw uw arts bij ernstige buikpijn, diarree, braken of kortademigheid.

Werking

Verminderde vruchtbaarheid

Voor een zwangerschap is een eicel nodig, die door een mannelijke zaadcel wordt bevrucht. Een eicel die kan worden bevrucht, heeft zich enkele dagen daarvoor ontwikkeld, men noemt de eicel “gerijpt”. Als de eicel voldoende is ontwikkeld, komt hij vrij voor bevruchting. Dit heet de eisprong of ovulatie.

Bij een IVF-behandeling (In Vitro Fertilisatie) vindt de bevruchting buiten het lichaam plaats.
Hiervoor moeten rijpe eicellen uit de eierstokken gehaald worden om ze vervolgens te laten bevruchten.

Om voldoende eicellen te laten rijpen probeert de arts de hormonen in uw lichaam precies te regelen. Hiervoor moeten de eigen hormonen eerst worden geblokkeerd. Daarna wordt met andere medicijnen de eirijping gestimuleerd. Als de eicellen voldoende rijp zijn worden ze met een holle naald uit de eierstokken opgezogen.

Triptoreline is een medicijn dat wordt gebruikt om de eigen hormoonaanmaak te blokkeren.

Vleesboom

Dit medicijn wordt gebruikt bij vleesbomen in de baarmoeder (myomen). Een vleesboom is een goedaardig gezwel. Het kan enkele millimeters groot zijn, maar ook veel groter zijn.

Oorzaak
De baarmoeder bestaat uit een dikke spierlaag. Bij een vleesboom ontstaat wildgroei van het spierweefsel van de baarmoeder.

Verschijnselen
De meeste vrouwen hebben geen klachten van de vleesboom. Grote gezwellen kunnen te zien zijn als een harde ronding van de onderbuik. Sommige vrouwen hebben meer bloedverlies en pijn tijdens de menstruatie. Als vrouwen in de menopauze komen, verdwijnen de klachten meestal.

Behandeling
Bij relatief kleine vleesbomen kan de anticonceptiepil buikpijn door vleesbomen verminderen. Ook progestageenhormonen, zoals in tabletten, in de prikpil of in het hormoonspiraaltje, zijn werkzaam. Door deze hormonen vermindert de omvang van de vleesboom.
Als u veel klachten van de vleesboom heeft, kan de arts opereren. Soms door de hele baarmoeder te verwijderen, soms door alleen de vleesboom weg te halen. In dat geval schrijft uw arts vaak vanaf enkele maanden voor de operatie triptoreline-injecties voor. Het maakt de vleesboom kleiner, zodat deze makkelijker is weg te halen. Bovendien is er tijdens de operatie dan minder bloedverlies.

Artsen schrijven triptoreline soms ook voor bij een vleesboom, als u vlak voor de menopauze zit.  U mag dit medicijn namelijk niet langer dan 6 maanden gebruiken omdat het anders te veel kans op bijwerkingen geeft.

Effect
Een injectie werkt ongeveer 4 weken lang. Als u dit medicijn gebruikt, blijft de menstruatie meestal weg. Als de baarmoeder bij de operatie niet is verwijderd, zal 7 tot 12 weken na de operatie de menstruatie weer terugkeren.

Endometriose

De baarmoeder is van binnen met een slijmvlies bekleed. Dit slijmvlies heet endometrium. Bij endometriose zit er weefsel dat daarop lijkt ook buiten de baarmoeder, bijvoorbeeld in de buikholte, rond de darmen, de eierstokken, blaas of op het buikvlies.

Verschijnselen
Het slijmvlies buiten de baarmoeder doet ook mee met de menstruatiecyclus. Daardoor ontstaan kleine bloedingen in de buikholte die pijn kunnen veroorzaken. Ook kunnen littekens en verklevingen ontstaan, die tijdens de menstruatie, maar ook daarvoor of daarna buikpijn kunnen geven. Soms is endometriose een oorzaak van ongewilde kinderloosheid.

Behandeling
Soms helpt het om een pijnstiller te gebruiken, bijvoorbeeld paracetamol of een pijnstiller van het nsaid-type, zoals ibuprofen. Ook de anticonceptiepil kan buikpijn door endometriose verminderen. Eventueel kunt u de pil zonder stopweek doorgebruiken, zodat u geen menstruatie meer krijgt. Ook progestageenhormonen, zoals in tabletten, in de prikpil of in het hormoonspiraaltje, zijn werkzaam.  

Als pijnstillers, de pil of progestageenhormonen onvoldoende helpen, kan uw arts triptoreline voorschrijven. U mag het niet langer dan een half jaar gebruiken omdat het anders te veel kans op bijwerkingen geeft.
Als de klachten daarna terugkomen of als u veel pijn heeft, kan de gynaecoloog een kijkoperatie doen en de slijmvliesplekken weghalen. Helaas komt endometriose soms toch weer terug. Door triptoreline na de operatie 6 maanden te gebruiken heeft u minder kans dat de kwaal terugkomt.

Werking
Triptoreline remt de aanmaak van de geslachthormonen oestrogeen en progestageen. Hierdoor vermindert de hoeveelheid van het weefsel dat op baarmoederslijmvlies lijkt. Daardoor neemt de pijn af.
Meestal blijft de menstruatie weg na de eerste maand van de behandeling. De menstruatie komt 7 tot 12 weken na de laatste injectie terug.

Kanker

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen, waarbij lichaamscellen zich ongeremd vermenigvuldigen. Het gevolg is tumoren (gezwellen) of afwijkingen in bloed en lymfebanen. Het is een ernstige ziekte die, als men er niets aan doet, fataal kan zijn.

Dankzij nieuw onderzoek is tegenwoordig goede behandeling voor veel soorten kanker mogelijk. Bij snelle behandeling voorkomt u dat een kankergezwel doorgroeit in het omringende weefsel of dat het uitzaait. Bij uitzaaiingen ontstaat kanker op andere plaatsen in het lichaam.

Oorzaak
In elke cel zit DNA. DNA bevat de erfelijke eigenschappen van ons lichaam, zoals de bloedgroep en de kleur van de ogen. Door het DNA weten cellen wat ze moeten doen, bijvoorbeeld ook hoe snel ze zich moeten delen. Bij een celdeling ontstaan uit één cel twee dochtercellen, met exact hetzelfde DNA als de moedercel. Als het stukje DNA dat de celdeling bestuurt beschadigd raakt, kan de cel zich sneller gaan delen. De dochtercellen van elke cel bevatten dezelfde beschadiging in het DNA. Daardoor gaan ook deze cellen zich ongeremd delen, met kanker tot gevolg.

Hoe de beschadiging in het DNA ontstaat, is vaak onbekend. Het lijkt soms te komen door chemische stoffen als teer in tabaksrook, of door asbest, alcohol, te veel of te vet voedsel, straling of door een erfelijke aanleg.

Verschijnselen
Kanker is een verraderlijke ziekte. Elke kankersoort veroorzaakt weer andere klachten. In het beginstadium zijn er vaak helemaal geen verschijnselen. Pas als een kankergezwel tegen zenuwen aandrukt, is pijn te voelen.

Sommige klachten komen bij vrijwel alle kankersoorten voor, zoals erge vermoeidheid, gebrek aan eetlust en sterke vermagering (bijvoorbeeld meer dan drie kilo per maand).

Triptoreline wordt gebruikt bij borstkanker en prostaatkanker.

Borstkanker
Bij een DNA-beschadiging kunnen cellen in de borst ongeremd gaan groeien. U kunt de tumor misschien voelen als een klein knobbeltje. Soms is de tumor verspreid in de borst en kunt u het niet voelen. Soms merkt u dat de huid van de borst indeukt, of juist rood en gezwollen is. Ook kan de tepel naar binnen trekken of kan er vocht uit de tepel komen.
Het vrouwelijk hormoon oestrogeen kan de groei van kankercellen bevorderen. Oestrogeenhormoon wordt aangemaakt door de eierstokken.

Behandeling
Borstkanker wordt meestal behandeld met een operatie, bestraling, medicijnen tegen vrouwelijke geslachtshormonen en chemotherapie. Meestal gaat het om een combinatie van behandelingen om de kans op genezing te vergroten.

Als u klaar bent met de behandeling, bestaat de kans dat de borstkanker terugkomt. Of dat er nog kleine uitzaaiingen zijn. Daarom wordt na de chemotherapie doorgegaan met behandelen. Dit heet adjuvant-therapie.

Een van de medicijnen bij adjuvant-therapie bij borstkanker is triptoreline.

Werking
Triptoreline vermindert de aanmaak van de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progestageen. De groei van overblijvende borstkankercellen wordt hierdoor afgeremd.

Prostaatkanker
De prostaat is een klier in de onderbuik. Het ligt om de urinebuis heen. Deze klier maakt het prostaatvocht. Dit is het vocht dat bij de zaadlozing samen met de zaadcellen naar buitenkomt.

Bij een DNA-beschadiging kunnen de cellen in de prostaatklier ongeremd gaan groeien. Op deze plaats verhardt de prostaat. Door de tumor kan de prostaat groter zijn. De tumor kan de plasbuis dichtknijpen waardoor het plassen moeilijker gaat. Het mannelijk hormoon testosteron kan de groei van kankercellen bevorderen. Testosteron wordt aangemaakt door de zaadballen.

Prostaatkanker komt voor bij mannen ouder dan 50 jaar.

Behandeling
Prostaatkanker wordt meestal behandeld met een operatie, bestraling en medicijnen tegen testosteron, zoals triptoreline. Soms zijn kuren nodig met chemotherapie.

Alleen medicijnen tegen testosteron zijn  meestal niet voldoende om te genezen. Wel worden de ziekte en de klachten afgeremd. Een van de medicijnen tegen testosteron die uw arts kan voorschrijven is triptoreline.

Het wordt soms ook na een bestralingskuur gegeven, om de kans te verminderen dat de ziekte terugkeert.

Werking
Triptoreline vermindert de aanmaak van testosteron. De groei van de prostaatkankercellen wordt hierdoor afgeremd.

Voortijdig begin puberteit

De medische term voor een te vroege puberteit is pubertas praecox. Bij deze ontwikkelingsstoornis stopt op jonge leeftijd de lengtegroei en ontstaan al geslachtskenmerken.

Bij meisjes spreekt men van pubertas praecox als zij voor het achtste jaar borsten krijgen of voor het negende jaar gaan menstrueren.
Bij jongens is sprake van pubertas praecox als zij voor het negende jaar mannelijke geslachtskenmerken ontwikkelen, zoals een zware stem en baardgroei.
Pubertas praecox is niet alleen een probleem omdat het kind stopt met groeien, maar de volwassen geslachtskenmerken op kinderleeftijd zijn ook een grote psychische belasting.

Oorzaak
Een mogelijke oorzaak kan liggen bij de hypothalamus of hypofyse. De hypothalamus is een deel van de hersenen dat de hypofyse stimuleert. De hypofyse is een klier in de hersenen die andere hormonen aanmaakt. De hormonen van de hypothalamus stimuleren de hypofyse om hormonen te maken. Deze hypofysehormonen zetten de zaadballen of eierstokken aan om geslachtshormonen te maken.

Hoe het komt dat de hersenen deze hormonen te vroeg aanmaken is grotendeels onbekend. Zelden is de oorzaak een tumor, ontsteking of verwonding van de hersenen.

De oorzaak kan ook buiten de hersenen liggen, zoals een tumor in eierstok, zaadbal of bijnier of een schildklieraandoening.

Behandeling
Als de oorzaak is dat de hypothalamus of hypofyse de hormonen te vroeg aanmaken, kan de arts de aanmaak remmen met bijvoorbeeld triptoreline. De arts houdt nauwlettend in de gaten of het kind voldoende groeit.

Werking
Triptoreline remt de aanmaak van mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen door de hypofyse. Hierdoor wordt de ontwikkeling van de puberteit vertraagd of tijdelijk stilgezet. De lengtegroei neemt weer toe. Op het moment dat het geen probleem meer is als het kind in de puberteit komt, stopt men de behandeling. Daarna komt de puberteit binnen een aantal maanden weer op gang. Het kan tot 16 maanden duren voordat een meisje weer gaat menstrueren.

Hyperseksualiteit

Verschijnselen
Te veel mannelijke hormonen kunnen bij mannen een overmatige seksuele belangstelling of ongebruikelijke seksuele voorkeuren veroorzaken.

Behandeling
Als deze seksuele belangstelling te belastend is en problemen met de omgeving geeft, kan de arts triptoreline voorschrijven. De behandeling wordt altijd gecombineerd met psychotherapie.

Effect
Triptoreline vermindert de aanmaak van testosteron. Dit leidt soms, niet altijd, tot vermindering van de seksuele behoeftes.

Het duurt enkele weken tot enkele maanden voor u effect van de behandeling kunt merken. Het effect houdt aan zolang u triptoreline gebruikt.

Bijwerkingen

Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. Veel bijwerkingen zijn het gevolg van de afname van de mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen. Na stoppen van de behandeling verdwijnen deze bijwerkingen.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)

• Opvliegers en zweten

  Deze klachten kunnen na enkele maanden vanzelf overgaan, omdat uw lichaam eraan went. Blijft u last houden? Raadpleeg dan uw arts.

• Minder zin in vrijen. Bij mannen impotentie.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• In het begin van de behandeling bij prostaatkanker: tijdelijke verergering van de klachten, zoals problemen met plassen, botpijn, spierpijn en spierzwakte.

• In het begin van de behandeling bij endometriose: tijdelijke verergering van buikpijn, pijn in het bekken en menstruatiepijn.

• Bij mannen: botpijn.

  Zelden borstvorming. Zeer zelden pijn in de zaadballen.

• Bij vrouwen: droge vagina, pijn bij het vrijen, bekkenpijn, pijnlijke borsten, hoofdpijn, stemmingswisselingen en onttrekingsbloeding. Uw menstruatie zal wegblijven.

  De eerste maand kunnen ook doorbraakbloedingen ontstaan. Heeft u hier na de eerste maand nog last van? Raadpleeg dan uw arts. Na stoppen van de behandeling keert de menstruatie binnen 7 tot 12 weken terug.
  Verder zeer zelden afscheiding of bloeding uit de vagina. Meestal verdwijnt dit na de eerste maand. Blijft het bestaan? Raadpleeg dan uw arts.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Pijn en irritatie op de injectieplaats.

• Hoofdpijn, stemmingswisselingen, depressie, vermoeidheid, prikkelbaarheid, slaapstoornissen, zeer zelden angst of verwardheid.

• Spierpijn, rugpijn, gewrichtspijn.

• Maagdarmklachten zoals misselijkheid, zeer zelden diarree of verstopping, buikpijn, braken, verminderde eetlust, smaakstoornissen, gewichtsverandering.

• Keelpijn, luchtweginfecties, koorts, loopneus.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten en jeuk.

  Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft.
  Een ernstige overgevoeligheid is te merken aan benauwdheid, een opgezwollen gezicht of flauwvallen. Ga dan onmiddellijk naar een arts of naar de Eerste-hulpdienst.
  Blijkt u overgevoelig voor triptoreline? Geef dat aan de apotheker door. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Droge mond

• Hartkloppingen, hoge bloeddruk, pijn op de borst, verhoogd cholesterol.

• Hart- en vaataandoeningen, zoals hartkramp (angina pectoris) en meer kans op een hartaanval. De kans hierop is groter bij mensen die al meer kans hebben op een hart- of vaataandoeningen. Zoals mensen met hartkramp en mensen die ooit een hartaanval hebben gehad.

  Overleg met uw arts voor u dit medicijn gaat gebruiken. Neem ook contact op met uw arts als u meer klachten krijgt en bij pijn op de borst. Mogelijk kan uw arts u een ander medicijn voorschrijven.

• Huiduitslag, vette huid, acne.

• Veranderingen in lichaamsbeharing. Zoals kaalheid en minder baardgroei bij mannen. Of overmatige lichaamsbeharing bij vrouwen.

• Tintelend of doof gevoel van de huid.

• Wazig zien

• Duizeligheid, draaierig gevoel.

• Te hoog bloedglucose. Bij mensen die hiervoor gevoelig zijn, kunnen daarom verschijnselen van diabetes (suikerziekte) ontstaan. U merkt dit aan verschijnselen als veel dorst en veel moeten plassen. Mensen met diabetes kunnen tijdens de behandeling meer insuline of bloedsuikerverlagende tabletten nodig hebben. Meet daarom extra vaak uw bloedglucose.

Na een aantal maanden

• Brozer worden van de botten door het verlies van botweefsel (osteoporose). Ouderen hebben eerder kans op botbreuken. Bij borstkanker is het risico op osteoporose hoger.
  Als u triptoreline op jonge of middelbare leeftijd langere tijd heeft gebruikt, heeft u later meer kans op botbreuken door botontkalking.

  De kans dat de botten zich herstellen is groot als u het korter dan 6 maanden gebruikt. Daarom schrijven artsen het bij endometriose of een vleesboom niet langer dan een half jaar voor.
  Bij borstkanker is het risico op osteoporose hoger, omdat u triptoreline soms langer gebruikt en samen met andere medicijnen die osteoporose kunnen veroorzaken.
  Na stoppen herstelt het botverlies zich binnen 9 maanden.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?
Uw arts zal dit medicijn onder de huid van de buik of in een spier injecteren. Soms kunt u ook leren hoe u uzelf moet injecteren.

Wanneer?

• Bij een IVF-behandeling: op bepaalde dagen van de cyclus.
• Bij endometriose, vleesboom en ter voorbereiding op een operatie: 1 keer per 4 weken.
• Bij borstkanker: 1 keer per 4 weken. U start zodra u klaar bent met chemotherapie.
• Bij prostaatkanker: afhankelijk van de dosering elke dag, 1 keer per 4 weken,1 keer per 3 maanden of 1 keer per half jaar.
• Bij pubertas praecox: de eerste maand om de 2 weken, daarna om de 3 of 4 weken, afhankelijk van het effect of 1 keer per half jaar.
• Hyperseksualiteit bij mannen: 1 keer per 3 maanden.

Hoelang?
Afhankelijk van de reden waarvoor u het gebruikt, kunt u triptoreline gedurende enkele maanden tot jaren gebruiken:

• Bij endometriose en vleesboom: maximaal 6 maanden.
• Bij borstkanker: meestal 2 tot 5 jaar.
• Bij prostaatkanker en hyperseksualiteit: zo lang als nodig is.
• Bij voortijdige puberteit: meestal totdat de botten zoveel zijn gegroeid dat de puberteit geen probleem meer is. Meestal is dit bij meisjes als ze 12 jaar zijn, en bij jongens 13 jaar.
• Bij IVF-behandeling: meestal per behandeling 4 tot 7 weken.

Vergeten

Als u uzelf injecteert: raadpleeg uw arts als u een dosis bent vergeten.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Er zijn van dit medicijn geen belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen bekend.

Zwangerschap

Zwangerschap
Gebruik dit medicijn NIET als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Het is niet bekend of dit medicijn schadelijk is voor het ongeboren kind. Als u triptoreline gebruikt bij een IVF-behandeling: u kunt dit medicijn zonder problemen gebruiken. Op het moment dat u zwanger raakt, is dit medicijn al uit uw bloed verdwenen.

Borstvoeding
Gebruik dit middel NIET als u borstvoeding geeft of stop de borstvoeding. Het is niet bekend of triptoreline in de moedermelk terechtkomt en of dit schadelijk is voor de baby. Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts.

Stoppen

Als u wilt stoppen, overleg dan eerst met uw arts.

Bij borstkanker en prostaatkanker: als u te vroeg stopt met de behandeling kunnen er weer kankercellen gaan groeien.

Bij endometriose of vleesboom: als u te vroeg stopt kunnen uw klachten terugkeren.

Bij verminderde vruchtbaarheid, voortijdig begin puberteit, hyperseksualiteit: als u te vroeg stopt loopt u de kans dat de behandeling niet werkt.

Handelsinformatie

Triptoreline is sinds 1987 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in injecties onder de merknamen Decapeptyl, Pamorelin, Salvacyl en Triptofem.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.