Introductie

Canakinumab onderdrukt afweerreacties van het lichaam. Het behoort tot de interleukine-remmers. Canakinumab is een zogenaamde biological. Dit betekent dat het door levende cellen in celkweken wordt gemaakt.

Artsen schrijven het voor bij jichtartritis, bij sommmige koortsaanvallen (zoals CAPS), bij familiaire mediterrane koorts (FMF), jeugdreuma (juveniele idiopathische artritis (JIA)) en bij een speciale vorm van jeugdreuma, namelijk de ziekte van Still.

Highlight

• Canakinumab onderdrukt de lichaamsafweer en remt ontstekingen, bijvoorbeeld in de gewrichten.
• Bij jichtartritis. Verder bij ziekten waarbij onder meer koortsaanvallen optreden (zoals CAPS), bij sommige vormen van jeugdreuma en bij familiaire mediterrane koorts (FMF).
• Reuma: u merkt dat klachten als pijn, stijfheid en zwelling binnen een paar weken afnemen.
• CAPS: koortsaanvallen komen minder vaak voor.
• U kunt het medicijn zelf toedienen. De arts of verpleegkundige zal u uitleggen hoe u dit moet doen.
• U gebruikt de injectie meestal 1 keer in de 4 of 8 weken.
• Roodheid, blauwe plekken, jeuk en zwelling op de injectieplaats komen soms voor. Kies daarom steeds een andere injectieplaats, bijvoorbeeld in uw dij, buik of achterkant van uw bovenarm.
• Ook pijn in de bovenbuik en gewrichten, infecties, (draai)duizeligheid en vermoeidheid kunnen voorkomen.
• Bent u zwanger? Of wilt u zwanger worden? Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor zwangere vrouwen.
• Geef geen borstvoeding als u dit medicijn gebruikt. Het is niet bekend of het in de moedermelk komt. Als het in de moedermelk komt kan het slecht zijn voor de baby.

Werking

Jicht

Verschijnselen
Jicht is een plotselinge ontsteking van een gewricht. Het gewricht wordt rood, gezwollen, warm en erg pijnlijk bij bewegen. De ontsteking ontstaat doordat kristallen van urinezuur in het gewricht neerslaan.
Jicht komt meestal voor in een gewricht van de grote teen. Soms komt het voor in de voet, enkel, knie, of pols.

Behandeling
De ontsteking geneest uit zichzelf binnen één tot drie weken. U kunt de pijn verzachten door rust te nemen en het gewricht te koelen. Tegen de pijn, roodheid en zwelling schrijven artsen meestal medicijnen voor. Of een stootkuur met een corticosteroïd, zoals prednisolon, of een ontstekingsremmende pijnstiller, zoals diclofenac. Als deze medicijnen niet genoeg werken wordt soms canakinumab voorgeschreven. 

Effect
Canakinumab remt de ontstekingseiwitten (interleukines). Hierdoor worden de ontstekingen minder en nemen de klachten af. Het werkt meestal binnen een paar weken. 

Koorts

Koorts is een verhoging van de lichaamstemperatuur boven de 38 graden. Het is meestal een reactie van het lichaam op infecties met bacteriën of virussen. In erg zeldzame gevallen is er een andere oorzaak voor de koorts. Namelijk een foutje in het DNA. De naam van deze ziekte is CAPS, dit staat voor cryopyrine geassocieerde periodieke symptomen.

Er zijn verschillende vormen van CAPS. Sommige ontstaan direct na de geboorte, andere ontstaan op kinderleeftijd. Namen voor deze verschillende vormen zijn: het CINCA-syndroom, het Muckle-Wells syndroom en familiaire koude urticaria.

Oorzaak
Door het foutje in het DNA maakt het lichaam te veel van het eiwit cryopyrine aan. Dit eiwit zorgt op zijn beurt dat de afweer van het lichaam te hard gaat werken. Hierdoor worden veel ontstekingseiwitten (interleukines) gemaakt. Het gevolg is dat er koortsaanvallen, gewrichtsklachten, galbulten of ontstekingen in ogen en oren ontstaan. In ernstige gevallen raken de hersenen ontstoken, waardoor het kind ernstige hoofdpijn, epilepsie of groeiachterstand krijgt.

Werking
Canakinumab remt de ontstekingseiwitten (interleukines). Hierdoor worden de ontstekingen minder en nemen de koortsaanvallen af. Het werkt meestal binnen een paar weken. 

Juveniele idiopathische arthritis (jeugdreuma, reuma bij kinderen)

Artsen schrijven canakinumab soms voor bij kinderen met gewrichtsontstekingen, zoals juveniele idiopathische artritis (jeugdreuma). Verder bij de ziekte van Still. Dit is een vorm van jeugdreuma, waarbij koortspieken, gewrichtsklachten en een lichte huiduitslag optreden.

Bij jeugdreuma zijn bepaalde gewrichten ontstoken. Het geeft pijn, stijfheid en zwelling in de gewrichten van bijvoorbeeld handen, polsen, enkels of voeten. Door de ontsteking wordt het gewricht dik en gevoelig, soms ook warm. Op den duur kunnen de gewrichten beschadigd raken of kan groeiachterstand optreden.

Werking en effect
Canakinumab remt in het lichaam het effect van bepaalde eiwitten, de interleukines. Deze eiwitten ontstaan bij ontstekingen zoals bij reuma. Ze verergeren de ontsteking, waardoor weer nieuwe interleukines vrijkomen. Door de interleukines te remmen wordt dit proces doorbroken. Hierdoor wordt de ontsteking minder en wordt de jeugdreuma afgeremd.

Canakinumab is een DMARD: een zogenaamde Disease Modifying Antirheumatic Drug. Dit zijn medicijnen die de schade aan de gewrichten door reuma kunnen afremmen. Ze hebben geen snel effect op de pijn, maar ze kunnen de ontstekingsverschijnselen onderdrukken. De klachten als pijn en stijfheid nemen meestal na een paar weken af.

Behandeling
Artsen schrijven Canakinumab voor als NSAIDs en glucocoticoiden onvoldoende effect hebben.

Bijwerkingen

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Roodheid, blauwe plekken, jeuk en zwelling op de plaats van injectie.

   

  Meestal zijn deze klachten tijdelijk.

• Meer kans op infecties, zoals een luchtweginfectie, buikgriep, oorinfectie, urineweginfectie of huidinfecties (cellulitis). Zelden kan u last krijgen van een vaginale schimmelinfectie.

   

  Infecties kunnen ontstaan omdat uw afweer is verminderd. Dit kan komen omdat uw lichaam minder witte bloedcellen aanmaakt. Uw arts zal daarom uw bloed regelmatig controleren. Krijgt u koorts of verschijnselen van een infectie? Raadpleeg dan altijd uw arts.

• Pijn in de bovenbuik en de gewrichten. 

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• (Draai)duizeligheid en vermoeidheid

• Spierpijn en rugpijn 

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dat aan huiduitslag en jeuk. Raadpleeg dan uw arts.
   

  In zeer zeldzame gevallen ontstaat een ernstige overgevoeligheid. Dit is te merken aan: koorts, ernstige benauwdheid, opgezwollen mond, tong, keel of gezicht, huiduitslag, ademhalingsproblemen, flauwvallen, blaren op de lippen en op de slijmvliezen van de mond en geslachtsdelen. Stop in deze gevallen met dit medicijn en waarschuw meteen een arts of ga naar de Eerstehulpdienst.
  Bij overgevoeligheid mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan het apotheekteam door dat u overgevoelig bent voor canakinumab. De apotheek kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?
Als u het medicijn zelf gaat toedienen krijgt u uitleg van uw arts of verpleegkundige. Canakinumab moet u vlak onder de huid inspuiten. Kies steeds een andere injectieplaats. U kunt bijvoorbeeld kiezen voor plekken in uw dij, buik of de achterkant van uw bovenarm.

Wanneer?
CAPS: U gebruikt de injectie een keer in de 8 weken.
Jeugdreuma: U gebruikt de injectie een keer in de 4 weken.
Jichtartritis: U gebruikt de injectie een keer in de 12 weken.

Hoelang?
Het kan een paar weken duren voor u merkt dat het medicijn werkt. U kunt eerder wel last krijgen van sommige bijwerkingen. Het is de moeite waard het gebruik toch door te zetten. Voor veel mensen weegt het voordeel van het gebruik uiteindelijk op tegen het nadeel.

Vergeten

Als u de afspraak met het ziekenhuis vergeten bent, moet u zo snel mogelijk een nieuwe afspraak maken.

Dient u de injectie bij uzelf toe? Het is belangrijk dat u dit medicijn gebruikt zoals de arts heeft voorgeschreven.
Bent u het medicijn vergeten te injecteren? Gebruik de injectie dan meteen nadat u eraan denkt. Neem hierna contact op met uw arts en vraag na wanneer u de volgende dosis moet gebruiken.

Verboden

Autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Ja, dat kan. U mag autorijden, en u mag eten en drinken zoals u normaal doet.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Vaccins. Overleg met uw arts als u gevaccineerd gaat worden. Sommige vaccins mag u niet gebruiken. Canakinumab zorgt dat deze vaccins minder goed werken en verhoogt de kans op bijwerkingen ervan. Dit betreft onder andere bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR), gelekoortsvaccin, rotavirusvaccin en BCG-vaccin.
• Bij andere vaccins moet u soms een extra vaccinatie krijgen of moet uw bloed onderzocht om te kijken of het vaccin goed heeft gewerkt. Dit betreft onder andere influenzavaccin, tetanusvaccin en vaccin tegen baarmoederhalskanker.
• Sommige medicijnen tegen reuma of andere chronische ontstekingen, namelijk de TNF-alfa-remmers adalimumab, certolizumab, etanercept, golimumab en infliximab. Deze medicijnen zorgen ervoor dat uw weerstand minder goed is, net zoals canakinumab. Hierdoor kunt u sneller infecties krijgen. Raadpleeg uw arts als u deze combinatie voorgeschreven heeft gekregen.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
Meld het aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend.

Gebruik daarom tijdens en tot en met 3 maanden na de behandeling betrouwbare anticonceptie. Bijvoorbeeld de pil of condooms.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt en of het schadelijk voor de baby is. Mogelijk kan de arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven, waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Stoppen

Als u stopt met dit medicijn, kunnen de klachten weer terugkomen. Overleg met uw arts, als u wilt stoppen.

Handelsinformatie

Canakinumab is sinds 2009 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar onder de merknaam Ilaris in injecties.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.