Introductie

Mebendazol doodt wormen, wormeieren en larven, doordat het de opname van voedingsstoffen verhindert.

Het is te gebruiken bij verschillende worminfecties, zoals aarsmaden, spoelworm, zweepworm, mijnworm en (varkens)lintworm. Ook is het te gebruiken bij sommige andere worminfecties die vooral in de tropen voorkomen.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Mebendazol doodt wormen en de eieren of larven van wormen.
• Bij verschillende worminfecties, zoals aarsmaden, spoelworm, zweepworm, mijnworm en (varkens)lintworm. Ook bij bepaalde tropische worminfecties.
• Tablet innemen met een half glas water.
• Aarsmaden: 1 tablet en 2 weken later nog 1 tablet.
• Andere wormen: uw apotheker vertelt u hoe lang uw kuur duurt of kijk op het etiket op het medicijndoosje.
• U kunt lichte buikpijn krijgen van dit medicijn.
• Aarsmaden: maak alles wat u met uw handen aanraakt, regelmatig schoon, zoals deurknoppen, kastdeuren, wc-bril, speelgoed.
  Was uw handen met zeep voor het slapengaan, na het opstaan, voor het eten, na het spelen en na een wc-bezoek. Maak goed schoon onder uw nagels.
  Draag elke dag schoon ondergoed en was beddengoed op 60 graden.
• U mag dit medicijn gebruiken als u zwanger bent. Of als u zwanger wilt worden.
• U mag dit medicijn gebruiken als u borstvoeding geeft.

Werking

Worminfecties, algemeen

In Nederland komen aarsmaden, spoelwormen, zweepwormen en lintwormen voor. Als u naar verre landen reist, kunt u te maken krijgen met infecties door andere soorten wormen. Wormen of wormeieren kunnen zich daar in het voedsel of in het water bevinden. Via het voedsel of via de huid kunt u ze binnen krijgen. De verschijnselen hierbij zijn wisselend en soms moeilijk op te merken. Raadpleeg altijd uw arts als u iets bijzonders opmerkt, ook al is uw reis al enige tijd geleden.

Voor de meeste tropische worminfecties worden andere middelen gebruikt. Uw arts kan mebendazol in bepaalde gevallen voorschrijven.

Worminfectie door aarsmade

Infecties met aarsmaden zijn de meest voorkomende worminfecties in Nederland. Aarsmaden zijn dunne, lichtgeel of witte bewegende wormpjes van een halve tot één centimeter lang. U kunt ze soms zien zitten in de ontlasting.

Oorzaken 
Eitjes van dit wormpje worden doorgegeven van mens op mens. De eitjes komen na inslikken via de mond in de darmen terecht. In de darm groeit het eitje uit tot een wormpje. De vrouwelijke worm legt vervolgens eitjes in de darm, het liefst vlak bij of rond de anus. Hierdoor ontstaat jeuk en door te krabben kunnen de eitjes op de vingers en onder de nagels terechtkomen. Via de handen kunnen de eitjes in de mond terechtkomen, waarna de eitjes zich in de darm weer ontwikkelen tot een wormpje.

De eitjes kunnen via de handen ook worden verspreid in de leefomgeving en bijvoorbeeld op beddengoed, kleding, handdoeken, deurklinken en speelgoedbeesten terechtkomen. Op deze manier kunnen ook andere mensen worden besmet.

Verschijnselen 
Van de aanwezigheid van de wormpjes in de buik merkt u meestal niets. Heel soms is er sprake van buikpijn. Wel kunnen de vrouwelijke wormpjes als ze eitjes gaan leggen de huid rond de anus irriteren. Ze veroorzaken dan een hevige jeuk in de bilspleet, vooral `s nachts.

Behandeling
Meestal is een behandeling nodig met een wormdodend middel, zoals mebendazol. Een eenmalige dosis mebendazol is voldoende om alle wormen te doden. Er kunnen echter eitjes blijven leven.

Ook eitjes op bijvoorbeeld beddengoed en speelgoed kunnen voor een nieuwe besmetting zorgen. Na twee weken zijn ook deze eitjes uitgekomen. Daarom moet u de kuur na twee weken herhalen. In sommige gevallen wordt de kuur een aantal keer herhaald met tussenpozen van twee weken.

Met de volgende maatregelen kunt u voorkomen dat de infectie terugkomt of dat de infectie zich uitbreidt naar andere leden van het gezin.

Hygiënische maatregelen

• Was de handen met zeep voor en na het slapengaan, voor het eten, na het spelen en na wc-bezoek.
• Knip de nagels van de handen kort en maak ze regelmatig schoon.
• Verschoon het ondergoed dagelijks. Sla het beddengoed en de nachtkleding iedere ochtend buiten uit. Was het beddengoed, ondergoed en nachtkleding op ten minste zestig graden.
• Stofzuig de vloer dagelijks.
• Maak voorwerpen die u met de handen aanraakt, zoals deurknoppen, kastdeuren, de wc-bril en speelgoed, regelmatig schoon.

Als u deze maatregelen heel strikt opvolgt, kan de worminfectie ook vanzelf overgaan, dus zonder een wormdodend middel te gebruiken. Maar ook als u de worminfectie wel met een geneesmiddel bestrijdt, zijn bovenstaande hygiënische maatregelen belangrijk. U voorkomt ermee dat de infectie terugkomt of dat u anderen met de infectie besmet.

Worminfectie door spoelworm

Spoelwormen zijn ronde wormen van 8 tot 20 centimeter lang. Spoelwormen lijken een beetje op regenwormen, ze zijn vaak alleen lichter van kleur. U kunt de spoelworm of een stuk ervan, soms in de ontlasting terugvinden.

Oorzaak
Eitjes van de spoelworm zitten onder andere in hondenpoep, zandbakken, aarde of op ongewassen groente. Besmetting treedt op als u een eitje binnenkrijgt. De eitjes ontwikkelen zich in de darm tot larven. Deze komen via het bloed in de longen, worden opgehoest en weer ingeslikt. In de darm ontwikkelen ze zich dan tot volwassen wormen.

Verschijnselen
Spoelwormen veroorzaken nauwelijks klachten. U ziet ze wel in de ontlasting. Alleen als er erg veel spoelwormen in de darmen zitten, kunt u last krijgen van wat buikpijn of misselijkheid, diarree of verstopping.

De larven in de longen kunnen soms kriebelhoest, koorts en andere longklachten geven.

Honden- en kattenspoelwormen kunnen in de mens niet groeien. Wel kunnen de larven in de longen terechtkomen en daar dezelfde klachten veroorzaken als de spoelworm die bij de mens voorkomt.

Behandeling 
U kunt mebendazol gebruiken om de spoelwormen te doden. De dosis hiervoor is hoger dan bij aarsmaden en de kuur duurt meestal drie dagen. In de weken hierna ziet u nog regelmatig dode wormen in de ontlasting. Als er na drie tot vier weken nog steeds wormen in de ontlasting zitten, moet u de kuur herhalen.

Hygiënische maatregelen
De eitjes van spoelwormen zitten onder andere in ontlasting, zand, aarde of op ongewassen groente. Om te voorkomen dat u besmet wordt met de eitjes van de spoelworm moet u de volgende maatregelen nemen.

• Was de handen na het buitenspelen of na tuinieren grondig.
• Was de handen ook voor het eten, voor het koken en na wc-bezoek.
• Knip de nagels van de handen kort en maak ze regelmatig schoon.
• Was rauwe groente en sla voor u ze verwerkt.
• Geef honden en katten twee keer per jaar een wormenkuur.

Worminfectie door zweepworm

Zweepwormen zijn ronde wormen van ongeveer drie tot vijf cm lang. Zweepwormen komen voornamelijk voor in warme landen met een slechte hygiëne.

Besmetting gebeurt door het inslikken van de eitjes, door het eten van verontreingde groenten of via vuile handen. De eitjes komen uit in de darm, waarna de worm zich met zijn kop vastzet in de darmwand.

Verschijnselen
Zweepwormen veroorzaken nauwelijks klachten. U ziet ze wel in de ontlasting. Alleen als er erg veel zweepwormen in de darm zitten, kunt u last krijgen van wat buikpijn of misselijkheid.

Behandeling
U kunt mebendazol gebruiken om zweepwormen te doden. De dosis hiervoor is hoger dan bij aarsmaden en de kuur duurt meestal drie dagen. In de weken hierna ziet u nog regelmatig dode wormen in de ontlasting. Als er na drie tot vier weken nog steeds wormen in de ontlasting zitten, moet u de kuur herhalen. Verder is het van belang dat u dezelfde hygiënische maatregelen neemt als bij een infectie met spoelwormen om een herinfectie te voorkomen.

Worminfectie door mijnworm

De mijnworm is een kleine wormsoort (ongeveer een cm lang) die vooral in de tropen en subtropen voorkomt.

Besmetting met de mijnworm ontstaat als de larven van de mijnworm met de blote huid in contact komen. Dit gebeurt bijvoorbeeld als u met blote voeten door zand loopt of op het strand ligt. De larven komen in het zand via de ontlasting van honden of katten.

Op de plaats waar de larven de huid zijn binnengedrongen, ontstaat een jeukende huiduitslag. Via het bloed en de lymfe bereiken de larven vervolgens de longen, waar u ze na ophoesten inslikt. Ongeveer een week na de besmetting hebben de larven de darmen bereikt, waar ze leven van bloed dat ze opzuigen uit de darm.

U kunt mebendazol gebruiken om de mijnwormen te doden. De dosis hiervoor is hoger dan bij aarsmaden en de kuur duurt meestal drie dagen. In de weken hierna ziet u nog regelmatig dode wormen in de ontlasting. Als er na drie tot vier weken nog steeds wormen in de ontlasting zitten, moet u de kuur herhalen.

Worminfectie door lintworm

Een lintworm is een platte worm die uit segmenten van ongeveer een half bij twee centimeter bestaat. De kop van de lintworm zet zich vast aan de wand van de dunne darm. De worm kan uitgroeien tot enkele meters lengte. Aan het eind laat de worm vaak segmenten los. Deze kunt u in de ontlasting terug vinden. Er zijn verschillende soorten lintwormen. Mebendazol werkt alleen tegen de varkenslintworm.

Oorzaak
Besmetting vindt plaats door het eten van geïnfecteerd en onvoldoende verhit vlees. In Nederland is de controle van vlees meestal zodanig, dat lintworminfecties nog maar zelden voorkomen. In sommige andere landen kan de controle minder zijn en kunt u eitjes van een lintworm binnen krijgen via rauw of ongaar vlees.

Verschijnselen 
Meestal geeft een lintworm geen klachten. De worm kan jaren in de darm aanwezig blijven en kan twee tot tien meter lang worden. Soms krijgt u last van buikpijn, diarree en gewichtsverlies. In de ontlasting ziet u rechthoekige witte of lichtgele stukjes van één tot drie centimeter lang. Dit zijn één of meer segmenten die de worm loslaat.

Behandeling 
Neem contact op met uw arts als u denkt dat u een lintworm heeft. Meestal schrijven artsen bij lintworminfecties geen mebendazol voor, maar een ander wormmiddel, namelijk niclosamide. Dit helpt sneller en beter dan mebendazol. Mebendazol werkt alleen tegen de varkenslintworm. Als u niclosamide niet mag gebruiken, kan de arts mebendazol voorschrijven. De dosis hiervoor is hoger dan bij aarsmaden en de kuur duurt meestal drie dagen. Soms moet u de kuur na drie tot vier weken herhalen.

Afhankelijk van de soort lintworm zal uw arts aanraden enkele uren na inname van de dosis een sterk laxeermiddel te gebruiken. Bijvoorbeeld magnesiumsulfaat of natriumsulfaat. Door flink te laxeren, zullen eventuele eieren van de lintworm het lichaam snel verlaten voordat ze kunnen uitgroeien.

Bijwerkingen

Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. Deze treden praktisch nooit op bij de normale dosering, gebruikt bij aarsmaden, spoelwormen, zweepmaden en lintwormen.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende:

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Buikpijn en zeer zelden diarree en winderigheid.

  Dit kan ook komen door de worminfectie zelf.

• Duizeligheid

• Huiduitslag of overgevoeligheidsreacties, zoals galbulten. Een ernstige overgevoeligheidsreactie is te merken aan benauwdheid, een opgezollen gezicht of een ernstige huidafwijking.

  Stop dan met het gebruik en raadpleeg uw arts. U mag dit middel in de toekomst niet meer gebruiken. Geef aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor mebendazol. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u het middel niet opnieuw krijgt.

Zeer zelden, na langdurig gebruik van hoge doses

• Afwijkingen in het bloed, de nieren of de lever. Dit kunt u soms merken aan keelpijn, koorts, blaren in de mond, snel blauwe plekken of geelzucht.

  Waarschuw dan uw arts.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Hoe?

• Tabletten: innemen met een glas water.

Wanneer?
U mag het middel innemen op elk moment van de dag.

Als u het meerdere dagen moet gebruiken, kunt u het beste vaste tijdstippen kiezen, dan vergeet u minder snel een dosis. Als u het één keer per dag gebruikt: bij voorkeur 's ochtends. Als u het twee keer per dag gebruikt: 's ochtends en 's avonds.

Hoe lang?

• Aarsmaden. Twee doses met een tussenpoos van twee weken zijn meestal voldoende. Dus op dag 1 en op dag 15. Zijn ze dan nog niet verdwenen, dan kunt u na twee weken opnieuw een dosis gebruiken. Overleg dan wel met uw arts of uw apotheek.
• Spoelwormen, zweepwormen en mijnwormen. De kuur duurt meestal drie dagen met twee doses per dag, 's ochtends en 's avonds. Deze kuur kunt u na drie weken herhalen, als u na die tijd nog wormen in de ontlasting vindt.
• (Varkens)lintworm. De kuur duurt meestal drie dagen met twee doses per dag, 's ochtends en 's avonds.
• Overige worminfecties. Afhankelijk van de soort duurt de kuur één tot dertig dagen. U mag dat alleen doen na overleg met uw arts.

Vergeten

Meerdaagse kuur

• Als u dit medicijn 2 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 4 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 4 uur? Sla de vergeten dosis dan over. De vergeten dosis neemt u aan het eind van de kuur in. U verschuift dus het moment waarop u de kuur beëindigt. Maakt u wel de volledige kuur af!
• Als u dit medicijn 1 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 8 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 8 uur? Sla dan de vergeten dosis over. De vergeten dosis neemt u aan het eind van de kuur in. U verschuift dus het moment waarop u de kuur beëindigt. Maakt u wel de volledige kuur af!

Herhaling na twee, drie of vier weken

Als u te laat bent voor de tweede behandeling, neem het middel dan zodra u het merkt alsnog in. Controleer goed of u of uw kind(eren) wormvrij zijn. Eventueel kunt u de behandeling nog een keer herhalen.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Metronidazol (een antibioticum). In combinatie met mebendazol geeft dit middel een verhoogde kans op een ernstige huidaandoening met blaarvorming. Deze combinatie moet u liever niet samen gebruiken. Overleg hierover met uw arts of apotheker.
• Sommige medicijnen tegen hiv. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Het wordt al jarenlang gebruikt door vrouwen die zwanger zijn of willen worden zonder problemen met de vruchtbaarheid, voor de zwangerschap of voor het kind.

Borstvoeding
U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u borstvoeding geeft. Het medicijn komt in zeer kleine hoeveelheden in de moedermelk terecht en is hierbij waarschijnlijk niet schadelijk voor het kind.

Stoppen

U bent zekerder van een goed resultaat als u de behandeling herhaalt zoals aangeraden. Doet u dit niet, controleer dan de ontlasting goed op de aanwezigheid van wormpjes. Dit medicijn doodt wel alle maden en wormpjes, maar soms niet alle eitjes. Daarom is het verstandig na twee weken opnieuw te behandelen, omdat dan de overgebleven eitjes zijn uitgekomen.

Handelsinformatie

Mebendazol is sinds 1972 op de markt. Het is zonder recept verkrijgbaar onder de merknaam Wormkuur en als het merkloze Mebendazol in tabletten.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.