Introductie

Gentamicine behoort tot de aminoglycoside-antibiotica. Het doodt veel soorten bacteriën.

Artsen schrijven het voor bij erge infecties met bacteriën, zoals luchtweginfecties (longontsteking, borstvliesontsteking), blaasontsteking, ontsteking van de buik, hersenvliesontsteking en bij bloedvergiftiging (sepsis).

Artsen schrijven het soms voor bij de geslachtsziekte (SOA) gonorroe en bij ontsteking van de binnenkant van het hart (endocarditis).

Highlight

• Gentamicine doodt bacteriën (antibioticum). Werkt binnen een paar dagen.
• Bij infecties van de luchtwegen (long, borstvlies), blaas, botten, buik, hersenvlies, wonden en het hart. Ook bij bloedvergiftiging (sepsis) en bij de geslachtsziekte gonorroe.
• Uw arts of verpleegkundige geeft u gentamicine via een injectie of als infuus in het ziekenhuis. Het infuus duurt 1 tot 2 uur.
• U kunt misselijk worden, overgeven of diarree krijgen. Heeft u diarree of moet u overgeven? Drink dan voldoende vocht om te voorkomen dat u uitdroogt.
• Uw nieren kunnen minder goed werken en u kunt ook minder goed horen. Uw arts zal regelmatig uw gehoor en uw nierwerking controleren.
• Let op! Niet gebruiken als u zwanger bent. Dit medicijn is slecht voor de baby in uw buik.
• Geeft u borstvoeding? Of wilt u borstvoeding geven? Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken.

Werking

Infecties met bacteriën

Gentamicine doodt verschillende soorten bacteriën. Via een infuus of spuit komt gentamicine in het bloed terecht en verspreidt zich zo over uw lichaam. Het komt bijna overal in het lichaam terecht, ook in de urine. Het kan dus verschillende infecties aanpakken, als de bacterie gevoelig is voor gentamicine.

Gentamicine gebruikt u bij infecties van de luchtwegen (longen, borstvlies), de urinewegen (blaas, prostaat, nierbekken, plasbuis), hart en hartkleppen, botten, buik, hersenvlies en (operatie)wonden. Verder ook bij sepsis (bloedvergiftiging) en bij de geslachtsziekte gonorroe.

Bij de meeste infecties krijgt u eerst andere antibiotica, zoals penicillines, doxycycline of nitrofurantoïne. Artsen kiezen voor gentamicine als andere antibiotica niet goed werken bij de infecties. Bijvoorbeeld omdat de bacterie ongevoelig is voor deze antibiotica. Gentamicine werkt dan vaak wel.

Uit voorzorg
Dit medicijn wordt ook gebruikt om infecties te voorkomen, zoals na een operatie of bij mensen met een gewrichtsprothese. Gentamicine voorkomt dan dat de infectie zich verspreidt.

Effect
De injectie in uw spier begint na een half uur tot anderhalf te werken; het infuus werkt meteen. Eén dosis werkt 24 uur. Na een paar dagen merkt u dat de klachten van de infectie minder worden.

Luchtweginfecties

Gentamicine kan worden gebruikt bij verschillende soorten luchtweginfecties, zoals longontsteking en pleuritis.

Pleuritis
Verschijnselen
Pleuritis, ook wel bekend als de pleuris, is een ontsteking aan het borstvlies. Het borstvlies zit tegen de binnenkant van de borstwand. Pleuritis komt vaak door een infectie met een virus of bacterie. U kunt last hebben van scherpe pijn op de borst en pijn bij niezen, hoesten en bewegen. Verder ook koorts, droge hoest en vaak bent u benauwd.

Behandeling
Bij pleuritis die ontstaat door bacteriën kan uw arts een antibioticum kiezen, zoals gentamicine.

Werking en effect
Gentamicine doodt veel soorten bacteriën. De injectie in uw spier begint na een half uur tot anderhalf te werken; het infuus werkt meteen. Eén dosis werkt 24 uur. Na een paar dagen merkt u dat de klachten van de infectie minder worden.

Kijk voor meer informatie over longontsteking bij Longontsteking.

Longontsteking

Verschijnselen
Een longontsteking is een infectie van het longweefsel. U voelt zich flink ziek, heeft koorts en moet vaak hoesten. Ook kunt u slijm ophoesten. Het ademen kan pijnlijk zijn en vaak bent u benauwd.

Behandeling
Een longontsteking wordt meestal behandeld met penicillines, doxycycline of azitromycine.
Artsen kunnen gentamicine voorschrijven als deze medicijnen niet gebruikt kunnen worden.

Werking en effect
Gentamicine doodt veel soorten bacteriën. De injectie in uw spier begint na een half uur tot anderhalf te werken; het infuus werkt meteen. Eén dosis werkt 24 uur. Na een paar dagen merkt u dat de klachten van de infectie minder worden.

Blaasontsteking bij mannen

Bacteriën kunnen via de plasbuis in de blaas komen en daar een blaasontsteking veroorzaken. Dit geeft klachten als vaak moeten plassen, terwijl u dan maar weinig plast. Het plassen is pijnlijk of branderig. Uw plas kan troebel zijn of er kan bloed in zitten. Ook kunt u pijn hebben in de onderbuik.

Bij mannen kan ook de prostaat ontsteken. De prostaat is een klier onder de blaas bij mannen. De plasbuis loopt vanuit de blaas eerst door de prostaat en vervolgens door de penis naar buiten. Bij een ontstoken prostaat kunt u een zeurderige pijn in de onderbuik hebben en soms ook pijn bij het plassen.

Behandeling
Bij mannen met klachten van een blaasontsteking kan uw arts een antibioticum voorschrijven. Meestal is dit nitrofurantoïne.

Als andere antibiotica niet werken of als u ze niet kunt gebruiken, schrijft uw arts gentamicine voor. Gentamicine wordt ook gebruikt als de infectie ook het nierbekken of de prostaat heeft bereikt.

Komt de blaasontsteking telkens terug? Dan wordt gentamicine soms ook als een blaasspoeling gebruikt. U krijgt dan gentamicine via een katheter in uw blaas. Een katheter is een dun flexibel buisje dat in uw blaas wordt gebracht. De behandeling duurt een half jaar.

Werking
Gentamicine doodt veel soorten bacteriën. De injectie in uw spier begint na een half uur tot anderhalf te werken; het infuus werkt meteen. Eén dosis werkt 24 uur. Na een paar dagen merkt u dat de klachten van de infectie minder worden.

Blaasontsteking bij vrouwen

Bacteriën kunnen via de plasbuis in de blaas komen en daar een blaasontsteking veroorzaken. Dit geeft klachten als vaak moeten plassen, terwijl u dan maar weinig plast. Het plassen is pijnlijk of branderig. Uw plas kan troebel zijn of er kan bloed in zitten. Ook kunt u pijn hebben in de onderbuik.

Behandeling
Bij vrouwen die niet zwanger zijn en geen andere klachten hebben, kan een blaasontsteking vanzelf overgaan. Maar als u de klachten vervelend of pijnlijk vindt, kan uw arts een antibioticum voorschrijven. Meestal is dit nitrofurantoïne.

Als andere antibiotica niet werken of als u ze niet kunt gebruiken, schrijft uw arts gentamicine voor. Gentamicine wordt ook gebruikt als de infectie ook het nierbekken heeft bereikt.

Komt de blaasontsteking telkens terug? Dan wordt gentamicine soms ook als een blaasspoeling gebruikt. U krijgt dan gentamicine via een katheter in uw blaas. Een katheter is een dun flexibel buisje dat in uw blaas wordt gebracht. De behandeling duurt een half jaar.

Werking
Gentamicine doodt veel soorten bacteriën. De injectie in uw spier begint na een half uur tot anderhalf te werken; het infuus werkt meteen. Eén dosis werkt 24 uur. Na een paar dagen merkt u dat de klachten van de infectie minder worden.

Sepsis

Bij een sepsis (bloedvergiftiging) probeert uw lichaam een infectie tegen te houden. Uw lichaam reageert zo heftig op de infectie, dat u ernstige ziekteverschijnselen kunt krijgen. Ook bacteriën in uw bloed of sommige gifstoffen kunnen zo'n reactie geven.

Verschijnselen
Een sepsis merkt u aan koorts, een snelle ademhaling en een snelle hartslag. Bij een ernstige sepsis kan uw bloeddruk dalen en uw organen, zoals uw nieren, kunnen te weinig bloed krijgen. Dit kan ervoor zorgen dat uw organen het niet meer doen. Dit kan levensbedreigend zijn.

Oorzaak
Een sepsis komt vaak door een infectie met een bacterie, maar kan ook komen door infecties met virussen of schimmels. Verschillende soorten infecties kunnen een sepsis veroorzaken, zoals, griep, een blaasontsteking, longontsteking.

Behandeling
Bij een lichte sepsis kan uw arts antibiotica voorschrijven. Er zijn verschillende soorten antibiotica. De keuze van het antibioticum bij sepsis hangt af van welke bacterie de sepsis veroorzaakt en voor welke antibiotica deze bacterie gevoelig is. Een ernstige sepsis wordt behandeld in het ziekenhuis.

Gonorroe

Verschijnselen
Gonorroe, ook wel druiper genoemd, is een seksueel overdraagbare aandoening (SOA). Soms merkt u niet dat u gonorroe hebt. Ongeveer de helft van de vrouwen met gonorroe krijgt last van pijn, een gekleurde afscheiding en pijn bij het plassen. 9 op de 10 mannen met gonorroe krijgen last van een ontstoken plasbuis met afscheiding.

Gonorroe heeft soms ernstige gevolgen. Bij vrouwen kan de infectie zich uitbreiden naar de baarmoeder en eierstokken. Daardoor kunnen vrouwen onvruchtbaar worden. Bij mannen kunnen de prostaat en de zaadballen ontstoken raken.

Oorzaak
Gonorroe wordt veroorzaakt door een bacterie. Met deze bacterie kunt u besmet raken door seksueel contact.

Voorkomen
Gebruik van condooms is voldoende om een besmetting met gonorroe te voorkomen. Als u zelf besmet bent, dan is het belangrijk om anderen niet te besmetten. Weet u niet zeker of u bent besmet? Neem dan contact op met uw huisarts of met de GGD.

Behandeling
Artsen geven meestal een injectie met ceftriaxon. Als dit onvoldoende werkt, zal uw arts een injectie met gentamicine voorschrijven. U gebruikt de gentamicine-injectie samen met een ander antibioticum om in te nemen, namelijk azitromycine.

Werking en effect
Gentamicine doodt veel soorten bacteriën. De injectie in uw spier begint na een half uur tot anderhalf te werken. Bij gonorroe gebruikt u gentamine 1 keer. Na een paar dagen merkt u dat de klachten van de infectie minder worden.

Bijwerkingen

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Beschadiging van de nieren. Hierdoor werken de nieren minder goed.

  Meestal ontstaat dit binnen 2 weken nadat u gentamicine gebruikt. Uw arts zal de nierwerking regelmatig controleren.

  In zeldzame gevallen gaat de nierwerking opeens achteruit (acute nierfalen). Dit merkt u aan minder plassen en donkere plas, hoofdpijn en misselijk zijn, vochtophoping zoals dikke enkels, handen of een dik gezicht. Waarschuw dan direct uw arts.
   

• Beschadiging van het gehoor. U kunt dat merken aan oorsuizen, gehoorverlies of doordat u hoge tonen niet meer kunt horen.

  Uw arts zal het gehoor regelmatig controleren.

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, overgeven of diarree.

  Heeft u diarree of moet u overgeven? Drink dan voldoende vocht om te voorkomen dat u uitdroogt.

• Hoofdpijn, koorts

• Psychische klachten, zoals in de war zijn, depressieve gevoelens en dingen zien, horen of voelen die er niet zijn (hallucinaties).

  Neem contact op met uw arts als u hier veel last van heeft.

• Bloedarmoede en meer kans op infecties.

  Dit komt door te weinig rode en witte bloedcellen. Neem contact op met uw arts bij de volgende verschijnselen: extreme moe zijn, onverklaarbare koorts of keelpijn, blaasjes in de mond of keel, verkoudheid, griep, steenpuisten of andere huidinfecties. 

• Pijn op de prikplek

   

• Mensen met de spierziekte myasthenia gravis kunnen extra last krijgen van dubbel zien en hangen van het bovenste ooglid. Heeft u hier last van? Raadpleeg dan uw arts.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten en jeuk.

  Als u last heeft van deze bijwerkingen, ga dan naar uw arts.

  In zeldzame gevallen kunt u benauwd of duizelig worden, flauwvallen of koorts krijgen. Of u kunt zwellingen krijgen in het gezicht, de lippen, mond en keel, waarbij u erg benauwd wordt. In zeer zeldzame gevallen ontstaat er een ernstige huidaandoening met blaren op de huid. Waarschuw in al deze gevallen direct een arts of ga naar de Eerstehulpdienst.

  Als u overgevoelig bent voor gentamicine, mag u het niet meer gebruiken. Geef dit daarom door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

U krijgt dit medicijn in het ziekenhuis of in de polikliniek.

Hoe?
Injectie in uw spier of infuus: uw arts of verpleegkundige geeft u dit medicijn via een injectie in uw spier of als infuus. Het infuus duurt meestal 1 tot 2 uur.

Hoelang?
Hoelang u dit medicijn moet gebruiken hangt af van de plaats van de infectie en hoe erg de infectie is. Uw arts bepaalt de duur van de kuur aan de hand van de soort infectie.

• Bij gonorroe gebruikt u dit medicijn 1 keer.
• Bij ander infecties verschilt de kuurduur van 3 dagen tot 6 weken.

Houd er rekening mee dat dit u de kuur niet mag onderbreken en dat u hem helemaal moet afmaken. Ook al merkt u geen klachten meer van de infectie. Dit betekent namelijk niet dat alle bacteriën zijn verdwenen.

Vergeten

Het is belangrijk dat u de kuur afmaakt en dit medicijn elke dag op hetzelfde tijdstip krijgt. Komt uw arts of verpleegkundige niet op tijd voor de injectie of het infuus? Neem dan zo snel mogelijk contact met ze op.

Verboden

Ja, dat kan. U mag autorijden, en u mag eten en drinken zoals u normaal doet.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De belangrijkste wisselwerkingen met dit medicijn zijn de volgende.

• De bloedverdunners acenocoumarol of fenprocoumon. Gentamicine zorgt ervoor dat de bloedverdunners sterker werken. Uw apotheek zal bij de eerste keer uw trombosedienst melden dat u gentamicine gebruikt. Vertel ook zelf de trombosedienst wanneer u begint met gentamicine. En als u stopt met gentamicine of als de dosering verandert. Uw stolling moet dan extra worden gemeten.
• Buiktyfusvaccin-capsules. Gentamicine zorgt ervoor dat het buiktyfusvaccin in de capsules niet goed werkt. Gebruik daarom beide medicijnen niet samen. Als tussen beide medicijnen minimaal 3 dagen zit, is er geen probleem.
  Wilt u capsules met buiktyfusvaccin gebruiken? Wacht dan minimaal 3 dagen na het einde van de kuur met gentamicine. Of vraag uw arts om een injectie tegen buiktyfus. De wisselwerking treedt dan niet op.
  Heeft u minder dan 3 dagen geleden capsules met buiktyfus-vaccin gebruikt en moet u nu starten met gentamicine? Neem dan contact op met uw arts.

De volgende medicijnen beschadigen de nieren ook net als gentamicine. Overleg hierover met uw arts.

• Ciclosporine, een medicijn dat uw afweer remt. De combinatie kan schadelijk zijn voor de nieren. Uw arts zal uw nierwerking extra controleren.

• Cisplatine, een medicijn tegen kanker. U mag dit medicijn niet samen gebruiken met gentamicine. Dat geldt tot en met een half jaar na stoppen met cisplatine.
• Ataluren, een medicijn tegen de ziekte van Duchenne (spierziekte). U mag dit medicijn niet samen gebruiken met gentamicine. Vanaf 2 dagen na het stoppen van gentamicine mag u ataluren gebruiken. Uw arts zal uw nierwerking extra controleren.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
Gebruik dit medicijn NIET als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Dit medicijn is schadelijk voor de baby. Gebruikt u dit medicijn? Overleg dan met uw arts of apotheker. Misschien kunt u overstappen op een ander medicijn. Een medicijn dat wel veilig is tijdens de zwangerschap.

Borstvoeding

• Is de baby te vroeg geboren of jonger dan 1 maand?
  Overleg dan met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u borstvoeding geeft. Dit medicijn komt in een kleine hoeveelheid in de moedermelk. Het kan bijwerkingen bij het kind geven. Misschien kunt u overstappen op een ander medicijn. Een medicijn dat wel veilig is tijdens het geven van borstvoeding. Of u kunt flesvoeding geven.
• Is de baby ouder dan 1 maand?
  Overleg met uw arts of apotheker. Dit medicijn komt in een kleine hoeveelheid in de moedermelk. Dit is waarschijnlijk niet schadelijk voor de baby. Dit komt doordat de baby dit medicijn bijna niet opneemt.

Stoppen

Als u te vroeg stopt, is de kans groot dat de bacteriën nog niet helemaal zijn verdwenen. U kunt dan opnieuw klachten krijgen. Daarom is ht belangrijk dat u de hele kuur afmaakt.

Als u allergische reacties of ernstige bijwerkingen krijgt, moet u wel stoppen. Neem in dat geval direct contact op met uw arts.

Handelsinformatie

Gentamicine is sinds 1964 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in injecties en als infuus als het merkloze Gentamicine.

Gentamicine is ook verkrijgbaar in oogdruppels. Zie hiervoor Gentamicine in het oog.

Deze informatie gaat alleen over de injecties en infusen.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.