Introductie

Fludrocortison zorgt ervoor dat het lichaam zouten en water vasthoudt.

Artsen schrijven fludrocortison voor bij bijnierziekten, zoals de ziekte van Addison en het adrenogenitaal syndroom. Ook wordt het gebruikt bij een bepaalde vorm van een te lage bloeddruk.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Fludrocortison zorgt dat het lichaam zouten en water vasthoudt.
• Wordt gebruikt als u een tekort heeft aan het hormoon aldosteron. Dat kan voorkomen bij de bijnierziekten de ziekte van Addison en het adrenogenitaal syndroom. U slikt dan ook een bijnierschorshormoon om het tekort aan cortisol aan te vullen.
• Wordt ook gebruikt bij een te lage bloedddruk.
• Als de dosering goed is ingesteld, heeft u weinig kans op bijwerkingen.
• Bijwerkingen die u meteen vanaf het begin kunt merken: diarree, verminderde eetlust, smaakstoornissen, hoofdpijn en flauwvallen.
• Neem contact op met uw arts bij oedeem (benauwdheid of vochtophoping in handen en enkels), spierklachten, hartkloppingen of een overslaand hart.

Werking

Bijnierziekten

De werking van fludrocortison is vergelijkbaar met het lichaamseigen hormoon aldosteron. Dit hormoon heeft verschillende effecten in het lichaam. Het belangrijkste effect is dat het voorkomt dat het lichaam water en zouten verliest. Hiermee houdt aldosteron de bloeddruk op peil.
Fludrocortison wordt gebruikt wanneer de eigen bijnierschors geen of te weinig aldosteron aanmaakt. Bijvoorbeeld bij een verminderde werking van de bijnierschors (zoals bij de ziekte van Addison of bij het adrenogenitaal syndroom).

Verschijnselen
Bij een tekort aan aldosteron kunt u een te lage bloeddruk krijgen. Dit merkt u onder andere aan duizeligheid als u opstaat uit zittende of liggende houding.

Ziekte van Addison

Oorzaak
Bij de ziekte van Addison functioneren de bijnieren niet goed. Een soortgelijke situatie ontstaat wanneer de bijnieren ontbreken. Bijvoorbeeld als ze zijn weggehaald vanwege een tumor. Hierdoor ontstaat een tekort aan cortisol, aldosteron en sommige mannelijke geslachtshormonen.
Aldosteron heeft verschillende effecten in het lichaam. Het belangrijkste effect is dat het voorkomt dat het lichaam water en zouten verliest. Hiermee houdt aldosteron de bloeddruk op peil.

Verschijnselen
De verschijnselen bij de ziekte van Addison ontstaan vooral door het tekort aan bijnierschorshormonen (cortisol). Een tekort aan aldosteron merkt u vooral aan duizeligheid als u opstaat uit zittende of liggende houding.

Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit een combinatie van hydrocortison met fludrocortison. Fludrocortison dient dan als vervanging voor aldosteron. Mannelijke geslachtshormonen worden soms aangevuld met DHEA (prasteron).

Werking
Fludrocortison heeft een zelfde effect als aldosteron: het zorgt ervoor dat het lichaam zouten en water vasthoudt. Hierdoor stijgt de bloeddruk.

Adrenogenitaal syndroom

Oorzaak
Bij het adrenogenitaal syndroom is de aanmaak van hormonen door de bijnieren is gestoord. Ze maken dan bijvoorbeeld te weinig cortisol en aldosteron en te veel mannelijke geslachtshormonen.
Aldosteron heeft verschillende effecten in het lichaam. Het belangrijkste effect is dat het voorkomt dat het lichaam water en zouten verliest. Hiermee houdt aldosteron de bloeddruk op peil.

Verschijnselen
De verschijnselen bij het adrenogenitaal syndroom ontstaan vooral door het tekort aan bijnierschorshormonen (cortisol). Een tekort aan aldosteron merkt u vooral aan duizeligheid als u opstaat uit zittende of liggende houding.
Een tekort aan aldosteron merkt u vooral aan duizeligheid als u opstaat uit zittende of liggende houding.

Behandeling
De behandeling van het adrenogenitaal syndroom bestaat meestal uit de combinatie van cortison of hydrocortison met fludrocortison. Fludrocortison dient dan als vervanging voor aldosteron.
 

Lage bloeddruk

Artsen schrijven fludrocortison voor bij een bepaalde vorm van een te lage bloeddruk: 'orthostatische hypotensie'.

Verschijnselen en oorzaak
Bij orthostatische hypotensie wordt u duizelig als u snel opstaat. Bijvoorbeeld uit bed of van een stoel. Het kan onder andere  voorkomen bij de ziekte van Parkinson.

Behandeling
Een enkele keer ontstaat een dergelijke lage bloeddruk doordat het lichaam te weinig zouten vasthoudt. Fludrocortison kan in sommige gevallen helpen.

Werking
Fludrocortison heeft verschillende effecten in het lichaam. Het belangrijkste effect is dat het voorkomt dat het lichaam water en zouten verliest. Zo houdt het de bloeddruk op peil. Uw bloeddruk stijgt ongeveer na 5 dagen.

Bijwerkingen

Als u fludrocortison gebruikt omdat uw bijnieren zelf geen of onvoldoende aldosteron aanmaken: als de dosering goed is ingesteld, krijgt u geen bijwerkingen.

In alle andere gevallen, zijn de belangrijkste bijwerkingen de volgende:

Bijwerkingen die u meteen vanaf het begin kunt krijgen:

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Diarree, verminderde eetlust en smaakstoornissen.

• Hoofdpijn, flauwvallen.

• Een te hoge bloeddruk.

  De verhoging van de bloeddruk is meestal de bedoeling van de behandeling. Het kan ontstaan bij mensen die daarvoor gevoelig zijn. Uw arts zal uw bloeddruk controleren en de dosering eventueel aanpassen.

• Te hoge bloedsuiker. U merkt dit aan veel dorst en veel plassen.
  Heeft u diabetes? Meet in de volgende gevallen extra vaak uw bloedsuiker:

  • Als u dit medicijn in een hoge dosering (stootkuur) langer dan 10 dagen gaat gebruiken.
  • Als u last heeft van dorst, droge mond, veel plassen en moe zijn. Deze klachten komen door een te hoge bloedsuiker.
  • Bij een infectie.

  Heeft u een te hoge bloedsuiker? Raadpleeg dan uw arts. Mogelijk heeft u tijdens de behandeling meer glucoseverlagers nodig.

• Vochtophoping (oedeem). Dit merkt u vooral aan opgezwollen enkels en voeten.

  Mensen die al last van oedeem hebben, bijvoorbeeld door hartfalen, zijn hier extra gevoelig voor. Overleg daarom voor gebruik met uw arts als u hartfalen of oedeem heeft.

• Te weinig kalium in het bloed. Dit merkt u onder andere aan spierkrampen, spiertrekkingen, spierpijn, spierzwakte, minder eetlust, verstopping en hartkloppingen of een overslaand hart.

  Neem bij een of meer van deze klachten contact op met uw arts.

• Spierklachten, zoals spierzwakte, snel vermoeid, spierpijn, trillende handen en spierkrampen in handen, voeten en benen.

  Dit kan na stoppen nog lang aanhouden.
  Mensen met de spierziekte myasthenia gravis kunnen hier extra last van hebben. Raadpleeg uw arts als uw klachten verergeren

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Maagzweer of darmzweer.

  Dit medicijn kan een maagzweer verergeren.
  Overleg voor gebruik met uw arts of apotheker als u een maag- of darmzweer heeft of kortgeleden heeft gehad. Misschien heeft u een maagbeschermer nodig. Raadpleeg uw arts als uw maagklachten verergeren.

• Bij vrouwen: wegblijven van de menstruatie tijdens de behandeling.

• Meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels.

  Overleg voor gebruik met uw arts als u een infectie heeft, zoals tuberculose. Dat is nodig omdat sluimerende infecties door dit medicijn erger kunnen worden. Bovendien heeft u het minder snel in de gaten als een infectie uit de hand loopt. Dit medicijn vermindert namelijk de verschijnselen van een ontsteking, zoals roodheid en zwelling.
  Neem in elk geval contact op met uw arts bij:

  • een ontsteking die opeens opkomt;
  • ontstekingen in of rond uw ogen;
  • ontstekingen waarvan u weet of vermoedt dat deze door een virus zijn veroorzaakt, zoals gordelroos;
  • als in uw omgeving mazelen of waterpokken heerst;
  • als u een wond heeft die slecht geneest;
  • als u gevaccineerd moet worden, bijvoorbeeld tegen tropische ziekten. Mogelijk reageert uw lichaam onvoldoende op de inenting.

• Veranderingen in gevoel en stemming. Dit kan per persoon verschillen. U kunt energieker, prikkelbaar, rusteloos, angstig of agressief worden, maar ook neerslachtig, futloos of vermoeid.

  Een heel enkele keer komen hallucinaties voor. Heeft u veel last van deze stemmingsveranderingen? Praat erover met uw arts. Mogelijk moet de dosering iets lager.

• Slaapproblemen door rusteloosheid.

  Het kan helpen fludrocortison in één keer vroeg op de dag in te nemen. Overleg hierover met uw arts.

• Bent u depressief of wordt u hiervoor behandeld? Overleg met uw arts voor u dit medicijn gaat gebruiken.

• Epileptische aanvallen.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten of jeuk.

  Een heel enkele keer ontstaat een ernstige allergie (met onder andere benauwdheid, zwelling van mond, keel, verlies van het bewustzijn). Ga dan onmiddellijk naar een arts of Eerste-Hulpdienst.
  In beide gevallen mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor fludrocortison. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Als u meerdere maanden of jaren fludrocortison gebruikt, heeft u kans op onderstaande bijwerkingen. Bij een juist instelling van de dosering is de kans heel klein.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Verminderde werking van de bijnierschors. Vooral kinderen zijn gevoelig voor deze bijwerking.

  Hier heeft u tijdens de behandeling geen last van, maar na het stoppen heeft uw bijnierschors tijd nodig om op gang te komen om weer zelf bijnierschorshormonen aan te maken. Dit kan meerdere maanden duren.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Broze botten (osteoporose) , waardoor deze eerder breken.

  Het is belangrijk tijdens het gebruik van fludrocortison voldoende kalk te gebruiken (in de vorm van zuivelproducten of eventueel als tabletten). Ook lichaamsbeweging is nodig, omdat dat zorgt voor een actieve opbouw van de botten. Het kan zijn dat uw arts u adviseert ook medicijnen tegen botontkalking te gebruiken.

• Staar (een blijvende vertroebeling van de ooglens: cataract).

  Neem contact op met uw arts als u slechter, wazig of dubbel ziet. Staar komt meestal alleen voor bij gebruik gedurende meerdere jaren.

• Glaucoom (verhoogde oogboldruk).

  Overleg met uw arts als u weet dat u glaucoom heeft, terwijl u daar niet voor wordt behandeld. Waarschuw uw arts als u minder goed gaat zien of als u hevige pijn achter uw oog heeft die niet binnen enkele uren wegtrekt. Glaucoom komt meestal alleen voor bij gebruik gedurende meerdere jaren.

• Groeivertraging bij kinderen.

  Het is belangrijk dat een arts regelmatig de lichaamslengte en het lichaamsgewicht controleert.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe lang?

• Gebruikt u fludrocortison omdat uw bijnieren geen, of onvoldoende, aldosteron maken? Dan moet u dit medicijn meestal levenslang gebruiken.
• Gebruikt u dit medicijn vanwege een te lage bloeddruk? U kunt het gebruiken zolang u hier last van heeft.

Vergeten

• Gebruikt u dit medicijn 3 keer per week? Neem de vergeten dosis zo snel mogelijk in. Duurt het minder dan een dag voor u de volgende dosis normaal inneemt? Sla de vergeten dosis dan over.
• Gebruikt u dit medicijn 1 keer per dag? Neem de vergeten dosis zo snel mogelijk in. Duurt het minder dan 8 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Sla de vergeten dosis dan over.
• Gebruikt u dit medicijn 2 keer per dag? Neem de vergeten dosis zo snel mogelijk in. Duurt het minder dan 4 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Sla de vergeten dosis dan over.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Bepaalde vaccins, bijvoorbeeld bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR-vaccin), rotavirusvaccin, varicellavaccin (tegen waterpokken) en BCG-vaccin (tegen tuberculose). Fludrocortison vermindert de werkzaamheid van deze vaccins en kan de kans op bijwerkingen ervan verhogen. Overleg hierover met uw arts.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.

De volgende medicijnen verminderen de werking van fludrocortison. Dit is van belang als u fludrocortison langer dan 2 weken achter elkaar gebruikt. Overleg hierover met uw arts of apotheker. Ook als u met een van deze medicijnen gaat stoppen.

• De medicijnen tegen epilepsie carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne en primidon.
• De medicijnen tegen tuberculose rifabutine en rifampicine.
• Sint-janskruid (hypericum), een kruidenmiddel tegen depressieve klachten.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

• Gebruikt u dit medicijn bij een bijnierziekte (ziekte van Addison of adrenogenitaal syndroom)? U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u zwanger bent, binnenkort wilt worden of als u borstvoeding geeft. Het is wel belangrijk dat de dosering goed is ingesteld. Raadpleeg uw arts.
• Gebruikt u dit medicijn voor andere toepassingen, zoals een te lage bloeddruk? Overleg met uw arts. Het is niet bekend of dit gebruik veilig is voor de baby.

Stoppen

• Bij ziektes waarbij het lichaam zelf geen of onvoldoende aldosteron aanmaakt, zal de bijnierschors niet of nauwelijks meer op gang komen. U moet dit medicijn daarom levenslang gebruiken.
• Moet u wel met dit medicijn stoppen en heeft u het lange tijd achter elkaar gebruikt? U heeft kans op hevige ziekteverschijnselen, zoals hoofdpijn, spierpijn, duizeligheid, hartkloppingen, diarree, misselijkheid, zwakte en een lamlendig gevoel. Deze ziekteverschijnselen ontstaan doordat uw eigen bijnierschors tijdens het gebruik minder hormonen is gaan aanmaken. Er is immers al voldoende bijnierschorshormoon in het lichaam aanwezig. Als u plotseling stopt kan de bijnierschors de hormonen niet ineens gaan aanmaken. Bouw langzaam af in overleg met uw arts.
• Het duurt enige weken tot soms meer dan een jaar voor de bijnierschors weer helemaal op gang is.
• Bent u ziek of moet u worden geopereerd? Bent u bovendien minder dan een jaar geleden gestopt met fludrocortison? Vertel dit aan uw arts. Meestal heeft u dan tijdelijk weer een bijnierschorshormoon nodig.
• Heeft u de huidziekte psoriasis? Deze huidziekte kan verergeren als u stopt. Daarom moet u het gebruik van fludrocortison altijd langzaam afbouwen. Overleg hierover met uw arts of apotheker.

Handelsinformatie

Fludrocortison is sinds 1954 internationaal op de markt. Het is op recept in tabletten verkrijgbaar als Florinef, Fludrace en als het merkloze Fludrocortison.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.