Introductie

Colistine is een antibioticum. Het doodt bepaalde soorten bacteriën, zoals Pseudomonas aeruginosa. Deze bacterie kan de oorzaak zijn van een longinfectie.

Artsen schrijven het voor bij longinfecties bij cystische fibrose (CF).

Highlight

• Colistine doodt bacteriën (antibioticum). Het is verkrijgbaar als vernevelvloeistof of als inhalatiepoeder.
• Bij cystische fibrose (taaislijmziekte) als er een longinfectie is met de bacterie Pseudomonas aeruginosa.
• Vernevelvloeistof: het gebruik van een vernevelaar is niet eenvoudig. U krijgt daarvoor instructie van een arts of verpleegkundige. Vraag indien nodig om extra uitleg.
  Inhalatiepoeder: inhaleren vergt oefening. De apotheekmedewerker zal daarom voordoen hoe u het inhalatieapparaat moet gebruiken. Laat uw apotheker regelmatig controleren of u op de juiste manier inhaleert.
• Spoel na inhalatie uw mond. Vooral het inhalatiepoeder kan anders een nare smaak geven.
• Door de inhalatie kunt u hoesten, kortademig worden of piepend ademhalen. Gebruik daarom eerst een luchtwegverwijder voordat u colistine inhaleert. Helpt dit niet? Raadpleeg dan uw arts.
• Andere bijwerkingen zijn keelpijn, heesheid, een zwakke stem, branderige tong, rood geïrriteerd slijmvlies in de mond. Raadpleeg uw arts als u hier veel last van heeft.
• Raadpleeg uw arts als er bloed in opgehoest slijm zit.
• Bent u zwanger of wilt u zwanger worden? Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor zwangere vrouwen.
• Geeft u borstvoeding? Dit medicijn komt mogelijk in de moedermelk. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor de baby. Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken.

Werking

Cystische fibrose

Cystische fibrose (CF), ook wel cystic fibrosis of taaislijmziekte genoemd, is een erfelijke ziekte. Het is een ziekte van de klieren die slijm aanmaken. Zoals de klieren van de longen, alvleesklier, lever, darmen en mond. Dit slijm is onder meer nodig om afvalstoffen uit het lichaam te transporteren. Slijm helpt ook om verteringsenzymen uit de alvleesklier naar de darmen te brengen.

Oorzaak en verschijnselen
Bij mensen met CF hebben de cellen van de klieren een foutje. Hierdoor kunnen bepaalde stoffen veel moeilijker de cellen verlaten. Het slijm uit die klieren wordt dan taai en dik. Hierdoor kan het slijm niet goed worden afgevoerd en kunnen er verstoppingen ontstaan. Door taai slijm in de luchtwegen kan een longontsteking ontstaan.

Een longontsteking door de bacterie Pseudomonas aeruginosa is moeilijk te bestrijden. Daarom zal de arts uw longen elke 3 maanden onderzoeken op de aanwezigheid van deze bacterie. Als de Pseudomonas-bacterie aanwezig blijkt, zal de arts een antibioticumkuur voorschrijven.

Behandeling
Als een CF-patiënt een longontsteking heeft, is een intensieve behandeling met antibiotica nodig.

Als Pseudomonas de oorzaak is van de longontsteking, schrijft de arts colistine-inhalatie voor; vaak samen met andere antibiotica die u via de mond inneemt, zoals ciprofloxacine. Dit bestrijdt de Pseudomonas-infectie.
Een kuur kan enkele maanden duren. Bij een langdurig bestaande infectie of als de infectie steeds terugkomt kan de arts colistine-inhalatie ook voor continu gebruik voorschrijven.

Volgorde van gebruik van inhalaties
Als u CF heeft, gebruikt u vaak meerdere soorten inhalaties. Het is daarbij belangrijk in welke volgorde u dat doet. Het gaat meestal om een luchtwegverwijder, een slijmoplosser en een antibioticum. De luchtwegverwijder is nodig omdat colistine als bijwerking benauwdheid kan geven.

De beste volgorde is:

• Eerst de luchtwegverwijder, zoals salbutamol;
• Daarna de slijmoplosser, zoals dornase;
• Daarna eventuele andere inhalatiemedicijnen;
• Ten slotte colistine.

Bijwerkingen

Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)

• Onaangename smaak, vooral bij het inhalatiepoeder. Bij de vernevelvloeistof komt een slechte smaak minder vaak voor.

   

• Hoesten, benauwdheid, kortademigheid, piepend ademhalen, druk op de borst. Deze bijwerking komt bij het inhalatiepoeder regelmatig voor en bij de vernevelvloeistof soms.

  Hoesten kan ontstaan vlak na inhaleren, en neemt daarna weer af. Uw arts zal u meestal adviseren om vóórdat u colistine inhaleert eerst een luchtwegverwijder te inhaleren, zoals salbutamol. Dit voorkomt een eventuele benauwdheid door colistine. Ook is het belangrijk om de eerste dosis onder toezicht van een arts of longverpleegkundige te inhaleren. U weet dan hoe u of uw kind erop reageert.

• Keelpijn, keelirritatie. Zelden ontstaat een keelontsteking.

  Heeft u of uw kind veel last van keelpijn? Raadpleeg dan uw arts. Bij de vernevelvloeistof komt dit minder vaak voor.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Ophoesten van slijm en bloed, heesheid, een zwakke stem en stemverlies

  Raadpleeg uw arts als er bloed in het slijm zit.

• Ontsteking in de mond, branderige tong. Het slijmvlies in de mond kan rood en pijnlijk zijn. Zeer zelden komt een schimmelinfectie in de mond (spruw) voor. Dit merkt u aan witte aanslag in de mond. Raadpleeg in dat geval uw arts.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Vooral bij het inhalatiepoeder: misselijkheid en braken

• Vooral bij het inhalatiepoeder: riepachtige verschijnselen, zoals koorts, gevoel van zwakte, hoofdpijn, vermoeidheid en gewrichtspijn

• Vooral bij het inhalatiepoeder: oorsuizen, draaierigheid en problemen met het evenwicht

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dit aan huiduitslag en jeuk. Een ernstige overgevoeligheid kan zich uiten in zwelling van het gezicht, lippen, mond, tong of keel. U kunt hierbij erg benauwd worden. Als het ontstaat moet u onmiddellijk een arts opzoeken of naar de Eerste-Hulpdienst gaan.

  Als u overgevoelig bent, mag u colistine niet meer gebruiken. Geef dit aan de apotheker door. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

• Wazig zien

• Doof of tintelend gevoel in armen of benen

• Psychische klachten zoals verwardheid

• Verminderde nierwerking, doordat colistine de nieren kan beschadigen. Uw arts zal de nierwerking controleren.

• Mensen met de spierziekte myasthenia gravis kunnen extra last van hun aandoening krijgen

  Overleg hierover met uw arts.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?

Vernevelvloeistof
De vernevelvloeistof met colistine moet u met een elektrische vernevelaar gebruiken. Van de arts of verpleegkundige van het ziekenhuis krijgt u een gedetailleerde instructie. Hieronder volgt een aantal aandachtspunten.

• De vernevelaar kan gemakkelijk vervuilen met ziekteverwekkers. Het is daarom belangrijk hem dagelijks schoon te maken.
• Vraag om een extra toelichting als u nog vragen heeft over de toediening en het onderhoud. Het gebruik van een vernevelapparaat is niet eenvoudig.

Inhalatiepoeder

• Goed inhaleren vergt veel oefening. De werkzame stof moet diep in uw longen terechtkomen.
• De apotheekmedewerker zal u uitleggen hoe het apparaat werkt en het inhaleren een keer voordoen. Daarna kunt u een keer oefenen en kan de apotheekmedewerker nagaan of u alle handelingen goed uitvoert.
• Laat regelmatig controleren of u nog op de juiste manier inhaleert. Lukt het u niet goed te inhaleren? Vraag uw arts of apotheker om advies.
• Het inhalatiepoeder zit in capsules. Deze plaatst u in het speciaal voor colistine bedoelde inhalatieapparaatje ('Turbospin'). Met het inhalatieapparaatje prikt u de capsules kapot, waarna u het poeder kunt inhaleren. In elke verpakking zit een inhalator. Gebruik bij het aanbreken van de nieuwe verpakking de nieuwe inhalator en gooi de oude inhalator samen met de lege, oude verpakking weg.
• Spoel na het inhaleren uw mond met een slok water en spuug dat vervolgens uit. Dat is nodig om schimmelinfecties in de mond tegen te gaan.

Wanneer?

• Vernevelvloeistof: u inhaleert deze meestal 2 of 3 keer per dag. Verdeel de inhalaties zo goed mogelijk over de dag: bij 2 keer per dag om de ongeveer 12 uur inhaleren, bij 3 keer per dag om de ongeveer 8 uur.
• Inhalatiepoeder: u inhaleert deze meestal 2 keer per dag. Doe dit ongeveer om de 12 uur, bijvoorbeeld vóór het ontbijt en vóór het avondeten.

Hoe lang?
De behandeling gaat door zolang de luchtwegen tegen deze Pseudomonas-bacterie beschermd moeten worden. De behandeling is vaak langdurig.

Vergeten

Het is belangrijk dit medicijn consequent te gebruiken. Bent u een inhalatie vergeten?

• Gebruikt u dit medicijn 2 keer per dag? En duurt het nog meer dan 4 uur voordat u aan uw volgende inhalatie toe bent? Dan kunt u de vergeten dosis alsnog inhaleren. Duurt het nog minder dan 4 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Gebruikt u dit medicijn 3 keer per dag? En duurt het nog meer dan 2 uur voordat u aan uw volgende inhalatie toe bent? Dan kunt u de vergeten dosis alsnog inhaleren. Duurt het nog minder dan 2 uur? Sla de vergeten dosis dan over.

Het heeft geen zin een dubbele hoeveelheid te inhaleren.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Inhalatievloeistof: meng alleen in de vernevelaar met andere medicijnen als uw apotheker of uw arts heeft aangegeven dat dat mogelijk is. Met veel medicijnen kunnen wisselwerkingen optreden als u ze gelijktijdig in de vernevelaar stopt.

Zwangerschap

Zwangerschap
Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog weinig bekend. Meld het aan uw arts en apotheker als u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Dit medicijn komt vanuit uw longen in een heel kleine hoeveelheid in uw bloed. Hierdoor kan er maar weinig bij het kind komen.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven? Overleg dan met uw arts of apotheker. Dit medicijn komt in de moedermelk. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor de baby. Misschien kan uw arts een ander medicijn voorschrijven. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken. Of u kunt kunstvoeding geven.

Stoppen

Als u stopt heeft u kans dat niet alle bacteriën verdwenen zijn. De infectie blijft dan bestaan of keert terug. Maak dus altijd de kuur af, volgens de aanwijzingen van uw arts.

Als u allergische reacties of ernstige bijwerkingen krijgt, moet u wel stoppen met de kuur. Neem in dat geval direct contact op met uw arts.

Handelsinformatie

Colistine is sinds 1949 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar als vernevelvloeistof onder de merknamen Colistin, Tadim en Kolneb en als het merkloze Colistimethaatnatrium. En als inhalatiepoeder onder de merknaam Colobreathe.

Het is ook verkrijgbaar in oordruppels en injecties. Deze informatie gaat alleen over producten om te inhaleren.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.