Introductie

Pethidine is een morfineachtige pijnstiller (opiaat). Het heeft een sterke pijnstillende werking.

Artsen schrijven het voor bij plotselinge hevige pijn, zoals pijn tijdens een bevalling. Soms ook bij rillen na een operatie.

Highlight

• Pethidine is een sterke pijnstiller.
• Bij hevige pijn, zoals pijn tijdens een bevalling. Soms bij rillen na een operatie.
• Dit medicijn werkt ongeveer na 15 minuten en het duurt 2 tot 4 uur. Meestal gebruikt u dit medicijn voor een korte tijd.
• U kunt misselijk worden en overgeven. Het helpt om even te gaan liggen als u zich misselijk voelt.
• U kunt ook duizelig worden door dit medicijn. Rijd daarom geen auto als u dit medicijn gebruikt. U mag vanaf 24 uur na de laatste inname weer autorijden Maar doe dat alleen als u geen last heeft van bijwerkingen.
• Pas op met alcohol. Dit kan u extra suf maken.
• Bent u zwanger? Of wilt u zwanger worden? Vraag aan uw arts of u dit medicijn mag gebruiken.
• Geeft u borstvoeding? Of wilt u borstvoeding geven? Vraag aan uw arts of u dit medicijn mag gebruiken. Dit medicijn komt in de moedermelk en dat kan slecht zijn voor de baby.

Werking

Pijn

Pethidine wordt vooral gebruikt als pijnstiller vlak voor of tijdens een bevalling. Pijn tijdens de bevalling wordt veroorzaakt door de weeën. Weeën zijn samentrekkingen van de baarmoederspier en ze ontstaan doordat je lichaam zich voorbereidt op de geboorte. De weeën rekken het onderste deel van de baarmoeder en de baarmoedermond op, zodat de baby genoeg ruimte heeft om geboren te worden. Dit kan pijnlijk zijn.
 
Behandeling
Er zijn verschillende natuurlijke manieren om de pijn tijdens de bevalling te verminderen, zoals in bad gaan of onder de douche gaan staan, van houding wisselen, massages of injecties met steriel water.

Als deze manieren onvoldoende werken of als de bevalling heel erg lang duurt, kunt u kiezen voor pijnbestrijding met medicijnen. Hiervoor moet u in het ziekenhuis bevallen, zodat uw arts u kan controleren. Welke pijnstiller u krijgt, hangt af van uw situatie. Samen met uw arts of verloskundige kunt u bespreken welke pijnstiller het beste bij u past. Uw arts kan bijvoorbeeld pethidine voorschrijven. 

Werking en effect
Pethidine zorgt ervoor dat de ergste pijn minder wordt en u zich tussen de weeën door kunt ontspannen. Pethidine werkt na ongeveer 15 minuten en het duurt 2 tot 4 uur. Na een half uur tot 1 uur is pethidine op zijn sterkst.

Bijwerkingen

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Duizelig gevoel, vooral bij opstaan uit bed of uit een stoel. Zeer zelden hoofdpijn en suf gevoel.

  Voelt u zich duizelig? Het beste kunt u even gaan liggen en uw benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen. Sta ook langzaam op uit bed of van een stoel.

• Misselijk gevoel en overgeven

  Meestal gaan deze bijwerkingen over als uw lichaam aan dit medicijn gewend is. Het helpt om even te gaan liggen als u zich misselijk voelt.

• Droge mond

  Heeft u veel last van een droge mond? Het zuigen op ijsblokjes of kauwen op (suikervrije) kauwgom helpt om meer speeksel te maken.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Verstopping

  Gebruik voeding met veel vezel en drink veel. Raadpleeg uw arts als u door pethidine last heeft van verstopping.

• Benauwd gevoel en moeite met ademhalen

  Dit komt alleen voor bij erg hoge doseringen. Neem contact op met uw arts, als de ademhaling heel langzaam en oppervlakkig wordt.

• Slaap-apneu (ademstops)

  Bij slaap-apneu stopt uw ademhaling kort tijdens de slaap. Heeft u al slaap-apneu? Dan kunt u hier meer last van krijgen. Neem contact op met uw arts als u merkt dat de ademstops tijdens uw slaap erger worden.

• Moeilijk kunnen plassen

  Dit is vooral belangrijk als u al moeite met plassen heeft door een vergrote prostaat. Neem contact op met uw arts als u problemen krijgt met plassen.

• Psychische klachten, zoals in de war zijn, dingen zien, horen of voelen die er niet zijn (hallucinaties), nachtmerries, somber gevoel of extreem blij gevoel.

  Het extreem blije gevoel komt vooral voor bij erg hoge doseringen.

• Hartkloppingen, snellere hartslag

• Stijve spieren

  Dit komt alleen voor bij erg hoge doseringen. Raadpleeg uw arts als u heir veel last van heeft.

• Spiertrekkingen en stuipen

  Het stuipen duurt meestal kort en het gaat weg als u stopt met het gebruik van dit medicijn. Door deze bijwerkingen is pethidine niet geschikt voor langdurig gebruik.

• Na langdurig gebruik kan lichamelijke verslaving ontstaan

  Dit komt omdat het lichaam na een tijd went aan pethidine. Maar dit wordt niet verwacht, omdat pethidine meestal tijdelijk wordt gebruikt.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dit aan huiduitslag, jeuk of galbulten.

  Raadpleeg dan uw arts. Als u overgevoelig bent voor dit medicijn, mag u het niet meer gebruiken. Geef aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor pethidine. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u het in de toekomst niet meer krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Dit medicijn kan alleen onder controle van een arts in een ziekenhuis worden gebruikt.

Hoe?
Injectie: uw arts of verpleegkundige zal de injectie onder uw huid of in uw spier geven.

Wanneer?
U kunt op elk moment van de dag dit medicijn krijgen. Bij pijn kan uw arts of verpleegkundige als dat nodig is elke 3 tot 4 uur een injectie geven. 

Hoelang?
In het algemeen gebruikt u dit medicijn alleen tijdens de bevalling. Pethidine is niet geschikt voor langdurig gebruik, omdat bijwerkingen kunnen ontstaan zoals stuipen en spiertrekkingen. 
Bij rillen krijgt u 1 keer een injectie.

Vergeten

Dit is niet van toepassing.

Verboden

Autorijden?
Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen als u dit medicijn gebruikt. Dit komt door bijwerkingen, zoals duizelig zijn. U mag vanaf 24 uur na de laatste inname weer autorijden. Heeft u pethidine bijvoorbeeld om 11 uur in de ochtend voor het laatst gebruikt? Dan mag u de volgende dag na 11 uur in de ochtend weer autorijden. Maar doe dat alleen als u geen last meer heeft van de bijwerkingen

Gebruikt u ook andere medicijnen die deze bijwerkingen geven? Let er dan op dat u meer last kunt hebben van deze bijwerkingen

Voor meer algemene informatie kunt het thema 'Medicijnen in het verkeer' lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waaraan u moet denken als u wel (weer) mag autorijden.

Alcohol drinken?
Drink geen alcohol als u dit medicijn gebruikt. Door dit medicijn reageert u veel sterker op alcohol. Ook kan alcohol het suffe gevoel door dit medicijn sterker maken, waardoor u erg suf kunt worden.

Alles eten?
Ja, u mag eten zoals u normaal doet.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De belangrijkste wisselwerkingen met dit medicijn zijn de volgende.

• Andere medicijnen die het reactievermogen verminderen. Bij deze medicijnen is vaak op de verpakking een gele waarschuwingssticker geplakt. De effecten op bijvoorbeeld de rijvaardigheid versterken elkaar. Rijd zeker geen auto als u 2 of meer van dergelijke medicijnen gebruikt.
• Medicijnen tegen depressie citalopram, duloxetine, escitalopram, fluoxetine, fluvoxamine, paroxetine, sertraline, venlafaxine, vortioxetine en moclobemide. Ook medicijnen tegen Parkinson selegiline en rasagiline en het medicijn tegen te snelle zaadlozing dapoxetine. In combinatie met pethidine is er een kleine kans op een ernstige bijwerking, het serotoninesyndroom. Overleg hierover met uw arts. Als u de combinatie gebruikt let dan op de verschijnselen, zoals trillen, beven, bewegingsdrang, spiertrekkingen, opgewonden of in de war zijn, angst, koorts, zweten, versnelde hartslag en een verminderd bewustzijn. Deze verschijnselen hoeven niet altijd te wijzen op het serotoninesyndroom. Sommige van deze verschijnselen kunnen ook bij uw ziekte horen of vanzelf weer weg gaan. Heeft u last van ten minste 4 van de genoemde verschijnselen? Waarschuw dan meteen uw arts, omdat het een ernstige bijwerking is. Vertel ook uw familie of uw verzorger over deze bijwerkingen, zodat zij uw huisarts kunnen waarschuwen als u zelf de bijwerkingen niet opmerkt. Bijvoorbeeld als u in de war bent of een verminderd bewustzijn hebt.
• Ook de medicijn tegen depressie fenelzine en tranylcypromine kunnen in combinatie met pethidine het serotoninesyndroom veroorzaken. Gebruik deze medicijnen daarom NIET tegelijk. Na het stoppen van deze medicijnen duurt het 2 weken voordat u pethidine mag gebruiken. Wilt u starten met fenelzine en tranylcypromine? Na het stoppen van pethidine mag u na 4 dagen deze medicijnen gebruiken.
• Naltrexon en naloxon. Deze medicijnen zorgen ervoor dat pethidine en andere morfineachtige pijnstillers minder goed werken. Het kan juist om deze reden worden gebruikt. Naltrexon en naloxon worden ook gebruikt bij mensen die alcoholverslaafd zijn. Mensen die deze medicijnen gebruiken bij alcoholverslaving moeten er rekening mee houden dat morfineachtige pijnstillers bij hen minder goed werken. Als u al pethidine gebruikt en u krijgt naltrexon of naloxon erbij, kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen.
• De pijnstillers buprenorfine en nalbufine en medicijn tegen alcoholverslaving nalmefeen zorgen ervoor dat pethidine minder goed werkt. Als u al pethidine gebruikt en u krijgt één van deze medicijnen erbij, kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Gebruik deze medicijnen daarom NIET tegelijk. Overleg hierover met uw arts. Dit geldt niet voor de pleisters met buprenorfine.
• Sommige medicijnen tegen hiv. Hiv is het virus dat aids veroorzaakt. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
Er zijn niet veel vrouwen die dit medicijn tijdens hun zwangerschap hebben gebruikt. Daarom is niet zeker of dit medicijn altijd veilig is voor zwangere vrouwen en hun kind. Meld het aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent of dit binnenkort wilt worden.

Dit medicijn wordt gebruikt als pijnbestrijding tijdens de bevalling. Uw arts zal van tevoren uw ongeboren kind controleren. Krijgt u dit medicijn vlak voor of tijdens de bevalling? Dan kan uw baby na de geboorte moeite hebben met ademhalen. Als het nodig is, kan uw baby na de geboorte een tegenmedicijn krijgen. Hierdoor verminderen de klachten. Weeg samen met uw arts de ernst van uw klachten af tegen het risico voor het kind.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven? Overleg dan met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u borstvoeding geeft. Dit medicijn komt in de moedermelk. Het kan dan bijwerkingen bij het kind geven, zoals moeite met ademhalen en sufheid. Ook kan de moedermelk minder goed uit de borsten lopen. Mogelijk kan de arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven, waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Stoppen

Heeft u dit medicijn voor een korte tijd gebruikt? Dan kunt u eventueel in één keer stoppen.
Krijgt u last van ontwenningsverschijnselen zoals onrust, diarree, braken, misselijkheid, verlies van eetlust, niezen, koorts, zweten, slapeloosheid, depressie en angst? Neem dan contact op met uw arts.

Handelsinformatie

Pethidine is sinds 1943 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in injectie als het merkloze Pethidine.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.