Introductie

Lamivudine is een virusremmer. Het remt de groei van het hiv-virus en van het hepatitis-B-virus.

Artsen schrijven het voor bij hiv en aids en bij de leverziekte chronische hepatitis B.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Lamivudine remt de groei van het hiv-virus en het hepatitis-B-virus.
• Bij infectie met het hiv-virus (zoals bij aids) en bij hepatitis B (leverontsteking). Bij een hiv-infectie altijd in combinatie met andere hiv-medicijnen. Vraag uw behandelaar een slikschema voor uw medicatie.
• Het kan enkele maanden duren voor de behandeling aanslaat. U merkt dat het werkt als het aantal virussen in het bloed afneemt. Bij hiv merkt u dat u minder infecties heeft.
• Meestal gebruikt u virusremmers jarenlang. Het hiv-virus is immers nooit helemaal uit te bannen. Ook het hepatitis-B-virus gaat meestal niet helemaal weg.
• Heeft u last van misselijkheid? Neem het dan in met wat voedsel.
• Gebruikt u het medicijn 2 keer per dag? Zorg dan dat er minimaal 12 uur tussen beide innames zit.
• Uw arts zal u regelmatig controleren op bijwerkingen. De belangrijkste bijwerkingen zijn: maagdarmklachten, hoofdpijn, slapeloosheid, luchtweginfecties, grieperig gevoel, huiduitslag, spierpijn, gewrichtspijn, haaruitval en een tekort aan bloedcellen. Raadpleeg uw arts als u iets ongewoons opmerkt.
• Er zijn wisselwerkingen met andere middelen. Laat uw apotheker controleren of u het veilig kunt gebruiken met uw andere medicijnen, ook die u zonder recept heeft gekocht.

Werking

Hiv

Oorzaak
Hiv is een virusinfectie die de witte bloedcellen aantast. Deze bloedcellen zijn nodig voor de afweer tegen infecties. Hoe meer virussen er komen, hoe meer de afweer achteruitgaat.

Infecties met hiv krijgt men door contact met besmet bloed, sperma, vaginavocht of moedermelk.

Verschijnselen
Mensen die besmet raken met hiv krijgen meestal binnen enkele dagen tot weken klachten die lijken op een flinke griep. Deze gaan vanzelf weer over. Pas 2 tot 11 jaar later ontstaan ernstige klachten, zoals lymfeklierzwellingen, moeheid, koorts en gewichtsverlies. In de tussenliggende periode zijn er geen klachten, maar is het virus wel aanwezig en kan men anderen besmetten. Deze mensen worden hiv-positief of sero-positief genoemd.

Later kunnen er infecties ontstaan die bij gezonde mensen niet voorkomen. De ziekte noemt men dan aids. Nog later kunnen er tumoren en vormen van kanker ontstaan.

Werking
Het virus dat hiv veroorzaakt stimuleert onze lichaamscellen om nieuwe hiv-virussen aan te maken. Daarvoor is het enzym reverse-transcriptase nodig. Lamivudine remt dit enzym en voorkomt zo dat nieuwe virussen worden gemaakt. Lamivudine kan het virus niet volledig laten verdwijnen. Wel kan het de hoeveelheid virus in het bloed drastisch verlagen. Hierdoor neemt het aantal witte bloedcellen toe en komt de afweer weer op peil. Omdat het virus snel geneigd is ongevoelig (resistent) te worden, kan het alleen in combinatie met andere hiv-remmers worden toegepast.

Behandeling
Hiv-positieve mensen starten in het algemeen met de behandeling als ze klachten krijgen of als de hoeveelheid witte bloedcellen beneden een bepaald minimum komt. Gebruikelijk is daarvoor een combinatie van minimaal 3 medicijnen te kiezen. Mocht deze combinatie onvoldoende effectief worden, dan kan men overschakelen op een combinatie van 3 niet eerder gebruikte medicijnen, waarvoor het virus nog wel gevoelig is.

De behandeling noemt men geslaagd, als:

• de klachten verminderen;
• de afweer toeneemt;
• de hoeveelheid virus in het bloed binnen een half jaar niet meer is te meten;
• de bijwerkingen van de hiv-remmers geen al te grote inbreuk op de kwaliteit van leven hebben.

Zwangere vrouwen met hiv kunnen de infectie overbrengen op de baby. Daarom kunnen zij tijdens de zwangerschap en bevalling lamivudine gebruiken in combinatie met andere hiv-remmers. Uw arts zal samen met u bepalen in welke zwangerschapsweek u start met de hiv-remmers. Na de geboorte krijgt de baby de eerste 4 weken een combinatie van de hiv-remmers zidovudine en lamivudine.

Ernstige leverziekte

Lamivudine wordt gebruikt bij chronische hepatitis B.

Oorzaak
Hepatitis B is een besmettelijke leverziekte die wordt veroorzaakt door een infectie met het hepatitis B-virus. Er bestaan verschillende soorten hepatitisvirussen. Ze worden met letters aangeduid: A, B en C. Hier gaat het om virustype B en de ziekte hepatitis B.

U kunt de ziekte krijgen door seksueel contact of door contact met bloed van een besmet persoon. Ook als deze persoon al lang geen verschijnselen meer heeft van de leverontsteking, kan hij nog wel besmettelijk zijn.
Ook kunt u deze ziekte oplopen doordat u zich prikt aan besmette voorwerpen, of bij het zetten van tatoeages en piercings en bij het scheren met een gebruikt mesje, bijvoorbeeld bij de kapper.
Zwangere vrouwen die met het virus zijn besmet, kunnen hun kind tijdens de geboorte besmetten.

Verschijnselen
De ziekte kan mild verlopen met weinig klachten. Ongeveer 4 van de 10 mensen krijgen wel ziekteverschijnselen. Verschijnselen van hepatitis B beginnen meestal met gebrek aan eetlust, algemeen ziektegevoel, vermoeidheid, misselijkheid en braken, buikklachten, koorts en gewrichtsklachten. Soms ontstaat na een paar dagen een gele verkleuring van de huid (geelzucht), die in enkele weken weer afneemt. 
Bij meer dan 9 op de 10 volwassenen geneest de ziekte vanzelf binnen 3 weken tot 4 maanden. Bij tien procent van de mensen verdwijnt de ziekte niet. Dit noemt men chronische hepatitis B. Bij mensen met hiv ligt dit percentage wat hoger.

Wie hepatitis-B-virussen in zijn lichaam heeft (drager is) kan ongemerkt ook anderen besmetten, ook al heeft men zelf geen klachten.
Sommige mensen houden hun leven lang last van hun lever, omdat deze door de infectie beschadigd is geraakt.
Een klein deel van de dragers ervaart van tijd tot tijd een verergering van de klachten. Bij hen is de kans aanwezig dat op den duur de lever niet meer goed functioneert. Ook is er bij hen een verhoogde kans op leverkanker. Daarom is het bij chronische hepatitis-B nodig de ziekte te behandelen.

Behandeling
Bij een chronische hepatitis–B-infectie schrijft de arts meestal een kuur met peginterferon-alfa voor. Als dit medicijn niet helpt of niet wordt verdragen kan de arts medicijnen voorschrijven die het virus onderdrukken, zoals entecavir, tenofovir of lamivudine.

Het duurt meestal meerdere maanden voor deze behandeling effect heeft. De arts kan in het bloed meten of er minder virussen zijn. Eventueel merkt u dan ook zelf dat u minder vermoeid bent of minder buikklachten heeft.
Als het aantal virussen dat u bij zich draagt voldoende is gedaald, moet u meestal nog een half jaar tot een jaar doorgaan met de behandeling. Daarna zal uw arts regelmatig controleren of het virus weer opspeelt. In dat geval moet u opnieuw lamivudine gebruiken, of een andere virusremmer.

Soms wordt het virus ongevoelig voor lamivudine (het virus wordt resistent). Het werkt dan niet meer. Als dat het geval is, zal de arts u overzetten op een van de andere medicijnen tegen hepatitis B.

Voorkomen van besmetting
Het is mogelijk u te laten vaccineren tegen het hepatitis-B-virus. Sommige mensen hebben een verhoogd risico op hepatitis B, zoals prostituees, harddrug-gebruikers en werkers in de gezondheidszorg. Zij kunnen zich bij de GGD of (huis)arts laten vaccineren.

Infecties met virussen

Lamivudine werkt tegen het hepatitis-B-virus en hiv.

Zie hiervoor boven bij hiv en aids en bij ernstige leverziekte.

Bijwerkingen

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten: misselijkheid, braken, buikpijn en diarree.

  Raadpleeg uw arts als u hier last van blijft houden.

• Hoofdpijn, slapeloosheid.

• Luchtweginfecties, met hoesten, keelpijn of neusverkoudheid.

• Grieperig, slap gevoel soms met koorts en vermoeidheid.

  Raadpleeg uw arts als u hier last van blijft houden.

• Huiduitslag

  Huiduitslag kan door overgevoeligheid komen maar dat hoeft niet (zie Zeer zelden: overgevoeligheid). Raadpleeg uw arts als u hier last van blijft houden.

• Spierpijn en gewrichtspijn.

  In zeer zeldzame gevallen kunnen de spieren worden aangetast, waarna een acute nieraandoening kan ontstaan. Neem bij onverklaarbare spierpijn contact op met uw arts. Raadpleeg ook uw arts, als uw gewrichten pijnlijk of stijf worden, of als u ze moeilijk kunt bewegen.

• Bij mensen die daarvoor gevoelig zijn, kunnen verschijnselen van diabetes (suikerziekte) ontstaan. Zij merken dit doordat zij veel dorst krijgen en veel moeten plassen.

  Mensen met diabetes kunnen tijdens de behandeling meer insuline of glucoseverlagers nodig hebben. Meet extra vaak uw bloedglucose.

• Bij gebruik bij hiv en aids: haaruitval.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Ernstige veranderingen in het bloed (een melkzuuracidose). De verschijnselen zijn misselijkheid, braken, diarree, buikpijn, snelle ademhaling en bewustzijnsverlies.

  Neem bij deze verschijnselen onmiddellijk contact op met een arts.

• Leverziekten, zoals leverontsteking of een verminderde werking van de lever.

  Uw arts zal de werking van de lever regelmatig controleren.

• Tekorten aan bepaalde bloedcellen. Waarschuw uw arts bij een of meer van de volgende verschijnselen: onverklaarbare blauwe plekken, extreme vermoeidheid, keelpijn met koorts en blaren in de keel of neusbloedingen.

  Om deze klachten te voorkomen zal uw arts regelmatig uw bloed controleren.

• Zenuwbeschadiging, te merken aan een doof of tintelend gevoel van de huid.

  Raadpleeg uw arts als u dit merkt. Na stoppen van het gebruik verdwijnt dit weer.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit kunt u merken aan jeuk, huiduitslag of galbulten.

  Een heel enkele keer ontstaat een ernstige overgevoeligheid. Dit is te merken aan een opgezet gezicht, lippen, tong of ogen of benauwdheid. Waarschuw dan meteen uw arts. Blijkt u overgevoelig, dan mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor dit medicijn. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Tabletten: neem de tabletten heel in. Bij slikproblemen mag u de tabletten fijnmaken en mengen met wat water of halfvast voedsel zoals appelmoes of vla.
• Drank: de voorgeschreven hoeveelheid afmeten met de bijgeleverde doseerspuit en direct innemen.

Wanneer?
U kunt dit middel zowel met wat voedsel als op een lege maag innemen. Heeft u last van misselijkheid? Neem het dan in met wat voedsel.

• Gebruikt u dit medicijn 2 keer per dag? Kies vaste innametijdstippen met 12 uur ertussen, bijvoorbeeld om 07.00 uur `s ochtends en 19.00 uur `s avonds.
• Gebruikt u dit medicijn 1 keer per dag? Kies een vast innametijdstip, bijvoorbeeld `s ochtends bij het ontbijt. Dan vergeet u minder snel een dosis.

Bij hiv
U gebruikt dit medicijn meestal in combinatie met andere hiv-remmers. Het is belangrijk om een duidelijk slikschema te vragen, zodat u weet wanneer u welke medicijnen moet gebruiken.

Hoe lang?

• Bij hiv: meestal gebruikt men anti-hiv-middelen jaren achtereen, omdat het virus nooit volledig is uit te bannen.
• Bij hepatitis B: het kan meerdere maanden duren voor de behandeling aanslaat. Uw arts zal uw bloed regelmatig controleren om te bepalen of het aantal virussen in uw bloed minder wordt. Als het werkt moet u het vaak nog meerdere maanden gebruiken. Een kuur duurt vaak een jaar of langer.

Vergeten

Het is belangrijk dit middel consequent in te nemen op de tijdstippen, die u met uw arts heeft afgesproken. Hierdoor is er altijd voldoende medicijn in uw bloed om het virus te bestrijden.

Zodra u een dosering uitstelt, loopt u het risico dat het aantal virussen toeneemt. Bovendien is er dan kans dat het virus resistent (ongevoelig) wordt voor het medicijn.

Bent u één dosis vergeten? Neem deze dosis in zodra u het merkt en neem de volgende dosis op het gebruikelijke moment. Keer daarna terug naar uw normale slikschema.

Ontdekt u het pas als u de volgende dosis wilt nemen? Neem dan één keer een dubbele dosis. Bent u meer dan één keer een dosis vergeten? Overleg dan met uw arts. Neem nooit meer dan een dubbele dosis, want dit kan ernstige bijwerkingen veroorzaken.

• De ervaring leert dat het met name in weekends moeilijk is om aan de vaste innametijdstippen te denken. Toch is het ook dan belangrijk om de wekker te zetten zodat u geen dosering overslaat. U kunt eventueel het schema tijdelijk aanpassen door de innametijdstippen te vervroegen, dat levert geen gevaar op voor de werking. Stel echter geen dosis uit, dan wordt de hoeveelheid werkzame stof in uw bloed te laag. Als u, na vervroegen, weer terugkeert naar uw normale schema kan dat alleen door de inametijdstippen weer geleidelijk met een half uur uit te stellen, totdat u weer op uw oude schema zit.
• U kunt bij uw apotheek een speciale weekdoos verkrijgen waarin u de medicijnen voor een week kunt uitzetten. Met een horloge met verschillende alarmen of met een zogenaamde pillenwekker (vraag uw apotheek) kunt u uzelf eraan herinneren dat het tijd is voor een dosis.
• Let op als u reist en daardoor grote tijdsverschillen moet overbruggen. Ga ervan uit dat een tijdsverschil van één uur eerder of later niet zo`n probleem is. U kunt uw slikschema blijven gebruiken. Overleg met uw arts of consulent hoe u uw slikschema kunt aanpassen aan grotere tijdsverschillen.
• Bij de overgang van zomertijd naar wintertijd en andersom kunt u uw gewone slikschema blijven gebruiken.

Verboden

autorijden en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

alcohol drinken?
Te veel alcohol is niet goed voor de lever. Bij de leverziekte hepatitis B is het gebruik van alcohol dus af te raden.

Lamivudine geeft in zeldzame gevallen leverafwijkingen. Drink geen alcohol of hooguit 1 glas per dag en drink in ieder geval 2 dagen per week niet.

Wisselwerking

Lamivudine heeft met andere medicijnen wisselwerkingen. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. Uw arts en apotheker controleren of u lamivudine veilig kunt gebruiken naast uw andere medicijnen. Zorg er daarom voor dat uw arts en apotheker op de hoogte zijn van alle medicijnen die u gebruikt. Ook de medicijnen die u zonder recept koopt.

Zwangerschap

Zwangerschap

Bij hiv en aids
Bent u zwanger of wilt u zwanger worden? Overleg hierover met uw arts. Tijdens de zwangerschap moet u hiv-middelen blijven gebruiken. Want tijdens de zwangerschap is het extra belangrijk dat de hoeveelheid virus in uw bloed erg laag is. Dit verkleint namelijk het risico dat de baby besmet raakt met hiv.

Bij hepatitis B
Overleg met uw arts. Het is niet zeker wat de risico's van dit medicijn zijn voor zwangere vrouwen en hun kind.

Sommige vrouwen gebruiken lamivudine tijdens de laatste 2 maanden van de zwangerschap. Lamuvidine verkleint dan het risico dat de baby besmet raakt met hepatitis B.

Borstvoeding

Bij hiv en aids
Geef GEEN borstvoeding als u hiv heeft. Het virus kan namelijk via de moedermelk de baby besmetten. Overleg hierover met uw arts.

Bij hepatitis B
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Dit medicijn komt in een kleine hoeveelheid in de moedermelk. Het is niet bekend of dit schadelijk voor de baby is. Misschien kunt u tijdelijk met dit medicijn stoppen. Of misschien kunt u overstappen op een ander medicijn. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Stoppen

Het is niet verstandig te stoppen, behalve als u te maken krijgt met ernstige bijwerkingen. Als u stopt zal het hiv-virus en het hepatitis-B-virus zich weer vermeerderen, zodat u weer klachten kunt krijgen.

Bij gebruik bij hiv en aids
Er zijn situaties denkbaar waardoor u toch tijdelijk moet stoppen met deze hiv-remmer. Bijvoorbeeld bij bepaalde operaties of als u pillen kwijtraakt en niet snel aan nieuwe kunt komen. Overleg in dat geval altijd met een arts. Als u moet stoppen, is het meestal beter om alle medicijnen van de combinatie te stoppen. Het virus kan namelijk ongevoelig worden voor uw medicijnen als u ze niet allemaal gebruikt. Meestal zal de arts u een andere combinatie van hiv-remmers voorschrijven, maar als dat niet mogelijk is, moet u tijdelijk met alle hiv-remmers stoppen.

Handelsinformatie

Lamivudine is sinds 1995 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar onder de merknamen Epivir en Zeffix, en als het merkloze Lamivudine in tabletten en drank.

Lamivudine wordt ook gebruikt in combinatie met andere werkzame stoffen onder de merknamen Combivir, Kivexa en Trizivir, en als het merkloze Lamivudine/Zidovudine.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.