Introductie

Melatonine is een hormoon. Het wordt door de pijnappelklier in de hersenen gemaakt.

Melatonine is te gebruiken bij bepaalde vormen van slapeloosheid.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Melatonine is een hormoon. Het maakt u slaperig als het donker wordt.
• Wordt gebruikt bij jetlag (slaapritme dat in de war is. Bijvoorbeeld na een vliegreis) en slaapproblemen.
• Meestal moet u melatonine enkele uren voor u gaat slapen innemen. Uw arts of apotheker kan u adviseren wat voor u het beste tijdstip is.
• Gebruikt u tabletten met vertraagde afgifte? Deze kunt u het best 1 tot 2 uur voor u gaat slapen innemen, na wat voedsel. Gebruik deze tabletten niet langer dan 13 weken achter elkaar.
• Heeft u diabetes? Slik de gewone tabletten dan 3 uur ná het eten. Anders kunt u last krijgen van uw bloedsuiker.
• Gebruikt u melatonine tegen jetlag? Gebruik dit middel zolang u klachten van jetlag heeft. Dit is meestal 2 tot 5 dagen na aankomst.
• U kunt last krijgen van moeheid en (draai)duizeligheid. Rijd geen auto zolang u last heeft van deze bijwerkingen.
• Bent u zwanger? Of wilt u zwanger worden? Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken.
• Geeft u borstvoeding? Dit medicijn komt in de moedermelk. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor de baby. Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken.

Download de samenvatting
 

Werking

Slapeloosheid

Verschijnselen
Er zijn verschillende vormen van slapeloosheid. Niet kunnen inslapen en 's ochtends maar met moeite wakker worden, of goed kunnen inslapen maar veel te vroeg wakker worden. Ouderen hebben er nogal eens last van dat ze niet kunnen inslapen en ook slecht doorslapen.
Er is sprake van slapeloosheid als iemand al enige tijd slecht slaapt en daardoor overdag slecht functioneert.

Oorzaken
Er kunnen veel oorzaken zijn voor slecht slapen. Spanningen, stress, maar ook lichamelijke klachten kunnen slapeloosheid veroorzaken. Bijvoorbeeld pijn of jeuk.

Ook kan het ontstaan als het lichaam te weinig van het lichaamseigen hormoon melatonine aanmaakt. Melatonine wordt door de pijnappelklier in de hersenen gemaakt. Melatonine werkt op het waak-slaapritme. Als er weinig melatonine wordt aangemaakt zijn we wakker. Als er veel wordt aangemaakt, worden we slaperig.
De aanmaak van melatonine wordt geregeld doordat onze hersenen kunnen inschatten wanneer het dag of nacht is (de biologische klok). De pijnappelklier maakt melatonine aan als de biologische klok dat aangeeft, maar ook als het minder licht wordt om ons heen. Als het donker wordt, maakt de pijnappelklier melatonine aan. Hierdoor worden we slaperig. Als het licht wordt, stopt de melatonine-aanmaak. De aanmaak is het hoogst tussen middernacht en 4 uur ’s ochtends.

De pijnappelklier maakt geleidelijk minder melatonine aan naarmate men ouder wordt. Men denkt dat de inslaapstoornissen bij ouderen daar mogelijk mede door veroorzaakt worden.

Slaapstoornissen ontstaan ook als de pijnappelklier op de verkeerde momenten melatonine aanmaakt. Dat kan het geval zijn bij mensen die ’s avonds slecht inslapen en met moeite wakker worden ’s ochtends. Bij hen begint de melatonine-aanmaak te laat.

Ook als mensen door verschillende tijdzones reizen, raakt de biologische klok van slag. Op de plaats van bestemming duurt het een aantal dagen voordat de biologische klok weer gewend is (jetlag).

Verder kunnen blinde mensen slaapproblemen hebben doordat hun biologische klok niet ‘gelijk loopt’ met de werkelijke tijd. Bij hen is er immers geen invloed van het licht.

Werking
Melatonine wordt gebruikt bij inslaapstoornissen bij:

• mensen met een verstoord dag- en nachtritme, zoals kan optreden bij reizen (jetlag) of ploegendienst;
• ouderen;
• blinde mensen.

Of melatonine goed bij uw slaapproblemen werkt, hangt af van de dosis, maar ook van het tijdstip waarop u het inneemt. Uw arts kan u daarover adviseren.

Aan mensen ouder dan 55 jaar die zowel moeilijk inslapen als doorslapen, kan de arts melatonine met een vertraagde afgifte voorschrijven.  Dit middel heeft een langere werking en is alleen op recept verkrijgbaar.

Bij te laat inslapen en ’s ochtends moeilijk wakker worden is de beste tijd om melatonine in te nemen 5 tot 6 uur voordat de pijnappelklier zelf melatonine gaat aanmaken. U slaapt daardoor eerder in.
U moet het dus nemen op het moment dat de natuurlijke melatonineafgifte nog niet op gang is. Dat moment is bij iedereen verschillend. In slaapklinieken wordt daarom via een speekselcontrole getest wanneer ’s nachts de melatonine-aanmaak begint.

Bij te vroeg inslapen en ’s ochtends te vroeg wakker worden moet u het juist een aantal uren ná de eigen aanmaak van melatonine innemen. U slaapt dan langer door.

Bijwerkingen

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Psychische klachten, zoals prikkelbaarheid, nervositeit, rusteloosheid, angstig gevoel, duf gevoel.

  Een enkele keer opgewonden, agressief of hyperactief gedrag, stemmingswisselingen, gedesoriënteerd zijn of geheugenstoornissen. Raadpleeg dan uw arts.

• Slapeloosheid, slaperigheid overdag, vreemd dromen, nachtmerries, te vroeg 's ochtends wakker worden.

  Raadpleeg dan uw arts.

• Hoofdpijn, migraine, duizeligheid en een draaierig gevoel.

  Heeft u hier veel last van? Raadpleeg dan uw arts.

• Maagdarmklachten, zoals buikpijn, zuurbranden, maagpijn, winderigheid en braken.

  Raadpleeg uw arts als u hiervan last heeft.

• Opvliegers, zweten, gevoel van zwakte, vermoeidheid

• Huiduitslag, rode pijnlijke huid, droge huid. Een enkele keer verergering van de huidziekte psoriasis.

  Huiduitslag kan komen door overgevoeligheid, maar dat hoeft niet (zie Overgevoeligheid).

• Blaren in de mond of op de tong, slechte adem, meer speeksel of juist droge mond.

  Door een droge mond kunnen zich eerder gaatjes in uw gebit ontwikkelen. Poets en flos daarom extra goed als u merkt dat u last heeft van een droge mond. Laat eventueel de tandarts vaker uw gebit controleren als u dit middel gedurende verschillende weken gebruikt.

• Spierkramp, spierpijn, gewrichtsontsteking, nekpijn

• Tranende ogen, wazig zien

• Gewichtstoename

  Let daarom goed op wat en hoeveel u eet. Overleg eventueel met een diëtist.

• Hartkloppingen, pijn op de borst en een verhoogde bloeddruk.

  Waarschuw uw arts bij pijn op de borst.

• Vaak en veel moeten plassen, 's nachts moeten plassen en bloed in de urine.

  Raadpleeg uw arts bij bloed in de urine.

• Overgevoeligheid voor dit middel. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten en jeuk.

  Raadpleeg dan uw arts. In zeldzame gevallen ontstaat benauwdheid of een opgezwollen tong, lippen, keel of gezicht. Waarschuw dan een arts of ga naar de Eerste-hulpdienst. Als u overgevoelig bent, mag u dit middel niet meer gebruiken. Geef het daarom door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit middel niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek of in de bijsluiter.

Hoe?

• Gewone (filmomhulde) tabletten: innemen met een half glas water.
• Tabletten met vertraagde afgifte: heel doorslikken met een half glas water. Niet fijnmaken of kauwen.

Wanneer?

Gewone tabletten:

• Als u altijd te laat in slaap valt en laat (of moeilijk) wakker wordt: het beste moment is 5 tot 6 uur voordat uw lichaam melatonine begint aan te maken. Uw arts kan dat moment bepalen door onderzoek van uw speeksel. Volg daarom het advies van uw arts.
• Als u altijd te vroeg in slaap valt en te vroeg wakker wordt: het beste moment is een aantal uren nádat uw eigen aanmaak van melatonine is gestart. U slaapt dan langer door. Uw arts kan dat moment bepalen door onderzoek van uw speeksel. Volg daarom het advies van uw arts.
• Bij een jetlag: neem de tablet in het land van aankomst, op het moment dat u daar wilt inslapen.
• Bij andere slaapstoornissen: neem dit middel in 1 tot 2 uur voordat u gaat slapen.
• Heeft u diabetes? Slik dit medicijn dan 3 uur na het eten. Anders kunt u last krijgen van uw bloedsuiker.

Tabletten met een vertraagde afgifte:

• Als u zowel inslaap- als doorslaapproblemen heeft: neem de tablet 1 of 2 uur voordat u gaat slapen in, na wat voedsel.

Hoelang?

• Gebruikt u dit middel met een vertraagde afgifte bij zowel inslaap- als doorslaapstoornissen? U kunt het 13 weken achtereen gebruiken.
• Gebruikt u dit middel bij jetlag? Gebruik dit middel zolang u klachten van jetlag heeft. Dit is meestal 2 tot 5 dagen na aankomst.
• Mensen die altijd laat in slaap vallen en laat (of moeilijk) wakker worden of bij andere inslaapstoornissen: gebruik dit middel een aantal weken tot maanden. Stop daarna een week, om te kijken of u nog steeds last van slaapproblemen heeft.

Vergeten

Als u 's nachts niet kunt slapen, dan kunt u alsnog melatonine innemen. 's Nachts innemen werkt meestal minder goed dan innemen 's avonds een aantal uur voordat u gaat slapen.

Verboden

autorijden?
Dit medicijn kan bijwerkingen veroorzaken, zoals moeheid en (draai)duizeligheid. Heeft u hier last van? Dan mag u niet autorijden. Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen zo lang u last heeft van deze bijwerkingen.

Gebruikt u ook andere medicijnen die deze bijwerkingen geven? Let er dan op dat u meer last kunt hebben van deze bijwerkingen.

Alcohol kan de bijwerking van dit medicijn sterker maken. Hierdoor kunt u extra suf, slaperig en moe worden. Gebruik daarom liever geen alcohol of drink minder alcohol als u dit medicijn krijgt.

Voor meer algemene informatie kunt u het thema 'Medicijnen in het verkeer' lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Door alcohol wordt u sneller suf en slaperig door dit medicijn. Bovendien versterkt alcohol de kans op duizeligheid. Gebruik daarom liever geen alcohol als u dit medicijn slikt.

alles eten?
Bij dit middel zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Er zijn van dit middel geen belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen bekend.

Zwangerschap

Zwangerschap
Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Daarom is niet zeker of dit medicijn altijd veilig is voor zwangere vrouwen en hun kind. Meld het aan uw arts en apotheker als u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Misschien kunt u overstappen op een ander medicijn. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts of apotheker. Dit medicijn komt in de moedermelk. Het is niet bekend of dit schadelijk voor de baby is. Misschien kunt u tijdelijk met dit medicijn stoppen. Of misschien kunt u overstappen op een ander medicijn. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Stoppen

U kunt in één keer met dit middel stoppen.

Gebruikt u dit medicijn al een aantal weken of maanden? Dan raakt uw lichaam eraan gewend. Stop daarom elke paar maanden 1 week met dit medicijn, het liefst in de zomer.

Wilt u helemaal stoppen? Het duurt een paar maanden voordat uw lichaam weer genoeg eigen melatonine aanmaakt. In de tussentijd kunt u misschien moeilijker slapen.

Handelsinformatie

Nee, u heeft geen recept nodig. U kunt dit medicijn alleen in de apotheek of bij de drogist kopen. Koopt u het bij de apotheek? Uw apotheek controleert dan of het geschikt voor u is en of het samengaat met uw andere medicijnen.

Melatonine is sinds 2007 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in tabletten met verlengde afgifte onder de merknaam Circadin en in tabletten en tabletten voor onder de tong als het merkloze Melatonine.

Het is ook als voedingssupplement zonder recept verkrijgbaar onder diverse namen.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.