Introductie

Ozanimod remt de afweerreacties van het lichaam.

Artsen schrijven het voor bij multiple sclerose (MS) en bij de chronische darmziekte colitis ulcerosa.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Ozanimod onderdrukt de lichaamsafweer en remt ontstekingen.
• Bij multiple sclerose (MS) en de darmziekte colitis ulcerosa.
• Het kan een paar maanden duren voordat uw klachten minder worden.
• Bijwerkingen: u kunt een tragere hartslag of te lage bloeddruk krijgen als u dit medicijn de eerst keer inneemt. Uw arts zal voor en tijdens de behandeling regelmatig uw hartfunctie en bloeddruk controleren.
• Andere bijwerkingen: meer kans op infecties. Zeer zelden ontstaat er een ernstige infectie in de hersenen (PML). Het lijkt dan of de MS erger wordt. Raadpleeg dan altijd uw arts.
• Let op! Niet gebruiken als u zwanger bent. U mag tijdens en tot 3 maanden na de behandeling niet zwanger worden. Overleg met uw arts over betrouwbare anticonceptie.
• Geef geen borstvoeding als u dit medicijn gebruikt. Het is niet zeker of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt en of schadelijk voor de baby is.

Werking

Multiple Sclerose (MS)

Bij multiple sclerose (MS) valt het eigen afweersysteem de beschermende laag rond zenuwen in de hersenen en het ruggenmerg aan. Dit zorgt voor ontstekingen en littekens in deze beschermende laag. Ook werken sommige zenuwen minder goed of niet meer.

Verschijnselen
De klachten van MS hangen af van de zenuwen die zijn beschadigd. Vaak begint MS met moeheid en slechter zien met 1 oog. Soms zijn er ook spierkrampen en gevoelsstoornissen, zoals tintelingen. De klachten kunnen komen in aanvallen (schubs), maar ook de hele tijd aanwezig zijn. Als er perioden zijn van aanvallen afgewisseld met geen klachten, wordt het ‘Relapsing Remitting’ MS genoemd (RRMS).

Behandeling
MS wordt behandeld door een neuroloog. Met de behandeling probeert de neuroloog nieuwe schubs te voorkomen zodat u uw dagelijkse activiteiten kunt blijven doen.

Om schubs te voorkomen schrijft de neuroloog bij RRMS meestal eerst interferonen of glatirameer voor. Als u tijdens een schub erge klachten heeft, kan de arts ook een korte kuur met een bijnierschorshormoon voorschrijven, zoals methylprednisolon.

Als interferonen en glatirameer onvoldoende effect hebben, kan de arts in plaats van deze medicijnen ozanimod voorschrijven.

Werking
Ozanimod remt de werking van sommige witte bloedcellen, de zogenaamde T-cellen. Deze T-cellen zijn betrokken bij de afweer in het lichaam. Een aantal T-cellen zit in de lymfklieren en verspreidt zich van daaruit naar ruggenmerg en hersenen. Ozanimod voorkomt dat deze T-cellen zich verspreiden door te binden aan deze T-cellen. Hierdoor wordt de afweerreactie van het lichaam tegen de beschermlaag van de zenuwen minder en heeft u minder last van uw klachten.

Ozanimod kan MS niet genezen. Het kan wel het aantal schubs minder maken en het erger worden van de ziekte vertragen.

Effect
Het kan een paar maanden duren voor u het effect merkt. U heeft dan minder vaak een schub.

Colitis ulcerosa

Verschijnselen
Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de darm. Hierdoor heeft u regelmatig erge diarree, vaak met bloed en slijm erbij. Andere verschijnselen zijn buikpijn, koorts, uitdroging, bloedarmoede en gewichtsverlies. Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.

Oorzaak
Colitis ulcerosa is een auto-immuunziekte. Het is niet bekend hoe het ontstaat. Waarschijnlijk is het afweersysteem in de war. Het valt dan de eigen goede bacteriën in de darm aan in plaats van de ziekteverwekkers in de darmen. Hierdoor ontstaat er schade en een ontsteking aan de darmwand. De ontsteking zorgt voor meer schade aan de darm. Meestal is het laatste stuk van de darm beschadigd. Na een tijd kan de ziekte zich uitbreiden naar de rest van de dikke darm. Het is onbekend waarom het lichaam zich keert tegen de eigen cellen.

Behandeling
Colitis ulcerosa wordt eerst behandeld met 5-ASA-medicijnen, zoals mesalazine, of met bijnierschorshormonen (corticosteroïden). Helpen deze medicijnen niet genoeg of mag u ze niet gebruiken? De arts kan dan andere medicijnen als mercaptopurine voorschrijven. 

Helpen al deze medicijnen niet of krijgt u er erge bijwerkingen van? Dan kan uw arts ozanimod voorschrijven.

Werking en effect
Ozanimod remt de werking van sommige witte bloedcellen, de zogenaamde T-cellen. Deze T-cellen zijn betrokken bij de afweer in het lichaam. Bij colitis ulcerosa zorgt het ervoor dat minder van deze cellen de darmen aanvallen. Het zorgt er ook voor dat een bepaalde ontstekingsstof minder wordt gemaakt in uw lichaam. Hierdoor wordt de ontsteking van de darmen minder

Bijwerkingen

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Meer kans op infecties door bacteriën, schimmels of virussen. Bijvoorbeeld verkoudheid, longontsteking, infectie in de blaas en urinewegen, of gordelroos.

  • Dit komt omdat uw lichaam minder witte bloedcellen aanmaakt. Voor en tijdens de behandeling zal de arts uw bloed regelmatig controleren. Ook nadat u bent gestopt zal de arts tijdens minimaal 3 maanden uw bloed regelmatig controleren. 
  • Neem contact op met uw arts bij de volgende verschijnselen: onverklaarbare koorts of keelpijn, blaasjes in de mond of keel, verkoudheid, griep, steenpuisten of andere huidinfecties, pijn bij het plassen, rugpijn en jeuk.

• Tragere hartslag of te lage bloeddruk. Dit gebeurt 4 tot 5 uur nadat u dit medicijn de eerste keer inneemt. Uw hartslag en bloeddruk worden langzaam in 1 uur weer normaal. Waarschuw uw arts als u hier last van blijft houden.

  • Voordat u begint met dit medicijn zal uw arts uw hartfunctie controleren. Ook tijdens minimaal de eerste 6 uur nadat u dit medicijn voor het eerst heeft ingenomen zal uw arts regelmatig uw hartfunctie en bloeddruk controleren.
  • Door een te lage bloeddruk kunt u duizelig worden. Vooral bij opstaan uit uw bed of uit een stoel. Als u zich duizelig voelt, sta dan niet te snel op uit bed of van een stoel. U kunt dan het best even liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen. Blijft u last houden? Bespreek dit dan met uw arts.

• Mensen met hartritmestoornissen hebben meer kans op klachten, zoals duizelingen of wegraken. Gebruik dit medicijn NIET als u een van de volgende ziektes heeft: hartritmestoornis verlengd QT-interval of andere ernstige hartritmestoornissen, waarvoor u medicijnen moet gebruiken.

• Hogere bloeddruk

  Voor en tijdens de behandeling zal de arts uw bloeddruk regelmatig controleren.

• Hoofdpijn

• Opgezwollen enkels en onderbenen. 

  Dit komt door te veel verwijding van de bloedvaten in de benen. Meestal verdwijnt dit na een paar weken. Raadpleeg uw arts, als u er hierna nog steeds last van heeft.

• Leveraandoeningen

  • U merkt leveraandoeningen aan een gevoelige, opgezwollen buik of een gele verkleuring van het oogwit of van de huid. Waarschuw dan een arts.
  • Dit gebeurt vooral tijdens de eerste 6 maanden dat u dit medicijn gebruikt. Bij de meeste mensen gaat de lever beter werken binnen een paar weken.
  • Voor en tijdens de behandeling zal de arts uw bloed regelmatig controleren.

• Heeft u longproblemen zoals een longontsteking, moeilijk ademhalen en hoesten? Geef dit dan door aan uw arts voordat u start met dit medicijn.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dit aan huiduitslag, galbulten of jeuk. Raadpleeg dan uw arts.  

  Bent u overgevoelig voor dit medicijn? Dan mag u het niet meer gebruiken. Geef dit daarom aan de apotheker door. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

• Schade aan het netvlies (macula-oedeem). 

  • U merkt dit aan wazig zien en steeds minder scherp zien. U kunt ook last hebben van beeldvorming. Heeft u hier last van of heeft u andere problemen met uw zicht? Waarschuw dan uw arts. Uw arts zal uw ogen dan controleren.
  • Heeft u multiple sclerose, suikerziekte of een ontsteking in uw oog? Raadpleeg dan uw arts. U heeft dan namelijk een groter kans op het krijgen van macula-oedeem. Voor en tijdens de behandeling zal de arts uw ogen regelmatig controleren. 

• Virusinfectie in de hersenen (dit heet PML). De verschijnselen van deze erge ziekte kunnen lijken op een MS-schub.

  Raadpleeg daarom altijd uw arts als u voelt dat MS-achtige klachten erger worden. Voor u begint met dit medicijn, zal de arts een MRI-scan maken. Zo kan uw arts controleren of er belangrijke veranderingen in uw hersenen ontstaan die misschien door dit medicijn komen.

• Ernstige aandoening van de hersenen (dit heet PRES). De verschijnselen zijn erge sufheid, in de war zijn, hoofdpijn, moeite met zien en epileptische aanvallen.

  • Waarschuw uw arts als u dit merkt.
  • In zeldzame gevallen kan een beroerte ontstaan. Waarschuw direct een arts bij een of meer van de volgende verschijnselen: plotseling last van een verdoofd gevoel of zwakte, vooral als u dat aan één kant van het lichaam heeft, plots in de war zijn, moeite met lopen of coördinatie, plots erge hoofdpijn en duizelig zijn.

• Hogere kans op lymfklierkanker en bepaalde soorten huidkanker. 

  • Lymfeklierkanker merkt u soms aan opgezette klieren in de nek, hals, oksels of liezen, maar dat hoeft niet. Merkt u dit? Raadpleeg dan uw arts. 
  • Blijf uit direct zonlicht, vooral tussen 10:00 en 15:00 uur. Bescherm uw huid tegen de zon. Bijvoorbeeld met zonnebrandmiddel en beschermende kleding, zoals een hoed en een zonnebril. Ga niet onder de zonnebank. Zo wordt de kans op huidkanker kleiner.
  • Voor en tijdens de behandeling zal de arts uw huid regelmatig controleren

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Hoe?

Capsules om in te nemen
Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek of in de bijsluiter.

• Neem de capsule zonder te kauwen in met een glas water. Maak de capsule NIET open of los deze NIET op in water.
• U kunt de capsules met of zonder eten innemen.

Als u dit medicijn voor het eerst gaat innemen, dan krijgt u een lage dosering. De dosering zal langzaam worden verhoogd tijdens de eerste 7 dagen dat u dit medicijn gebruikt. U krijgt tijdens de eerste 7 dagen een startverpakking van dit medicijn.

Wanneer?
Neem dit medicijn 1 keer per dag in.

Hoe lang?
Uw arts bepaalt hoe lang u dit medicijn moet gebruiken. De behandeling gaat door zolang het medicijn goed blijft werken.
Het duurt enige maanden voordat duidelijk is of het werkt. Merkt u na een paar maanden nog onvoldoende effect? Overleg dan met uw arts.

Vergeten

Gebruikt u dit medicijn korter dan 14 dagen en bent u een dosis vergeten? 
Waarschuw dan uw arts. Uw arts zal u uitleggen hoe u dit medicijn verder moet gebruiken.

Gebruikt u dit medicijn langer dan 14 dagen?

• Bent u een dosis vergeten en denkt u er dezelfde dag aan? Neem de dosis dan in, meteen als u eraan denkt.
• Denkt u er pas de volgende dag aan? Neem dan GEEN dubbele dosis om de vergeten dosis in te halen.

Verboden

Autorijden?
LET OP: de ziekte multiple sclerose kan een reden zijn dat u niet mag autorijden. Mensen met deze ziekte mogen alleen autorijden als zij voldoende controle over hun bewegingen hebben. Overleg met uw arts of dat bij u het geval is. Wilt u meer informatie over autorijden bij bepaalde ziektes? Kijk dan op de website van het CBR.

Alcohol drinken en alles eten?
U mag eten en drinken zoals u normaal ook doet.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Vaccins. Overleg met uw arts als u gevaccineerd gaat worden. Bepaalde vaccins mag u niet gebruiken. Ozanimod vermindert de werkzaamheid van deze vaccins en verhoogt de kans op bijwerkingen ervan. Dit betreft onder andere bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR), gelekoortsvaccin, rotavirusvaccin en BCG-vaccin.Bij andere vaccins moet u soms een extra vaccinatie krijgen of moet uw bloed onderzocht worden om te kijken of het vaccin goed heeft gewerkt. Dit betreft onder andere influenzavaccin, tetanusvaccin en vaccin tegen baarmoederhalskanker.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
Gebruik dit medicijn NIET als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Het is mogelijk schadelijk voor de baby.

Vóór de behandeling zal de arts een zwangerschapstest bij u afnemen om er zeker van te zijn dat u niet zwanger bent. Uw arts kan u vragen om ook tijdens de behandeling zwangerschapstesten uit te voeren.

Tijdens de behandeling en tot 3 maanden daarna mag u niet zwanger worden. Bespreek met uw arts een betrouwbare anticonceptiemethode.

Borstvoeding
Geef GEEN borstvoeding als u dit medicijn gebruikt. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt en of het schadelijk voor de baby is.

Stoppen

Stop niet zomaar zelf met dit medicijn. Als u stopt met het gebruik van dit medicijn kunnen uw klachten erger terugkeren. Overleg daarom altijd eerst met uw arts.

Ozanimod blijft na stoppen ongeveer 3 maanden in het lichaam achter. U heeft in deze periode nog steeds kans op bijwerkingen en het medicijn blijft ook werken in het lichaam. Het kan daarom 3 maanden duren voor u een ander medicijn mag gaan gebruiken tegen MS.

Ook als u opnieuw Ozanimod wil gaan gebruiken nadat u bent gestopt, moet u met uw arts overleggen of opnieuw de hartcontrole nodig is.

Stop wel als u een allergische reactie of ernstige bijwerkingen krijgt van het medicijn. Neem in dat geval direct contact op met een arts.

Handelsinformatie

Ozanimod is sinds 2020 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in capsules onder de merknaam Zeposia.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.