Introductie

Ribociclib is een kinaseremmer. Dit is een doelgerichte kankerremmende stof ('targeted therapy').

Artsen schrijven het voor bij gevorderde of uitgezaaide borstkanker die gevoelig is voor hormonen.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Ribociclib remt de groei van kankercellen. Hierdoor kunnen tumoren niet verder groeien.
• Bij borstkanker die gevoelig is voor hormonen.
• De tablet heel doorslikken met een half glas water. Niet kauwen.
• Meest voorkomende bijwerkingen zijn: misselijk zijn, overgeven en diarree. Verder vermoeidheid, pijnlijke mond, tong of keel, haaruitval, bloedarmoede en meer kans op infecties.
• Vraag advies wat u tegen de bijwerkingen kunt doen. Haren gaan ongeveer een maand na de behandeling weer groeien.
• Tijdens de behandeling en 3 weken na de behandeling mag u niet zwanger worden.
• Geef geen borstvoeding als u dit medicijn gebruikt. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor de baby.
• Er zijn een paar belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen. Vraag uw apotheker of u ribociclib veilig kunt gebruiken met andere medicijnen, ook medicijnen die u zonder recept heeft gekocht.

Werking

Kanker

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende ziektes, waarbij lichaamscellen zich ongeremd vermenigvuldigen. Het gevolg zijn tumoren (gezwellen) of afwijkingen in bloed en lymfebanen. Het is een ernstige ziekte die slecht kan aflopen, als er niets aan gedaan wordt.

Door nieuw onderzoek is tegenwoordig goede behandeling voor veel soorten kanker mogelijk. Bij snelle behandeling voorkomt u dat een kankergezwel doorgroeit in het omringende weefsel of dat het uitzaait. Bij uitzaaiingen ontstaat kanker op andere plaatsen in het lichaam.

Artsen schrijven ribociclib voor bij borstkanker die gevoelig is voor hormonen.

Oorzaak
In elke cel zit DNA. DNA bevat de erfelijke eigenschappen van ons lichaam, zoals de bloedgroep en de kleur van de ogen. Door het DNA weten cellen wat ze moeten doen. Bijvoorbeeld ook hoe snel ze zich moeten delen.
Bij een celdeling ontstaan uit één cel 2 dochtercellen, met exact hetzelfde DNA als de moedercel. Als het stukje DNA dat de celdeling bestuurt beschadigd raakt, kan de cel zich sneller gaan delen. De nieuwe cellen bevatten dezelfde beschadiging in het DNA als de moedercel. Daardoor gaan ook deze cellen zich veel te snel delen, met kanker tot gevolg.

Hoe de beschadiging in het DNA ontstaat, is vaak onbekend. Het lijkt soms te komen door chemische stoffen zoals teer in tabaksrook, of door asbest, alcohol, te veel of te vet voedsel, straling of door een erfelijke aanleg.

Verschijnselen
Kanker is een verraderlijke ziekte. Elke kankersoort veroorzaakt weer andere klachten. In het beginstadium zijn er vaak helemaal geen verschijnselen. Pas als een kankergezwel tegen zenuwen aandrukt, is pijn te voelen.

Sommige klachten komen bij bijna alle kankersoorten voor, zoals erge vermoeidheid, vermageren en gebrek aan eetlust.

Bij borstkanker kunt u een knobbeltje voelen in de borst, kan de huid indeuken of juist rood en gezwollen zijn, en kan er vocht uit de tepel komen of kan de tepel naar binnen trekken.

Behandeling
De behandeling hangt af van de plaats waar de kanker zit en het stadium van de ziekte. Operatie, chemotherapie (cytostatica), hormoonbehandeling en bestraling zijn de meest voorkomende behandelingsmethoden.

Artsen schrijven ribociclib voor bij vergevorderde of uitgezaaide borstkanker. Ze schrijven het alleen voor als de kankercellen gevoelig zijn voor oestrogeenhormoon. Het wordt altijd gebruikt in combinatie met een medicijn dat werkt tegen oestrogeenhormoon. Bijvoorbeeld de aromatase-remmer letrozol of het anti-oestrogeen fulvestrant.

Effect
Kinases zijn enzymen die alle cellen, dus ook kankercellen, nodig hebben voor hun groei. Ribociclib remt deze enzymen. Hierdoor kunnen de kankercellen niet verder groeien.

Bijwerkingen

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Minder rode en witte bloedcellen en minder bloedplaatjes. Hierdoor kunnen bloedarmoede, bloedingen en infecties ontstaan.

  De infecties zijn bijvoorbeeld griep, verkoudheid, keelontsteking, longontsteking, blaasontsteking, schimmelinfecties of huidinfecties, zoals steenpuisten.
  Soms is het nodig de dosering te verlagen of de volgende toediening uit te stellen. Soms zijn er medicijnen mogelijk om de aanmaak van bloedcellen te stimuleren. De arts zal uw bloed daarom tijdens de behandeling regelmatig laten controleren.
  Neem bij de volgende verschijnselen contact op met uw arts: onverklaarbare koorts of keelpijn, koude rillingen, hoesten, benauwdheid en blaasjes in de mond en keel. Verder bij pijn bij het plassen, bloed in de urine, bloedneuzen, onverklaarbare blauwe plekken en extreme vermoeidheid.

• Maagdarmklachten, zoals minder eetlust, misselijkheid, diarree, overgeven, verstopping, buikpijn en maagklachten.

  Zelden kunt u hierdoor afvallen.
  Deze bijwerkingen ontstaan door ontsteking van de slijmvliezen van slokdarm, maag en darmen.
  Om maagpijn en brandend maagzuur te bestrijden, kan de arts een maagbeschermend middel voorschrijven.
  Bij misselijkheid schrijft de arts een antibraakmiddel voor. Mogelijk helpt het om vaker te eten, maar dan kleine beetjes. Als u direct na inname van de tablet moet overgeven mag u niet nog een tablet innemen. Raadpleeg dan uw arts.
  Soms ontstaat ernstige diarree. U kunt hierdoor uitdrogen. Heeft u diarree en moet u overgeven? Zorg dat u extra drinkt. Neem contact op met uw arts als u bovenop uw normale ontlastingspatroon 4 keer of vaker op een dag dunne poep heeft of als u ook 's nachts diarree heeft. Soms is het nodig om uitdroging te voorkomen met medicijnen tegen diarree of met een vochtinfuus. Ook als u vaker dan één keer per dag moet overgeven, moet u de arts waarschuwen.

• Haaruitval en kaalheid

  Niet alleen van hoofdhaar, maar ook van wenkbrauwen, wimpers, oksel- en schaamhaar. Na de behandeling zal het haar na ongeveer een maand weer gaan groeien.

• Huiduitslag en jeuk

  Zelden een droge of rode huid.
  Huiduitslag kan betekenen dat u overgevoelig bent voor dit medicijn ( zie Zeer zelden Overgevoeligheid). Raadpleeg daarom bij huiduitslag uw arts.

• Rugpijn

• Moe zijn

• Opgezwollen enkels en onderbenen

• Pijnlijke mond, zelden tong of keel, droge mond en veranderde smaak

  Deze bijwerkingen ontstaan door ontsteking van de slijmvliezen van mond, keel en slokdarm. U kunt dit zien aan een vuurrode kleur van de slijmvliezen. Eten en drinken kunnen hierdoor pijnlijk zijn. In veel gevallen helpt het om op ijsblokjes te zuigen.
  Tijdens de behandeling kunnen ingrepen aan uw gebit of in uw mond de klachten verergeren. Vóór u aan de kuur begint is het daarom verstandig om uw tandarts uw gebit te laten controleren en eventueel behandelen. Verzorg uw gebit extra goed door een aantal keer op een dag te poetsen met een zachte tandenborstel. Ook kunt u spoelen met een desinfecterende mondspoeling.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Duizeligheid, flauwvallen

• Ontsteking van de lever

  Waarschuw uw arts bij een of meer van de volgende verschijnselen: plotselinge hevige pijn in bovenbuik, gele kleur van huid en oogwit, onverklaarbare blauwe plekken, extreme vermoeidheid, keelpijn met koorts en blaren in de keel of bloedneuzen.

• Droge ogen, wazig zien, te veel tranen in de ogen (tranenvloed)

• Hartritmestoornissen

  U kunt dan last krijgen van plotselinge duizeligheid of even flauwvallen. Dit is vooral van belang voor mensen met de hartritmestoornis verlengd QT-interval. Gebruik dit medicijn NIET als u deze hartritmestoornis heeft. Overleg met uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander medicijn.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Longproblemen, zoals longontsteking, moeilijk ademhalen en hoesten (soms met bloed).

  Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft.
  Zeer zelden een ernstige longziekte. Heeft u het opeens benauwd en heeft u koorts? Bel dan meteen de arts.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten en jeuk. Raadpleeg dan uw arts.

  In zeer zeldzame gevallen kan een ernstige huidaandoening ontstaan met blaarvorming. De blaren ontstaan vooral op de lippen en op de slijmvliezen van de mond en geslachtsdelen. In dit geval moet u direct een arts opzoeken of naar de Eerste-hulpdienst gaan.
  Als u overgevoelig bent, mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef het aan de apotheker door. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?
Neem de tablet in met een half glas water. Heel doorslikken. De tablet niet breken of erop kauwen.

Moet u kort na het innemen van dit medicijn overgeven? Neem dan geen nieuwe tablet, maar overleg met uw arts of verpleegkundige.

Wanneer?
Neem de tablet in met of zonder eten, elke dag op ongeveer dezelfde tijd.

Meestal gebruikt u dit medicijn 3 weken achter elkaar, en dan 1 week niet. Als u naast ribociclib ook letrozol gebruikt, moet u letrozol wél alle dagen continu doorgebruiken. Dus ook in de stopweek van ribociclib.

Als u behalve ribociclib ook fulvestrant gebruikt, krijgt u de eerste maand 3 keer een injectie met fulvestrant (op de eerste dag, na 2 weken en nog een keer na 2 weken). De volgende maanden krijgt u 1 keer per maand een injectie.

Hoelang?
U kunt ribociclib gebruiken zolang het goed werkt bij uw ziekte.

Vergeten

Het is belangrijk dat u ribociclib consequent blijft slikken. Bent u toch een dosis vergeten?

Komt u hier binnen 4 uur na het gebruikelijke innametijdstip achter? Neem dan alsnog zo snel mogelijk de dosis.

Komt u hier meer dan 4 uur na het gebruikelijke innametijdstip achter? Sla dan de vergeten dosis over, en neem de volgende dag de dosis op het gebruikelijke tijdstip in. Neem geen dubbele dosis om een vergeten dosis in te halen. Geef bij de volgende afspraak aan uw arts door dat u een dosis bent vergeten.

Verboden

autorijden?
Ja, dat kan. Dit medicijn heeft geen invloed op hoe goed u kunt autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol irriteert de slijmvliezen van maag en darmen. U heeft daardoor meer kans op bijwerkingen op de maag en darmen. Gebruik daarom liever geen alcohol tijdens de kuur en zolang u last heeft van uw maag en darmen.

alles eten?
U mag eten zoals u normaal ook doet.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen en niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'Samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Vaccins. Overleg met uw arts als u gevaccineerd gaat worden. Bepaalde vaccins mag u niet gebruiken. Ribociclib vermindert de werkzaamheid van deze vaccins en verhoogt de kans op bijwerkingen ervan. Dit betreft onder andere bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR), gelekoortsvaccin, rotavirusvaccin en BCG-vaccin.
  Bij andere vaccins moet u soms een extra vaccinatie krijgen of moet uw bloed onderzocht om te kijken of het vaccin goed heeft gewerkt. Dit betreft onder andere griepvaccin, tetanusvaccin en vaccin tegen baarmoederhalskanker.
• Simvastatine, een cholesterolverlagend medicijn. De bijwerkingen van simvastatine kunnen toenemen. Overleg met uw arts als u deze combinatie heeft voorgeschreven gekregen.
• De bloedverdunners acenocoumarol en fenprocoumon. Ribociclib kan invloed hebben op de werking hiervan. Vertel de trombosedienst als u ribociclib gaat gebruiken, als de gebruikte hoeveelheid (dosering) verandert of als u stopt met ribociclib.
• Midazolam, een slaapmiddel. Ribociclib versterkt de werking en bijwerkingen van midazolam. Raadpleeg uw arts als u deze combinatie voorgeschreven hebt gekregen. Misschien kan de arts u een ander medicijn voorschrijven dat de wisselwerking niet heeft.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.
• Sommige medicijnen tegen hiv. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

De volgende medicijnen verminderen de werking van ribociclib. Mogelijk past uw arts de dosering aan. Of controleert de werking van ribociclib. Overleg hierover met uw arts. Als u stopt met het medicijn duurt het een paar weken totdat dit effect op ribociclib weg is.

• Sint-janskruid (hypericum), een kruidenmiddel tegen depressieve klachten.
• De medicijnen tegen epilepsie, carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne en primidon. Sommige van deze medicijnen worden ook gebruikt bij zenuwpijn en manische depressiviteit.
• De medicijnen tegen tuberculose, rifabutine en rifampicine.

Sommige medicijnen kunnen de bijwerkingen van ribociclib versterken. Gebruik deze liever niet samen. Overleg met uw arts als u een van de volgende medicijnen gebruikt of moet gaan gebruiken.

• De antibiotica erytromycine en claritromycine.
• De antischimmelmiddelen itraconazol en voriconazol.
• Het medicijn tegen de ziekte van Cushing ketoconazol.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Het is belangrijk dat uw arts weet welke medicijnen u nog meer gebruikt. Neem daarom uw medicatieoverzicht mee als u naar het ziekenhuis gaat. Dit is een overzicht waarop staat welke medicijnen u gebruikt. Er staat ook andere belangrijke informatie op. Bijvoorbeeld of u allergisch bent voor bepaalde medicijnen. U kunt dit overzicht bij uw eigen apotheek opvragen. Krijgt u in het ziekenhuis nieuwe medicijnen, of verandert er iets aan uw medicijngebruik? Geef dit dan ook weer door aan uw eigen apotheek. Dan blijft uw medicatieoverzicht actueel.

Zwangerschap

Zwangerschap
U mag dit medicijn NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort zwanger wilt worden. Er is een grote kans dat het aangeboren afwijkingen bij het kind veroorzaakt. Tijdens de behandeling en tot 3 weken daarna mag u niet zwanger worden. Bespreek met uw arts een betrouwbare anticonceptiemethode.

Borstvoeding
Geef GEEN borstvoeding als u dit medicijn gebruikt en tot 3 weken na het einde van de behandeling. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt. Als het in de moedermelk komt, kan het schadelijk zijn voor de baby.

Stoppen

Een behandeling met dit medicijn is zwaar en kan moeilijk vol te houden zijn, ook al helpt het u tegen de ziekte. Wordt de behandeling u te zwaar, bespreek dat dan met uw arts of verpleegkundige. Samen kunt u de bijwerkingen bespreken en kijken of er aanpassingen of alternatieven mogelijk zijn.

Handelsinformatie

Ja, u heeft een recept nodig.

Ribociclib is sinds 2017 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in tabletten onder de merknaam Kisqali.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.