Introductie

Imiquimod remt de groei van cellen.

Artsen schrijven dit middel voor bij een speciaal soort genitale wratten, een vorm van kanker van de huid (basaalcelcarcinoom) en bij actinische keratose (een huidaandoening).

Highlight

• Imiquimod remt de groei van cellen en verbetert de afweer in de huid.
• Bij condylomata acuminata (speciaal soort genitale wratten), basaalcelcarcinoom (huidkanker) en de huidaandoening actinische keratose.
• Breng de crème voor de nacht aan. Was daarna uw handen goed. Eventueel kunt u ook een vingercondoom gebruiken om de crème aan te brengen.
• Breng de crème niet aan op open zweren of wonden, op of rond ogen, lippen of neusgaten.
• Verwijder de crème de volgende ochtend met water en milde zeep.
  Bij genitale wratten: laat de crème 6 tot 10 uur zitten voordat u deze afwast.
  Bij basaalcelcarcinoom en actinische keratose: laat de crème 8 uur zitten voor dat u deze afwast.
• Bijwerkingen: jeuk, pijn of een branderig gevoel op of rond de aangedane plek.
  Bescherm daarom de omliggende gezonde huid eventueel door er wat zinkolie of vaseline op te smeren.

Werking

Genitale wratten

Imiquimod wordt toegepast bij condylomata acuminata, een speciaal soort genitale wratten. Deze wratten bevinden zich vooral rond of op de anus en de geslachtsorganen.

Wratten zijn vergroeiingen van de huid en ontstaan door besmetting met een virus. Het zijn huidkleurige bobbels met een ruw oppervlak. Door seksueel contact kunt u anderen besmetten.

Behandeling
De wratten verdwijnen meestal vanzelf. Ze zijn wel besmettelijk. Gebruik daarom bij geslachtsgemeenschap een condoom.

Eventueel kunnen de wratten worden behandeld met podofyllotoxine. Mocht dit onvoldoende werken, dan kan de arts imiquimod voorschrijven.
Soms behandelt de arts de wratten met een aanstipvloeistof of haalt de arts de wratten weg met vloeibare stikstof.

Werking
Imiquimod versterkt de lichaamseigen afweer tegen de groei van de huidcellen. Daardoor verdwijnt de wrat.

Kanker

Imiquimod wordt gebruikt bij basaalcelcarcinoom, de meest voorkomende vorm van huidkanker.

Oorzaak en verschijnselen
Basaalcelcarcinoom komt bij mensen van 45 jaar en ouder vaker voor. Het ontstaat meestal door jarenlange blootstelling aan zonlicht.

Het basaalcelcarcinoom komt het meest voor op het gezicht of op de hoofdhuid. Het begint met een glad, glazig bobbeltje. Later ontstaat in het midden een zweertje met een korstje.

Het is de minst kwaardaardige vorm van huidkanker. Uitzaaiingen komen bijna nooit voor. Wel kan het plaatselijk doorgroeien en weefsels onder de huid aantasten. Het is belangrijk vóór die tijd te behandelen.

Behandeling
Er zijn diverse behandelingen mogelijk, zoals wegsnijden, bestralen, bevriezen, medicijnen om in te nemen of het aanbrengen van een medicijn dat de groei remt. Bijvoorbeeld een crème met imiquimod.
Imiquimod versterkt de lichaamseigen afweer tegen de groei van huidcellen. Daardoor worden de kankercellen opgeruimd.

Actinische keratose

Actinische keratosen zijn huidkleurige tot lichtbruine ruwe eeltachtige plekjes op de huid die meestal ontstaan door jarenlange blootstelling aan zonlicht. De plekjes kunnen enkele millimeters tot enkele centimeters groot zijn en komen voor in het gezicht en op de handruggen. Ze komen vaak voor, de helft van de mensen ouder dan vijftig jaar heeft ze.

Actinische keratose kan in één op de honderd gevallen ontaarden in huidkanker. Als de plekjes veranderen in grootte, gaan ontsteken en pijn gaan doen, is dit een signaal dat kanker is ontstaan. Het is belangrijk vóór die tijd te behandelen.

Behandeling
De behandeling kan bestaan uit bevriezen met vloeibare stikstof, wegschrapen met een scherpe lepel of lichte operatie, verwijderen met een chemische stof (‘peeling’), laserbehandeling of het aanbrengen van een crème. Bijvoorbeeld met imiquimod.

Werking
Imiquimod versterkt de lichaamseigen afweer tegen de groei van huidcellen. Daardoor worden de afwijkende huidcellen opgeruimd.

Bijwerkingen

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Jeuk en pijn op of rond de aanbrengplaats.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Pijn, prikkeling, branderigheid, roodheid en andere irritatie op de huid waar u de crème aanbrengt.

  Raadpleeg uw arts als dit aanhoudt of als u hier te veel last van heeft.
  Breng de crème niet aan op plaatsen met open zweren of wonden, of in de buurt van ogen, lippen of neusgaten.
  Heeft u te veel last van de crème, verwijder deze dan meteen weer met water en milde zeep. Raadpleeg uw arts of u de crème verder kunt gebruiken.
  De gezonde huid kan beschadigen als het middel er op komt. Bescherm de gezonde huid door rond de wrat een beetje zinkolie of vaseline te smeren.

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid. Zeer zelden buikpijn of diarree.

• Griepachtige verschijnselen, zoals hoofdpijn, vermoeidheid, spierpijn of gewrichtspijn.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Ontsteking op de plaats van aanbrengen. Dit kan zich uiten als zwelling, korstjes, schilfers, zweertjes, puistjes, blaasjes, vocht uit de wond of huiduitslag.

  Overleg met uw arts als u veel last heeft van de huidreacties. Vaak moet u dan een paar dagen stoppen met de behandeling totdat uw huid weer voldoende is hersteld. Ziet u pus of een andere aanwijzing dat er sprake is van een infectie? Of krijgt u ook griepachtige verschijnselen, zoals koorts, spierpijn en een ziek gevoel? Raadpleeg in die gevallen meteen uw arts.
  Bij behandeling van de huid op of rond de geslachtsdelen, zoals bij genitale wratten: dit kan klachten geven aan de geslachtsdelen, zoals pijn aan de vagina of penis, droge vagina, pijn bij plassen of erectieproblemen.
  Een ontsteking op de aanbrengplaats komt vaker voor bij basaalcelcarcinoom.
  Bij niet-besneden mannen: als u dit middel op of onder de voorhuid gebruikt, kan deze verkleven of vernauwen. Dit kunt u voorkomen door dagelijks de voorhuid terug te trekken en dit huidgebied te wassen. Raadpleeg uw arts als u de voorhuid moeilijk kunt terugschuiven.

• Lichte of donkere verkleuring van de huid op en rond de behandelde plek.

  Deze verkleuring kan ook na een aantal jaar ontstaan en kan blijvend zijn.
  Het komt vaker voor bij mensen die deze crème gebruiken tegen basaalcelcarcinoom. Namelijk bij meer dan 10 op de 100 mensen.

• Gevoelloosheid of tintelingen van de huid op de aanbrengplaats. Dit komt vaker voor bij basaalcelcarcinoom.

• Opgezette lymfeklieren. Dit komt vaker voor bij basaalcelcarcinoom.

• Overgevoeligheid met blaren op de huid en slijmvliezen.

  Waarschuw dan meteen een arts of ga naar een Eerste-hulpdienst.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Was de aangedane huid met water en zeep en droog goed af.
• Bescherm eventueel de gezonde huid rond de aangedane plek. Dit doet u door rond de aangedane plek een beetje zinkolie of vaseline te smeren.
  Breng de crème niet aan op plaatsen met open zweren of wonden, ogen, lippen of neusgaten.
• Breng een beetje crème aan op de te behandelen plekken. Wrijf tot de crème volledig is ingetrokken.
• Zorg dat de crème niet op de gezonde huid komt. Behalve bij behandeling voor kanker (basaalcelcarcinoom). Dan moet u de crème ook ongeveer 1 cm rondom de te behandelen plekken aanbrengen.
• Was de vingers waarmee u de crème heeft aangebracht goed. U kunt bij het aanbrengen ook een zogenaamde vingercondoom of een plastic wegwerphandschoen dragen. Vraag hiernaar in de apotheek.
• Verwijder de crème de volgende ochtend met water en een milde zeep.
  Bij genitale wratten na 6 tot 10 uur en bij huidkanker en actinische keratose na 8 uur.
• Mannen die dit medicijn gebruiken tegen genitale wratten op of onder de voorhuid. Trek dagelijks de voorhuid terug en was dit huidgebied. Hiermee kunt u voorkomen dat de voorhuid zich vernauwt.
• Zorg dat de behandelde huid tijdens de behandeling met imiquimod niet in zonlicht komt en ga er niet mee onder de zonnebank.

Wanneer?

Breng de crème aan voor u gaat slapen.

• Genitale wratten
  Aldara: meestal moet u deze crème 3 keer per week aanbrengen, met telkens minstens 1 dag ertussen. Bijvoorbeeld op maandag, woensdag en vrijdag.
  Gaat u geslachtgemeenschap (seks) hebben? Gebruik bij de gemeenschap een condoom, om overdracht van het virus te voorkomen. Breng de crème aan ná de seks. De crème kan namelijk het rubber van condooms of pessaria aantasten. Een condoom kan daardoor makkelijker scheuren, een pessarium kan beschadigen en zo niet meer betrouwbaar zijn.
• Huidkanker (basaalcelcarcinoom)
  Aldara: gebruik de crème elke week 5 dagen achterelkaar, bijvoorbeeld maandag, dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag. Op zaterdag en zondag brengt u dan geen crème aan.
• Actinische keratose (ruwe plekken op de huid door jarenlange blootstelling aan zonlicht)
  Aldara: gebruik de crème 3 keer per week om de dag, bijvoorbeeld op maandag, woensdag en vrijdag.
  Zyclara: gebruik de crème iedere dag.

Hoelang?

• Genitale wratten
  Gebruik de crème totdat de wratten zijn verdwenen, maar niet langer dan 16 weken achter elkaar (telkens maximaal 3 dagen per week).
• Huidkanker (basaalcelcarcinoom)
  Gebruik de crème gedurende 6 weken. Drie maanden later kan de arts het effect beoordelen. Als het onvoldoende heeft gewerkt is een nieuwe behandeling van 6 weken met deze crème mogelijk.
• Actinische keratose (ruwe plekken op de huid)
  Aldara: gebruik de crème gedurende 4 weken. Vier weken later kan de arts het effect beoordelen. Is de huidaandoening dan nog niet verdwenen? Dan kan de arts nog een behandeling van 4 weken voorschrijven. Acht weken later kan de arts het effect opnieuw beoordelen. Is de huidaandoening dan nog niet volledig verdwenen? Dan kan de arts opnieuw een behandeling van 4 weken overwegen. Is de huidaandoening na 1 of 2 behandelingen verdwenen en vervolgens teruggekeerd? Dan is na minstens 3 maanden opnieuw een behandeling met deze crème mogelijk.
  Zyclara: gebruik de crème gedurende 2 weken, houd daarna een pauze van 2 weken. Gebruik het vervolgens weer 2 weken. Mocht de huidaandoening 8 weken later nog niet verdwenen te zijn dan kan nog een behandeling van 2 weken nodig zijn. Komen de klachten weer terug na 2 behandelingen? Dan kan uw arts na een pauze van 12 weken nog eens een behandeling geven.

Vergeten

Bent u de crème vergeten en komt u er nog 's nachts achter? Breng de crème dan alsnog aan. Komt u er de volgende ochtend achter, sla het dan over. Gebruik de crème niet vaker dag één keer per dag.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

• Heeft u eerder een andere middel tegen de wratten gebruikt? Wacht dan tot de huid is hersteld voor u imiquimod toepast.
• Gebruik op dezelfde huiddelen alleen andere producten in overleg met uw arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Meld het in elk geval aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Zo mogelijk kunt u tijdelijk overstappen op een ander medicijn.

Borstvoeding
U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u borstvoeding geeft. Dit medicijn komt via de huid maar in een heel kleine hoeveelheid in uw bloed. Hierdoor kan er maar weinig in de moedermelk komen.

Stoppen

U kunt op elk moment in één keer met het gebruik van dit medicijn stoppen.

Handelsinformatie

Imiquimod is sinds 1997 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in een crème onder de merknamen Aldara en Zyclara.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.