Introductie

Budesonide is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd. Natuurlijke bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan.

Artsen schrijven budesonide klysma of schuim voor in de anus voor bij de chronische darmontstekingen colitis ulcerosa. En bij de ziekte van Crohn.

Instructiefilmpje

Film 1 - Zetpil en klysma

Highlight

• Budesonide is een bijnierschorshormoon (corticosteroïd).
  Budesonide-klysma en budesonide schuim voor in de anus verminderen ontstekingen in de darm.
• Bij chronische darmontstekingen, zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn. U gebruikt het tot de ziekte weer tot rust is gekomen. Dat is meestal 4 tot 8 weken.
• Het is belangrijk budesonide goed te gebruiken, zodat het de beschadigde delen van de darm goed bereikt. Heeft u vragen over het gebruik? Vraag uw apotheek om uitleg.
• U kunt last krijgen van een prikkelend gevoel in de anus. Dit verdwijnt snel. Blijft u last houden of krijgt u juist meer last van buikpijn of diarree? Raadpleeg dan uw arts.

Werking

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm. Hierdoor heeft u vaak last van erge diarree, vaak met bloed en slijm erbij.

Andere klachten zijn buikpijn, koorts, uitdrogingsverschijnselen, bloedarmoede en gewichtsverlies. Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.

Oorzaak
Bij colitis ulcerosa is meestal alleen het laatste deel van de dikke darm aangedaan, het rectum. De ziekte heet dan proctitis ulcerosa. Na verloop van jaren kan de ziekte zich uitbreiden naar de rest van de dikke darm.

De oorzaak van de ontsteking is niet een infectie, maar een auto-immuunreactie. Dit betekent dat het natuurlijke afweermechanisme zich tegen de cellen in de eigen darmwand keert.

Behandeling
Aanvallen van colitis ulcerosa worden in eerste instantie behandeld met 5-ASA-medicijnen, zoals mesalazine. Heeft dat onvoldoende effect dan schrijven artsen soms een bijnierschorshormoon voor in de anus voor, zoals budesonide. Het remt de ontstekingen in de darm.

Een klysma of schuim voor in de anus is alleen zinvol als de aandoening zich tot het laatste deel van de dikke darm beperkt. U moet het klysma dan een aantal weken gebruiken om de ziekte weer rustig te krijgen. Als de opvlamming voorbij is, kunt u het gebruik weer stoppen.

Effect 
Budesonide komt maar in geringe mate in de rest van het lichaam. Het werkt dus vooral in het deel van de darm waar het klysma of schuim voor in de anus terechtkomt. In verhouding tot andere bijnierschorshormonen, zoals prednisolon, heeft het daardoor betrekkelijk weinig bijwerkingen.

Meestal merkt u binnen een paar uur dat de klachten minder worden. Maar het kan een paar weken duren voor de ziekte weer rustig is.

Ziekte van Crohn

Bij de ziekte van Crohn zijn delen van de darm chronisch ontstoken. De ontsteking veroorzaakt buikpijn, koorts, diarree, moeheid en gewichtsverlies. Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.

Oorzaak
De precieze oorzaak van de ziekte van Crohn is niet bekend. Waarschijnlijk is het afweersysteem in de war en valt deze goede bacteriën in de darm aan. Hierdoor ontstaat een ontsteking die de darmen verder beschadigt. De ontsteking dringt diep door tot de spierlagen van de darmen. Meestal is het laatste deel van de dunne darm en het eerste deel van de dikke darm aangedaan. Door de chronische ontsteking ontstaan verdikkingen in de darm, waar de ontlasting (poep) moeilijk langs kan. Ook ontstaan verbindingsbuisjes (fistels) van de darm naar andere organen, zoals de blaas, de vagina en tussen delen van de darm onderling.

Behandeling
Het is belangrijk de ontstekingen zoveel mogelijk te voorkomen en als ze wel optreden te remmen. Hierdoor neemt de buikpijn af en ontstaan er geen verdikkingen of fistels.

De ziekte van Crohn wordt in eerste instantie meestal behandeld met een bijnierschorshormoon om in te nemen. Budesonide voor in de anus wordt alleen gebruikt bij een ontsteking in het laatste deel van de darm.

Als de ontsteking zich hoger in de darm bevindt, schrijven artsen capsules of tabletten met een bijnierschorshormoon voor, zoals prednisolon. Bij ernstiger vormen van de ziekte van Crohn stapt men over op sterkere bijnierschorshormonen, zoals prednisolon.

U moet dit medicijn een aantal weken gebruiken om de ziekte weer rustig te krijgen. Als de opvlamming voorbij is kunt u het gebruik weer stoppen.

Effect
Budesonide komt maar in geringe mate in de rest van het lichaam. Het werkt dus vooral in het deel van de darm waar het klysma of schuim voor in de anus terechtkomt. In verhouding tot andere bijnierschorshormonen, zoals prednisolon, heeft het daardoor betrekkelijk weinig bijwerkingen.

Meestal merkt u binnen een paar uur dat de klachten minder worden. Maar het kan een paar weken duren voor de ziekte weer rustig is.

Bijwerkingen

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Prikkelend gevoel in de anus

• Maagdarmklachten, zoals winderig zijn, misselijk zijn en diarree. Blijft u hier last van houden, raadpleeg dan uw arts. De maag- en darmwand kunnen gevoeliger zijn, waardoor eerder maag- en darmzweren ontstaan. Heeft u een maag- of darmzweer? Of heeft u deze kortgeleden gehad? Overleg voor gebruik met uw arts.
   

• Huidklachten, zoals slecht genezende wonden, rode huid, galbulten en zeer zelden blauwe plekken. Roodheid en galbulten kunnen door overgevoeligheid komen, maar dat hoeft niet.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels, vooral darminfecties. Start de behandeling niet als u last heeft een darminfectie.

• Een verhoogde oogboldruk kan ontstaan bij personen die daarvoor gevoelig zijn. Overleg voor gebruik met uw arts als u een verhoogde oogboldruk (glaucoom) heeft, terwijl deze niet wordt behandeld door de oogarts. Waarschuw uw arts als u minder goed gaat zien. Of als u hevige pijn achter uw oog heeft die niet binnen enkele uren wegtrekt.

• Mensen met de spierziekte myasthenia gravis kunnen extra last van hun aandoening krijgen. Overleg hierover met uw arts.

• Slapeloosheid en tijdelijke veranderingen in gevoel en stemming, die per persoon kunnen verschillen.

  Men kan energieker, prikkelbaar, rusteloos, angstig of agressief worden, maar ook neerslachtig, futloos of vermoeid. Overleg met uw arts als u depressief bent of hiervoor wordt behandeld. Mocht u veel last hebben van stemmingsveranderingen, vraag u arts dan om advies.

• Als u aan psoriasis lijdt: u kunt meer last krijgen van deze aandoening als u stopt met dit medicijn. Neem contact op met uw arts als u last heeft van rode schilferende of glanzende plekken op de huid, beschadigingen van de huid, jeuk, putjes in de nagels en gewrichtsklachten.

• Heeft u diabetes? Uw bloedsuiker kan stijgen door dit medicijn. Meet in de volgende gevallen extra vaak uw bloedsuiker:

  • Als u dit medicijn in een hoge dosering (stootkuur) langer dan 10 dagen gaat gebruiken.
  • Als u last heeft van dorst, droge mond, veel plassen en moe zijn. Deze klachten komen door een te hoge bloedsuiker.
  • Bij een infectie.

  Heeft u een te hoge bloedsuiker? Raadpleeg dan uw arts. Mogelijk heeft u tijdens de behandeling meer glucoseverlagers nodig.

• Heeft u een verhoogde bloeddruk? Uw bloeddruk kan stijgen door dit medicijn.

  Gebruikt u dit medicijn in een hoge dosering 2 weken of langer? Uw arts zal dan uw bloeddruk regelmatig controleren.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit uit zich als huiduitslag, galbulten en jeuk.

  Stop dan het gebruik en raadpleeg uw arts. U mag dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor budesonide. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Zeer zelden en alleen na meerdere weken gebruik

• Vermindering van de werking van de bijnierschors

  Hier heeft u tijdens de behandeling geen last van, maar na het stoppen heeft uw bijnierschors tijd nodig om op gang te komen om weer zelf bijnierschorshormonen aan te maken. Dit kan een half jaar duren. Moet u tijdens of binnen halfjaar na beëindiging van de behandeling een medische ingreep ondergaan? Vertel dan altijd dat u een bijnierschorshormoon gebruikt, of gebruikt heeft. Na operaties heeft uw lichaam extra bijnierschorshormoon nodig. Omdat uw bijnierschors deze op dit moment zelf niet kan aanmaken moet de dosering vaak worden aangepast.

• Staar (een blijvende vertroebeling van de ooglens: cataract). Neem contact op met uw arts als u slechter, wazig of dubbel ziet.

  Staar komt meestal alleen voor bij regelmatig gebruik gedurende meerdere jaren.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?

Klysma

• Zorg ervoor dat uw endeldarm leeg is voordat u het klysma inbrengt. Dus ga vooraf naar het toilet.
• Maak het klysma vlak voor inbrengen klaar. Doe de tablet in de flacon met vloeistof en schud de flacon daarna gedurende 10 seconden stevig tot de tablet volledig is opgelost.
• Ga op de linkerzij liggen, omdat in deze houding de vloeistof goed doordringt in de darmen. Houd uw onderste been gestrekt en het bovenste gebogen.
• Schud het klysma nogmaals goed. Breng de tuit van het klysma voorzichtig in de anus.
• Knijp de fles zo veel mogelijk leeg en trek deze weer uit de anus. Houd de fles ingedrukt als u hem terugtrekt. Hiermee voorkomt u dat de vloeistof weer terugvloeit in de fles. Er blijft altijd een beetje vloeistof achter in de verpakking. Dit is normaal, de ingebrachte hoeveelheid is voldoende voor de werking.
• Rol op uw buik en blijf ongeveer 5 minuten zo liggen om te voorkomen dat de vloeistof er weer uit komt.
• Probeer een paar uur na het inbrengen te blijven liggen, zodat het medicijn lang genoeg in de darm kan blijven om te werken. Dat hoeft niet op uw buik.

Schuim voor in de anus

• Zorg ervoor dat uw endeldarm leeg is voordat u het schuim inbrengt. Dus ga vooraf naar het toilet.
• Maak het schuim vlak voor inbrengen klaar. Zet de applicator (het inbrenghulpstuk) op de tuit van de spuitbus en schud de spuitbus daarna gedurende 15 seconden stevig.
• Als u met een nieuwe spuitbus begint, verwijder dan eerst het plastic flapje onder de pompdop. Dit is de veiligheidspal.
• Draai de pompdop zo dat de halfronde uitsparing onderaan de pompdop boven de tuit staat. De spuitbus is nu klaar voor gebruik.
• Zet uw wijsvinger op de bovenkant van de pompdop en draai de spuitbus om. Denk er aan dat de spuitbus alleen goed kan werken als de pompdop zo recht mogelijk naar beneden wijst.
• Leun voorover en plaats hierbij één voet op een stoel of bankje, zodat één been gebogen is en de andere gestrekt. Als u niet kunt of wilt staan, ga dan op uw buik op de zijkant van uw bed liggen en zet één voet op de grond naast het bed.
• Breng de applicator voorzichtig zo ver mogelijk in de anus.
• Druk de pompdop volledig in en houd deze ongeveer 2 seconden ingedrukt. Laat de pompdop daarna heel langzaam los. Wacht 10-15 seconden voordat u de applicator verwijdert, omdat het schuim nog een klein beetje uitzet en anders uit de applicator zal druppelen.
• Gooi na gebruik de applicator bij het huisvuil in het bijgeleverde zakje. Gebruik de volgende keer een nieuwe applicator.
• Draai de pompdop op de bovenkant van de spuitbus een halve slag om te voorkomen dat er per ongeluk schuim uit de spuitbus komt.

Zetpil

• Breng de zetpil in uw poepgat (anus) in. Het maakt niet uit of u de zetpil met de punt naar voren of met de punt naar achter inbrengt.
• Maak de zetpil nat met een beetje water. Dan kunt u hem wat makkelijker inbrengen.
   

Wanneer? 
Gebruik het medicijn 's avonds voor u gaat slapen. Het kan dan de hele nacht in de darm blijven en op die manier lang doorwerken.

Hoelang? 
Meestal moet u het medicijn gedurende 4 tot 8 weken achter elkaar dagelijks gebruiken. Als de klachten dan nog niet voldoende zijn afgenomen, kunt u het nog voor maximaal 4 weken achter elkaar gebruiken.

Merkt u na twee tot drie weken nog geen verbetering of verergeren de klachten, neem dan contact op met uw arts.

Vergeten

Als u het klysma of schuim bent vergeten in te brengen, is het niet nodig dat alsnog te doen. U moet namelijk een paar uur na het inbrengen blijven liggen, omdat het medicijn anders niet lang genoeg in de darm kan blijven om te werken. U kunt gewoon de volgende dosis de volgende avond inbrengen.

Als u dat wil, mag u de vergeten dosis eventueel wel de volgende ochtend inhalen, maar dan moet u een paar uur blijven liggen, zodat het medicijn de tijd heeft om zijn werk te doen.

Verboden

autorijden of alcohol drinken?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

alles eten?
U kunt alles eten wat uw darmen verdragen.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• De antibiotica, claritromycine en erytromycine, en de antischimmelmiddelen, itraconazol, ketoconazol en voriconal. De hoeveelheid budesonide in het bloed kan door deze medicijnen stijgen. Hierdoor kunt u klachten krijgen van het syndroom van Cushing. Dit merkt u bijvoorbeeld aan moeheid, opzwelling van uw gezicht of schommelingen in uw bloedsuiker. Of u kunt maagklachten krijgen door een maag- of darmzweer. Raadpleeg uw arts als u deze combinatie heeft gekregen. Uw arts beoordeelt of u dit medicijn kunt blijven gebruiken. Dit verschilt per situatie. Soms schrijft uw arts een ander medicijn voor dat voor uw situatie geschikter is.
• Sommige medicijnen tegen hiv en hepatitis C. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
U kunt dit medicijn veilig gebruiken tijdens de zwangerschap. Dit medicijn komt bijna niet in uw bloed. Hierdoor kan er maar weinig bij het kind komen.

Borstvoeding
U kunt veilig borstvoeding geven als u dit medicijn in de normale dosering gebruikt. Het komt nauwelijks in de moedermelk terecht.

Stoppen

Meestal kunt u in één keer stoppen, zonder dat er ontwenningsverschijnselen ontstaan. Heeft u dit medicijn gedurende langere tijd gebruikt, dan stelt de arts soms een afbouwschema voor.

Handelsinformatie

Ja, u heeft een recept nodig.

Budesonide is sinds 1980 internationaal op de markt. Het is op recept te krijgen. Deze tekst gaat alleen over de tabletten voor een klysma, zetpillen en het schuim voor in de anus. Het is op de markt onder de merknamen Budenofalk en Entocort.

Voor de andere toedieningsvormen, zie de teksten budesonide inhalatie, budesonide neusspray en budesonide om in te nemen.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.