Introductie

Propylthiouracil remt een te snel werkende schildklier af.

Artsen schrijven het voor bij een te snelle werking van de schildklier.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

Werking

Te snelle schildklierwerking

Verschijnselen
Als de schildklier te snel werkt, maakt hij te veel schildklierhormoon aan. Hierdoor ontstaan klachten als hartkloppingen, kortademigheid, transpireren, diarree en vermagering bij een normale eetlust. Een te hoge schildklierwerking wordt ook wel hyperthyreoïdie genoemd. Een te snel werkende schildklier kan verschillende oorzaken hebben.

Aanval van een te snel werkende schildklier (thyreotoxische storm)
Heel zelden veroorzaakt de grote hoeveelheid schildklierhormonen een plotselinge en ernstige toename van de ziekteverschijnselen. Dit wordt een thyreotoxische storm genoemd.
Een thyreotoxische storm moet snel worden behandeld. Behalve medicijnen die de schildklier afremmen, schrijven artsen vaak ook gedurende enkele dagen kaliumjodide voor. Het vermindert de aanmaak en vrijzetting van schildklierhormonen.

Werking
Propylthiouracil remt de aanmaak van schildklierhormoon in de schildklier, waardoor de klachten verminderen of verdwijnen.

Artsen combineren de behandeling met propylthiouracil vaak met het schildklierhormoon levothyroxine. Op deze manier is de werking van de schildklier beter onder controle te houden. Soms schrijft uw arts u in de eerste weken als propylthiouracil nog onvoldoende effect heeft, een hartmiddel voor, zoals propranolol of metoprolol. Deze gaat dan de verschijnselen van de te hoge schildklierwerking, zoals hartkloppingen, tegen.

Effect
Het kan enkele weken duren voor u effect merkt, omdat de schildklier altijd wat hormoon in voorraad heeft en propylthiouracil de afgifte van deze voorraad niet kan tegenhouden. Hoe snel propylthiouracil werkt hangt daarom vooral af van de hoeveelheid schildklierhormoon die nog in uw lichaam en schildklier aanwezig is. Meestal is de schildklierwerking binnen twee tot vier maanden stabiel.

Bijwerkingen

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Te traag werkende schildklier, vergroting van de schildklier (struma) en uitpuilende ogen.

  Overleg dan met uw arts, het kan zijn dat de behandeling moet worden aangepast.

• Overgevoeligheid voor dit middel. Dit merkt u huiduitslag en jeuk.

  Raadpleeg bij deze verschijnselen uw arts. Geef aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor propylthiouracil. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u het middel niet opnieuw krijgt.

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid.

  Deze bijwerkingen gaan meestal over als uw lichaam aan het middel gewend is. Als u hier na enkele weken nog steeds last van heeft, raadpleeg dan uw arts.

• Haaruitval en smaakverlies.

  Dit herstelt als u stopt met het gebruik. Heeft u hier veel last van, raadpleeg dan uw arts.

• Koorts, spier- en gewrichtspijn en hoofdpijn.

  Deze klachten verdwijnen vaak na enige weken. Is dit niet het geval, raadpleeg dan uw arts.

• Bloedafwijking, namelijk een tekort aan witte bloedlichaampjes. Als uw schildklier groter wordt of als u ineens koorts, keelpijn of neusbloedingen krijgt, moet u direct contact opnemen met uw arts.

  De kans hierop is het grootst in de eerste drie maanden van de behandeling. Omdat dit middel ingrijpt op een belangrijk stofwisselingsproces, zult u regelmatig op controle moeten gaan. Uw arts zal meestal ook uw bloed controleren op eventuele afwijkingen.

• Leveraandoeningen. U kunt dit merken aan een gevoelige, opgezwollen buik of een gele verkleuring van het oogwit of van de huid.

  Waarschuw dan direct een arts.

• Voor vrouwen met een kinderwens geldt een extra waarschuwing: dit middel kan schadelijk zijn voor het ongeboren kind.

  Raadpleeg uw arts bij kinderwens en zorg voor goede anticonceptie.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek of in de bijsluiter.

Wanneer?

• Bij een te snel werkende schildklier: Verdeel de doses zo goed mogelijk over de dag voor een continue effect. Het beste kunt u vaste innametijdstippen kiezen. Dan vergeet u minder snel een dosis.
• Bij een thyreotoxische storm: bij een dreigende aanval moet u meestal eerst dit medicijn innemen. Vanaf 1 uur hierna start u met kaliumjodide.

Hoe lang? 
Na 6 tot 8 weken kan de arts beoordelen of de dosering moet worden veranderd. Meestal duurt de behandeling daarna 1 jaar tot 1,5 jaar. De schildklierwerking moet namelijk ten minste 12 maanden achtereen stabiel blijven. Mogelijk moet u op een gegeven moment ook levothyroxine (schildklierhormoon) gebruiken, om de schildklierwerking beter onder controle te houden.

Vergeten

Het is belangrijk dit medicijn consequent in te nemen. Mocht u toch een dosis vergeten zijn:

• Als u dit medicijn 2 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 4 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 4 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 3 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 2 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 2 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 4 of meer keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 1 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 1 uur? Sla de vergeten dosis dan over.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• De antistollingsmedicijnen, acenocoumarol en fenprocoumon. De werking van acenocoumarol en fenprocoumon kan afnemen. Meld het aan de trombosedienst als u propylthiouracil gaat gebruiken. Ook als de dosering van propylthiouracil wijzigt of als u stopt met propylthiouracil, moet u de trombosedienst hierover inlichten.

Zwangerschap

Zwangerschap 
Als u dit medicijn gebruikt en u denkt erover zwanger te worden, overleg dan met uw arts. Er is een kleine kans dat dit medicijn schildklierafwijkingen en andere aangeboren afwijkingen veroorzaakt bij het ongeboren kind. Maar een te snel werkende schildklier bij de moeder kan ook schadelijk voor de baby zijn. Overleg daarom met uw arts over de voor-en nadelen. Dit middel kan tijdens de zwangerschap alleen gebruikt worden onder uitvoerige controle door een specialist.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Dit medicijn komt in kleine hoeveelheden in de moedermelk. 

• Gebruikt u 750 mg per dag of minder? U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u borstvoeding geeft. Er zijn geen bijwerkingen bij het kind gemeld.
• Gebruikt u meer dan 750 mg per dag? Dan kan uw arts besluiten de schildklierfunctie van uw kind te controleren. Ook kunt u ervoor kiezen na inname van dit medicijn 2 uur te wachten tot u weer borstvoeding geeft. Er is dan nauwelijks meer medicijn in de moedermelk. En is de kans op bijwerkingen bij het kind het kleinst. 

Stoppen

Nee, u kunt beter niet zomaar stoppen met dit medicijn. De kans is groot dat uw klachten terugkeren. Stop daarom alleen in overleg met uw arts.

Handelsinformatie

Propylthiouracil is sinds 1948 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in tabletten als het merkloze Propylthiouracil.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.