Introductie

Selegiline is een medicijn tegen de ziekte van Parkinson.

Artsen schrijven het voor bij de ziekte van Parkinson.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

Werking

Ziekte van Parkinson

Bij de ziekte van Parkinson kunnen de hersenen niet meer de juiste berichten versturen, bijvoorbeeld naar de spieren. Dit komt onder andere doordat er in de hersenen een tekort aan dopamine is.

Dopamine is een boodschapperstof in de hersenen (neurotransmitter) waardoor zenuwen in de hersenen met elkaar kunnen communiceren.

Verschijnselen
Er ontstaan bewegingsproblemen, zoals spierstijfheid, moeite met slikken, beven, loop- en spraakstoornissen. De verschijnselen van de ziekte van Parkinson worden in de loop der jaren steeds sterker. 

Behandeling
De ziekte van Parkinson is niet te genezen. Medicijnen kunnen wel een deel van de verschijnselen verminderen.

Het moment waarop u met de medicijnen start, hangt af van uw lichamelijke klachten en van uw persoonlijke omstandigheden. De arts past een stappenplan toe, waarin verschillende behandelingen elkaar opvolgen. Elk medicijn heeft namelijk maar gedurende een bepaalde periode voldoende effect. Als het effect afneemt, moet u een andere dosering of medicijn.

Selegiline wordt bij lichtere klachten soms gebruikt als medicijn om mee te beginnen.

Bij oudere mensen of bij ernstige klachten begint uw arts meestal met het parkinsonmedicijn levodopa. Als levodopa niet meer voldoende werkt of te veel bijwerkingen geeft, kan selegiline worden toegevoegd. De dosering van levodopa kan dan meestal omlaag.

Soms schrijft de arts selegiline voor als u overdag vaak slaperig bent door andere parkinsonmedicijnen of door de ziekte zelf. Het heeft namelijk ook een opwekkend effect.

Werking
Selegiline remt de afbraak van dopamine. Dit is de boodschapperstof waarvan bij de ziekte van Parkinson een tekort in de hersenen is. Hierdoor blijft er meer dopamine in de hersenen aanwezig.

Binnen enkele weken merkt u dat u wat minder stijf bent en makkelijker kunt bewegen.

Bijwerkingen

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Psychische klachten, zoals verwardheid, angstgevoelens, prikkelbaarheid, opwinding, nachtmerries, waanvoorstellingen (hallucinaties) of depressie. Als u al psychische klachten heeft, zoals waanvoorstellingen of psychose, geef dan aan uw psychiater door dat u dit medicijn gaat gebruiken.

  Uw psychiater kan deze klachten extra in de gaten houden.
  Mogelijk moet de dosering worden aangepast.

• Duizeligheid bij opstaan, vooral bij opstaan uit bed of uit een stoel, of flauwvallen.

  Zorg dat u langzaam opstaat uit liggende of zittende houding. Voelt u zich toch duizelig, dan kunt het beste even gaan liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen. Deze klacht gaat meestal binnen enkele dagen tot weken over, als uw lichaam zich heeft ingesteld op dit medicijn. Als u na enkele weken nog steeds last heeft van duizeligheid, moet u uw arts raadplegen.

• Slapeloosheid

  Neem dit medicijn daarom 's ochtends in na het ontbijt en een eventuele tweede dosis al 's middags bij de lunch.

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid en braken.

  Neem dit medicijn daarom bij het eten of met wat voedsel in. U heeft dan minder last van deze bijwerkingen. Deze bijwerkingen gaan meestal over als u aan dit medicijn gewend bent. Neem contact op met uw arts als u wel last blijft houden. Mogelijk kan de arts u tijdelijk een medicijn tegen de misselijkheid voorschrijven, tot u gewend bent geraakt aan de dit medicijn.

• Hoofdpijn en een draaierig gevoel.

  Raadpleeg uw arts als u hier veel last van heeft.

• Een vertraagde hartslag, hartkloppingen, of juist een versnelde hartslag. Heeft u een hartritmestoornis? U kunt hier meer last van krijgen. Neem hierover contact op met uw arts.

  Raadpleeg uw arts als u last heeft van de verschijnselen.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Slaperigheid

  Hierdoor kan uw reactievermogen afnemen. Rijd geen auto als u slaperig wordt van dit medicijn. Meestal wordt deze bijwerking minder als u aan dit medicijn gewend bent. Als u hier last van blijft houden, overleg dan met uw arts.

• Droge mond, doordat u minder speeksel aanmaakt.

  Als u in het begin van de behandeling veel last heeft van een droge mond kunt u de aanmaak van speeksel stimuleren met (suikervrije) kauwgom of door te zuigen op ijsblokjes. Door de droge mond ontstaan sneller gaatjes in uw gebit en ontstekingen van het slijmvlies van de mondholte. Poets en flos extra goed als u merkt dat u last blijft houden van een droge mond. Laat eventueel de tandarts vaker controleren.

• Meer zweten.

  Raadpleeg uw arts als u hier veel last van heeft.

• De blaas niet volledig leeg kunnen plassen.

  Neem contact op met uw arts als u dit merkt. Mogelijk is een ander medicijn geschikter voor u.

• Meer zin in vrijen en meer kans op verslaving, zoals overmatig gokken, dwangmatig koopgedrag of eetbuien.

  Deze bijwerkingen kunnen overgaan na een verlaging van de dosis of als u met het medicijn stopt. Neem contact op met uw arts als u hier last van heeft.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan jeuk, huiduitslag of galbulten.

  Waarschuw dan uw arts. Blijkt u overgevoelig, dan mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor dit medicijn. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Wanneer?
Dit medicijn werkt het beste als u het aan het begin van de dag na het ontbijt inneemt. Bovendien heeft u dan 's nachts minder last van de bijwerking slapeloosheid.

Gebruikt u het medicijn 2 keer per dag? Neem het medicijn dan 's ochtends na het ontbijt en 's middags na de lunch in.

Hoe lang?
Uw arts zal regelmatig het effect van dit medicijn met u bespreken. Mocht het effect afnemen, dan zal de arts u in de meeste gevallen een ander parkinsonmedicijn voorschrijven, soms samen met selegiline.

Vergeten

Het is belangrijk dit medicijn consequent in te nemen. Mocht u toch een dosis vergeten zijn:

• Bent u dit medicijn vergeten in te nemen bij het ontbijt en ontdekt u het nog voor de lunch? Neem het dan alsnog. Neem de lunchdosis ongeveer 4 uur later.
• Bent u de lunchdosis van dit medicijn vergeten in te nemen? Neem het dan zodra u dit bemerkt. Sla de dosis over als het al de volgende ochtend is, en neem geen dubbele dosis in. Ga verder met de gebruikelijke dosis bij het ontbijt.

Verboden

autorijden?
Dit medicijn kan bijwerkingen veroorzaken, zoals slaperigheid, duizeligheid, verwardheid en hallucinaties. Heeft u hier last van? Dan mag u niet autorijden. Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen zo lang u last heeft van deze bijwerkingen. Deze bijwerkingen komen vooral de eerste dagen van het gebruik voor.

Let op: ook de ziekte of Parkinson kan een reden zijn dat u niet mag autorijden. Overleg met uw arts of dat bij u het geval is. Wilt u meer informatie over autorijden bij bepaalde aandoeningen? Kijk dan op de website van het CBR.

Voor meer algemene informatie kunt u het thema 'Medicijnen in het verkeer' lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) wilt autorijden.

alcohol drinken?
Door alcohol wordt u sneller slaperig door dit medicijn. Bovendien verhoogt alcohol de kans op maagklachten en versterkt het de kans op duizeligheid. Gebruik daarom liever geen alcohol als u dit medicijn slikt.

alles eten?
Voor dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Medicijnen tegen wanen (u gelooft of denkt dingen die niet kloppen) en hallucinaties (u ziet, voelt of hoort dingen die er niet zijn) (antipsychotica). Deze gaan de werking van selegiline tegen en verergeren de verschijnselen van de ziekte van Parkinson.
  Andersom vermindert selegiline de werking van antipsychotica. Overleg met uw arts als u last heeft van wanen en hallucinaties. Mogelijk is dit het gevolg van selegiline en kan de dosering hiervan worden verlaagd. In aanhoudende gevallen van wanen en hallucinaties kan de arts kiezen voor een ander antipsychoticum dat deze wisselwerking niet heeft.
• De medicijnen tegen misselijkheid en braken: alizapride, droperidol en metoclopramide. Deze gaan de werking van selegiline tegen en verergeren de verschijnselen van de ziekte van Parkinson. Andersom vermindert selegiline de werking van deze medicijnen tegen misselijkheid. Het medicijn domperidon mag u wel kortdurend gebruiken bij braken.
• Andere medicijnen die het reactievermogen verminderen. Bij deze medicijnen is vaak op de verpakking een gele waarschuwingssticker geplakt. De effecten op bijvoorbeeld het reactievermogen en coördinatievermogen versterken elkaar. Rijd geen auto als u naast dit medicijn nog een ander medicijn gebruikt dat het reactievermogen beïnvloedt.
• Gelijktijdig gebruik met moclobemide, een medicijn tegen depressie, verhoogt de kans op een ernstige bloeddrukstijging. Raadpleeg uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander medicijn. Als dat niet mogelijk is, mag u GEEN tyraminerijk voedsel of drank nuttigen. Tyraminerijk voedsel is bijvoorbeeld oude gerijpte kaas, camembert, brie, biergist en marmite.Tyraminerijke drank is bijvoorbeeld witbier, zware bieren zoals Belgisch bier en tapbier, champagne en chiantiwijn. Overleg hierover met uw dietist. Uw dietist kunt u een compleet voedingsadvies geven.
  Ook na staken van deze medicijnen duurt het enige tijd voordat u weer tyraminerijk voedsel of drank mag nuttigen.
  • Als u stopt met moclobemide mag u na 1 dag weer tyraminerijk voedsel of drank nuttigen.
  • Als u stopt met selegiline mag u pas na 2 weken weer tyraminerijk voedsel of drank nuttigen.
• Gelijktijdig gebruik met dopamine, efedrine en fenylefrine injecties, verhoogt de kans op een ernstige bloeddrukstijging. Raadpleeg uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander medicijn.

Bij combinatie van selegiline met een van onderstaande medicijnen kan een ernstige bijwerking ontstaan, namelijk het serotoninesyndroom. Dit is te herkennen aan trillen, beven, bewegingsdrang, spiertrekkingen, opgewondenheid, verwardheid, angst, koorts, zweten, versnelde hartslag en een verminderd bewustzijn. Waarschuw een arts, zodra u dit merkt. Het gaat om de volgende medicijnen.

• Dextromethorfan, een medicijn tegen prikkelhoest. Gebruik dit medicijn NIET samen met selegiline. Er zijn andere medicijnen tegen prikkelhoest die deze bijwerking niet hebben. Ook na stoppen met dextromethorfan duurt het één dag voordat u selegiline kunt gebruiken.
• Sommige medicijnen tegen depressie, namelijk citalopram, escitalopram, fluoxetine, fluvoxamine, paroxetine, sertraline, clomipramine, imipramine, duloxetine, venlafaxine en vortioxetine. Ook als u al gestopt bent met selegiline duurt het twee weken voor u een medicijn tegen depressie veilig kunt gebruiken. Andersom duurt het enkele dagen tot weken voor u, na stoppen met een medicijn tegen depressie, met selegiline mag beginnen. Raadpleeg hierover uw arts of apotheker.
• De pijnstiller pethidine.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
Overleg met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Over het gebruik van dit middel tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Meld het in elk geval aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Zo mogelijk kunt u (tijdelijk) overstappen op een ander middel.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt en of het slecht voor de baby is. Wel is bekend dat dit medicijn er voor kan zorgen dat de borstvoeding vermindert of zelfs stopt. Mogelijk kan de arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven, waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Stoppen

Bij plotseling stoppen bestaat een, zeer kleine, kans op andere ernstige lichamelijke verschijnselen (maligne neurolepticasyndroom), zoals onverklaarbare koorts, zeer stijve spieren, sufheid, hartkloppingen en ernstig zweten. Stop daarom alleen na overleg met uw arts en bouw de dosering gedurende een week geleidelijk af. Neem onmiddellijk contact op met uw arts als u dergelijke verschijnselen krijgt na stoppen of tijdens afbouwen.

Bovendien kunnen bij plotseling stoppen ernstige verschijnselen van de ziekte van Parkinson ontstaan, zoals bewegingsstoornissen, maar ook verwardheid, prikkelbaarheid en hallucinaties. Stop alleen na overleg met uw arts en bouw de dosering geleidelijk af.

Handelsinformatie

Selegiline is sinds 1989 internationaal op de markt.
Het is op recept verkrijgbaar in tabletten als het merkloze Selegiline.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.