Introductie

Formoterol is een langwerkende luchtwegverwijder.

Artsen schrijven het voor bij astma en COPD (chronische obstructieve longziekte).

Instructiefilmpje

Film 1 - Inhalatoren met en zonder voorzetkamer

Highlight

Werking

Astma

Verschijnselen
Bij astma verkrampen de spieren van de luchtwegen, waardoor u kortademig wordt, moet hoesten en het benauwd krijgt. Deze benauwdheidsaanvallen ontstaan door prikkels, zoals koude lucht, rook, inspanning, emoties en stoffen waar u allergisch voor bent. Er zijn periodes waarin u gevoeliger bent voor deze prikkels.

Oorzaak
Bij gezonde mensen veroorzaken deze prikkels geen benauwdheid, terwijl mensen met astma hier wel gevoelig voor zijn. Bij hen reageren de slijmvliezen in de luchtwegen als ze met deze prikkels in aanraking komen. Bij deze reactie trekken de luchtwegen samen, waardoor u benauwd wordt.

Behandeling
De arts zal formoterol voorschrijven als de behandeling met luchtwegbeschermers en kortwerkende luchtwegverwijders onvoldoende helpt en als u vooral `s nachts last heeft van benauwdheid.

Werking
Formoterol voorkomt aanvallen van benauwdheid. Het werkt binnen drie minuten. De werking houdt ongeveer twaalf uur aan. De meeste luchtwegverwijders werken ongeveer vier uur en zijn bedoeld om een benauwdheidsaanval te stoppen. Omdat formoterol twaalf uur werkt, wordt het een `langwerkende luchtwegverwijder` genoemd. Het wordt gebruikt om benauwdheidsaanvallen te voorkomen.

Dit middel neemt de gevoeligheid voor prikkels niet weg. Daar zijn andere medicijnen voor die luchtwegbeschermers worden genoemd.

Chronische obstructieve longziekte (COPD)

Verschijnselen
COPD is de Engelse afkorting voor chronisch obstructieve longziekte. Bij COPD zijn de luchtwegen blijvend vernauwd en heeft u last van slijm in de luchtwegen. U moet daardoor veel hoesten en bent vrijwel altijd benauwd. De klachten kunnen af en toe verergeren of juist verbeteren. De oorzaak van COPD is meestal een beschadiging van de luchtwegen, bijvoorbeeld door roken.

Behandeling
De arts zal formoterol voorschrijven als de behandeling met kortwerkende luchtwegverwijders onvoldoende helpt en als u vooral `s nachts last heeft van benauwdheid.

Werking
Formoterol voorkomt aanvallen van benauwdheid. Het werkt binnen drie minuten. De werking houdt ongeveer twaalf uur aan. De meeste luchtwegverwijders werken ongeveer vier uur en zijn bedoeld om een benauwdheidsaanval te stoppen. Omdat formoterol twaalf uur werkt, wordt het een `langwerkende luchtwegverwijder` genoemd. Het wordt gebruikt om benauwdheidsaanvallen te voorkomen.

Bijwerkingen

Behalve het gewenste effect kan dit middel bijwerkingen geven. Het komt echter rechtstreeks in uw luchtwegen terecht en komt daarna nauwelijks in de rest van het lichaam. Het heeft daarom maar weinig bijwerkingen.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende:

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid.

• Trillende handen.

  Dit gaat vanzelf over als u gewend raakt aan dit middel. Blijft u er last van houden, raadpleeg dan uw arts. Mogelijk is de dosering voor u te hoog.

• Spierkramp en zeer zelden spierpijn.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Hartkloppingen, blozen en een gejaagd gevoel.

  Deze klachten horen binnen enkele uren over te gaan. Gebruikt u dit middel vaker per dag, dan zult u er na verloop van enkele dagen geen last meer van hebben. Heeft u er na twee weken nog altijd last van, raadpleeg dan uw arts.

• Geïrriteerde mond en keel, droge mond en hoesten.

• Bij gebruik van een poederinhalator: meer kans op gaatjes (tandcariës).

  U kunt dit voorkomen door na het inhaleren de mond te spoelen.

• Toename van de benauwdheidsklachten direct na toedienen van het middel.

  In dat geval dit middel niet meer gebruiken en een arts raadplegen.

• Verandering van smaak van voedsel en drinken.

• Een verhoogd risico op hartritmestoornissen. U kunt last krijgen van plotselinge duizelingen of kortdurend buiten bewustzijn raken. Dit is vooral van belang voor mensen met een bepaalde hartritmestoornis, namelijk het aangeboren verlengde QT-interval. Gebruik dit middel NIET als u deze hartritmestoornis heeft.

  Overleg met uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander middel

• Psychische klachten zoals nervositeit, opwinding, angst en rusteloosheid. Ook kan slapeloosheid ontstaan.

  Mocht u veel last hebben van deze bijwerkingen, vraag dan uw arts op advies.

• Pijn op de borst bij inspanning en veranderingen in bloeddruk.

  Overleg met uw arts als u dit merkt.

• Oedeem. Dit merkt u vooral aan opgezwollen enkels en voeten.

  Neem contact op met uw arts als u dit merkt.

• Overgevoeligheid voor dit middel. Dit merkt u aan huiduitslag en galbulten.

  Raadpleeg bij deze verschijnselen uw arts. Geef aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor formoterol. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u het middel niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek of in de bijsluiter.

Hoe?

• Goed inhaleren vergt veel oefening. Alleen als u goed inhaleert komt de werkzame stof diep genoeg in uw longen om te werken.
• De apotheekmedewerker zal u uitleggen hoe het apparaat werkt en het inhaleren een keer voordoen. Daarna kunt u een keer oefenen en kan de apotheekmedewerker nagaan of u alle handelingen goed uitvoert.
• Laat regelmatig, bijvoorbeeld elk jaar, in de apotheek controleren of u nog op de juiste manier inhaleert. Lukt het u niet om goed te inhaleren? Er zijn verschillende typen inhalatieapparaten. Mogelijk is een ander type apparaat geschikter voor u. Vraag uw arts of apotheek om advies.
• U kunt formoterol in twee vormen inhaleren: als poeder of als spray. Het nadeel van poederinhalaties is dat u krachtig moet kunnen inademen om het poeder goed in de longen te krijgen. Nadeel van een inhalatiespray is dat u tegelijkertijd de spray moet indrukken en inademen. Veel mensen vinden dat moeilijk.
• Het inhalatiepoeder zit in inhalatiecapsules of een Turbuhaler.
  • De inhalatiecapsules plaatst u in een inhalatieapparaatje. Met het inhalatieapparaatje prikt u de capsules kapot, waarna u het poeder kunt inhaleren. De capsulewand bestaat uit gelatine. De schilfers hiervan zijn niet schadelijk voor de longen. Het apparaatje kan na verloop van tijd slijten, waardoor de capsules niet meer goed worden opengeprikt. Bij een normaal gebruik is dat na ongeveer drie tot zes maanden. Overleg daarom in de apotheek over vervanging van het apparaat als u het al enkele maanden gebruikt.
  • De Turbuhaler bevat 60 of 120 inhalaties. Elke keer dat u de geribbelde knop draait, valt een dosis poeder in het daarvoor bestemde vakje. Dat gaat alleen goed als u de turbuhaler rechtop houdt bij het draaien. Daarna kunt u het medicijn inhaleren. Als alle porties poeder op zijn, heeft u een nieuw apparaatje nodig. U merkt dat het apparaatje bijna leeg is, als in het doorzichtige venster op de zijkant een rode kleur verschijnt. U heeft dan nog ongeveer twintig doses over. U kunt dan op tijd een nieuw apparaatje aanvragen.
  • Een patroon met 60 inhalaties plaatst u in de Novolizer. Elke keer dat u de gekleurde knop indrukt, wordt een dosis poeder klaargemaakt voor inhalatie. U hoort een dubbele klik en het controlevenster wordt groen. Dit gaat alleen goed als u de Novolizer horizontaal houdt bij het indrukken. Daarna kunt u het medicijn inhaleren. Het inhaleren is goed gegaan als u een klik heeft gehoord en het controlevenster weer rood is. U merkt dat de patroon leeg is als de teller op het apparaat op nul staat. U kunt dus op tijd een nieuwe patroon aanvragen.
  • De Clickhaler bevat 60 of 120 inhalaties. Elke keer dat u de drukknop indrukt, wordt een dosis poeder klaargemaakt voor inhalatie. Dit gaat alleen goed als u de Clickhaler rechtop houdt bij het indrukken. Daarna kunt u het medicijn inhaleren. De teller op de Clikhaler telt hoeveel inhalaties u al gebruikt heeft. U merkt dat het apparaat bijna leeg is, als de teller bijna 60 of 120 aangeeft. U kunt dus op tijd een nieuwe patroon aanvragen.

Na gebruik van een poederinhalator uw mond spoelen. U voorkomt hiermee gaatjes (tandcariës).

• Een inhalatiespray wordt ook wel dosisaerosol of verstuiver genoemd. Voor elke verstuiving moet u het spuitbusje stevig schudden, zodat de inhoud zich goed verdeelt. Alleen dan komt iedere keer evenveel formoterol vrij.
  
  Om een inhalatiespray beter of makkelijker te inhaleren kunt u ook gebruikmaken van een voorzetkamer. Dit is een grote buis, waar u de inhalatiespray inspuit. U kunt dan rustig meermalen via de buis inademen. Controleer van deze voorzetkamer regelmatig of de kleppen nog goed werken. Hoe u dat moet doen, staat beschreven in de bijgeleverde gebruiksaanwijzing. Als de kleppen niet meer goed werken kunt u in de apotheek een nieuwe voorzetkamer krijgen. Hier hoeft u niet voor te betalen als u deze samen met het recept voor de spray ophaalt. Vindt u het lastig om de voorzetkamer mee te nemen naar uw werk of een andere plek? Vraag dan uw arts twee apparaten voor te schrijven. U kunt ze dan op beide plekken achterlaten.

Wanneer?

• Moet u eenmaal per dag inhaleren, kies dan de ochtend.
• Moet u tweemaal per dag inhaleren, verdeel dit zo goed mogelijk over de dag. Dus bijvoorbeeld 's ochtends bij het opstaan en 's avonds na het eten.
• Moet u het meer dan tweemaal per dag inhaleren, verdeel de inhalaties dan zo goed mogelijk over de dag.
• Heeft u vooral last van benauwdheidsaanvallen door inspanning, bijvoorbeeld bij het sporten? Dan kunt u dit middel tien tot vijftien minuten vóór de inspanning gebruiken.

Hoe lang?
Meestal moet u dit middel langdurig blijven gebruiken tegen uw benauwdheid. Gebruikt u dit middel, maar blijft u last houden van benauwdheid? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.

Vergeten

Merkt u het nog op dezelfde dag? En duurt het nog meer dan 6 uur voordat u aan uw volgende inhalatie toe bent? Dan kunt u de vergeten dosis alsnog inhaleren. Sla anders de vergeten inhalatie over en hervat uw normale schema. Neem geen dubbele dosis om de vergeten dosis in te halen. Daarmee versterkt u de bijwerkingen.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit middel zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

De medicijnen waarmee de de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn sommige bètablokkers, dit zijn hart-vaatmiddelen die worden gebruikt bij hoge bloeddruk, hartkramp, hartritmestoornissen en migraine. Ze worden ook gebruikt bij verhoogde oogboldruk (glaucoom). Sommige bètablokkers kunnen het effect van formoterol tegengaan. Hierdoor heeft formoterol minder effect. Bovendien kunnen bètablokkers bij daarvoor gevoelige patiënten een benauwdheidsaanval oproepen. U kunt dus meer last van benauwdheid krijgen.

De bètablokkers bij hart- en vaatziekten waarbij de wisselwerking optreedt, zijn alprenolol, carvedilol, labetalol, oxprenolol, propranolol en sotalol. Neem contact op met uw apotheek of arts als u deze combinatie voorgeschreven krijgt. Mogelijk is een ander middel geschikter voor u.

Gebruikt u oogdruppels met een bètablokker? Namelijk oogdruppels met betaxolol, carteolol, levobunolol, metipranolol of timolol. Dan kunt u extra benauwdheidsklachten voorkomen door na het indruppelen één minuut de traanbuisjes dicht te drukken. Dit doet u door met duim en wijsvinger in de neus te knijpen ter hoogte van de binnenooghoek. U voorkomt hiermee dat de werkzame stof uit de oogdruppel via de traanbuis in uw neus komt en vandaar uit in het bloed wordt opgenomen.

Zwangerschap

Zwangerschap
U kunt dit medicijn veilig gebruiken. Het wordt al jarenlang gebruikt door zwangere vrouwen, zonder problemen voor de baby.

Borstvoeding
U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u borstvoeding geeft. Dit medicijn komt vanuit uw longen in zeer kleine hoeveelheden in uw bloed. Hierdoor kan er maar weinig in de moedermelk komen.

Stoppen

U kunt op elk moment in één keer met het gebruik van dit middel stoppen.

Handelsinformatie

Formoterol is sinds 1990 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar onder de merknamen Atimos en Oxis en als het merkloze Formoterol. Het is te verkrijgen in inhalatiepoeder en inhalatiespray (dosisaerosol).

Formoterol wordt ook gebruikt in combinatie met een andere werkzame stoffen, onder de merknamen Bevespi Aerosphere, Flutiform, Trimbow en Duaklir Genuair. Ook onder de merknamen Symbicort en DuoResp Spiromax, zie hiervoor de tekst formoterol met budesonide inhalatie. En de merknaam Foster, zie hiervoor de tekst formoterol met beclometason inhalatie.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.