Introductie

Atropine heft verkramping op van spieren van ingewanden, zoals van de darmen, urinewegen, galwegen en maag. Het vermindert ook te veel speeksel en slijmvorming in de luchtwegen.

Artsen schrijven de drank voor bij koliekpijn in darmen, galwegen of urineleiders. Het wordt ook gebruikt tegen te veel speekselvorming en slijmvorming in de luchtwegen tijdens operaties. Artsen schrijven soms atropine-druppels onder de tong voor bij te veel speeksel bij de ziekte van Parkinson.

Artsen schrijven atropine-druppels onder de tong ook voor bij luidruchtig ademen ('reutelen') in de palliatieve zorg (zorg in de laatste levensfase).

Highlight

Werking

Koliekpijn

Verschijnselen
Een koliekpijn is een aanval van een kortdurende zeer pijnlijke kramp in de buik of in de zij. U kunt tijdens een aanval vaak niet stil blijven liggen of zitten van de pijn. Soms bent u ook misselijk, moet u braken of heeft u diarree. Na enige tijd zakt de pijn weer wat af en is het weer draaglijk. Even later kan de aanval weer komen opzetten.

Oorzaak

Galkoliek
De verkramping kan ontstaat door stenen in galblaas. Grote galstenen kunnen de galwegen verstoppen en beschadigen. Hierop reageert de galbuis door sterk samen te trekken.

Nierkoliek
Bij een nierkoliek is sprake van nierstenen die de urinewegen verstoppen of beschadigen. De urineleider reageert hierop met een verkramping. Als reactie op de verstopping van de urinebuis wordt de nier actiever en produceert meer urine. De urine hoopt zich op in de nieren, wat extra druk op de nierstenen kan geven.

Darmkoliek
Hierbij is de dunne of dikke darm afgesloten, bijvoorbeeld door een zodanige verstopping dat de darminhoud er niet meer langs kan. De darmen reageren hierop met zeer pijnlijke krampen.

Behandeling
Bij koliekpijn door nierstenen of galstenen zal de arts meestal de pijnstiller diclofenac geven. Eventueel in combinatie met een sterkere pijnstiller, zoals morfine. Bij nierstenen zal de arts adviseren tijdens de aanvallen weinig te drinken. Hierdoor neemt de druk op de steen af.

Als deze medicijnen niet kunnen worden gebruikt of niet voldoende helpen, kan de arts ook atropinedrank voorschrijven.

Bij een ernstige darmkoliek is meestal een operatie nodig. Tot die tijd kan atropinedrank de kramp bestrijden. Meestal in combinatie met een pijnstiller.

Werking
Atropine heft de verkramping op van de spieren van darmen, urinewegen en galwegen. Het werkt binnen een uur.

Overmatige speekselvloed

Toepassing
Atropine wordt soms gebruikt voorafgaand aan een operatie om te voorkomen dat de patiënt last krijgt van overmatige speekselvorming en slijmvorming. Dit kan namelijk ontstaan door sommige narcosemiddelen. Ook wordt het soms gebruikt bij speekselvloed bij de ziekte van Parkinson. Parkinson-patiënten kunnen niet goed slikken waardoor de afvoer van speeksel niet goed plaatsvindt.

Werking
Atropine vermindert de hoeveelheid speeksel en slijm in de luchtwegen. Het werkt binnen een uur.

Klachten in de laatste levensfase (palliatieve fase)

Palliatieve zorg is de zorg voor mensen met een ongeneeslijke ziekte in de laatste levensfase. Deze fase kan dagen, weken of maanden zijn. De zorg is erop gericht om de lichamelijke en geestelijke klachten zo goed mogelijk te verlichten. Dit geldt voor zowel de patiënt als zijn omgeving.

Atropine-druppels worden soms gebruikt als mensen in hun laatste levensfase te zwak zijn om goed te kunnen hoesten of slikken. Er kan zich dan slijm in de luchtpijp ophopen, waardoor ze luidruchtig ademen (reutelen).

Atropine vermindert de vorming van slijm in de longen. Het wordt daarbij toegediend als druppels onder de tong.

Bijwerkingen

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, verstopping en opkomend maagzuur

  Raadpleeg uw arts, als u last krijgt van zuurbranden, oprispingen of pijn achter het borstbeen, vooral na de maaltijd of bij bukken of liggen. Heeft u al last van zuurbranden? Uw klachten kunnen verergeren. Overleg in dat geval met uw arts. Gebruik, als dat mogelijk is, vezelrijke voeding en drink veel. Raadpleeg uw arts als u last krijgt van verstopping.

• Droge mond, neus en ogen. Mensen met de ziekte van Sjögren kunnen eerder last hebben van deze bijwerking.

  Raadpleeg uw arts, als u last krijgt van een te droge mond, verstopte neus of oogirritatie.

• Hartkloppingen. Waarschuw uw arts als u hier veel last van krijgt. Heeft u hart-vaatklachten, zoals verhoogde bloeddruk, hartzwakte, hartritmestoornissen en vernauwde kransslagaders? Deze aandoeningen kunnen door deze bijwerking verergeren.

• Niet kunnen zweten en dorst

  Hierdoor kunt u oververhit raken bij koorts of als het in de omgeving erg warm is. Neem contact op met uw arts bij deze bijwerking.

• Wazig zien, en last van fel licht

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Hoofdpijn

• Aanvallen van blozen, en een warme, droge huid

• Vastzittende hoest

• Sufheid, concentratiestoornissen, rusteloosheid en stemmingswisselingen. Bij ouderen en kinderen: geheugen- en concentratiestoornissen, verwardheid en opwinding. Kinderen kunnen hier ook last van krijgen bij fietsen of spelen op straat, klimmen en leren op school.

• Koorts

• Moeilijk kunnen plassen. Dit is vooral van belang als u al moeite met plassen heeft door een vergrote prostaat.

  Neem contact op met uw arts als u dit merkt.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Stil komen te liggen van de darmen. Als u enkele dagen geen ontlasting heeft gehad, waarschuw dan een arts. Gebruik dit medicijn niet als u al lijdt aan een darmziekte waarbij een of meer delen van de darm zijn vernauwd (bijvoorbeeld door een tumor, darmverkleving of andere aandoening) of waarbij de darmen niet meer vanzelf samentrekken (darmparalyse).

• Verhoogde oogboldruk met kans op een aanval van glaucoom

  Raadpleeg uw arts bij plotselinge stekende pijn achter het oog. Heeft u al een verhoogde oogboldruk? Overleg dan met uw arts om uw oogboldruk extra te laten controleren.

• Overgevoeligheid voor atropine of een van de bestanddelen van de drank of druppels voor onder de tong. Dit kunt u merken aan huiduitslag, jeuk, galbulten of benauwdheid.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Drank: meet de hoeveelheid drank af met de bijgeleverde maatpipet of maatbeker.

• Druppels voor onder de tong: druppel het voorgeschreven aantal druppels onder de tong. Het komt dan snel in het bloed.

Wanneer?

• Koliekpijn: de drank wordt om de 4 tot 6 uur toegediend.
• Te veel speekselvorming en slijmvorming in de luchtwegen tijdens operaties: u krijgt de drank 30 tot 60 minuten voor de operatie.
• Te veel speeksel bij de ziekte van Parkinson: u gebruikt 1 druppel 2x per dag.
• Reutelen in de palliatieve fase: de druppels worden om de 4 uur toegediend.

Hoelang?

• Koliekpijn en reutelen in de palliatieve fase: het medicijn is bedoeld voor kortdurend gebruik gedurende maximaal enkele dagen.
• Te veel speekselvorming en slijmvorming in de luchtwegen tijdens operaties: u krijgt de drank eenmalig toegediend.
• Te veel speeksel bij de ziekte van Parkinson: uw arts bepaald hoe lang u dit medicijn moet gebruiken.

Vergeten

Bent u vergeten het medicijn te gebruiken? Heeft u nog altijd klachten? Neem het medicijn dan alsnog. Heeft u geen klachten, dan kunt u de vergeten dosering overslaan.

Verboden

autorijden?
Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen als u dit medicijn gebruikt. Dit komt door bijwerkingen, zoals wazig zien, last van fel licht, sufheid en concentratiestoornissen. U mag NIET autorijden als u dit medicijn gebruikt.

Voor meer algemene informatie kunt u het thema 'Medicijnen in het verkeer' lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol kan de duizeligheid en blozen in het begin van de behandeling versterken. Bovendien versterkt alcohol het versuffende effect van dit medicijn. Ook als u hier niets meer van merkt, omdat u gewend bent geraakt aan atropine, kunt u door het gebruik van alcohol erg suf worden.

Beperk daarom het gebruik van alcohol en drink het liever niet.

alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Andere medicijnen die het reactievermogen verminderen. Bij deze medicijnen is vaak op de verpakking een gele waarschuwingssticker geplakt. De effecten op bijvoorbeeld de rijvaardigheid versterken elkaar. Rijd in elk geval geen auto als u twee of meer van dergelijke medicijnen gebruikt.
• Bepaalde medicijnen tegen depressie of psychosen. Deze medicijnen kunnen de bijwerkingen van atropine versterken. Overleg hierover met uw arts of apotheker.
• Amantadine, een medicijn bij de ziekte van Parkinson of bij infectie met het influenza-virus. Deze combinatie kan meer bijwerkingen veroorzaken, met name duizeligheid, slaperigheid, opwinding en verwardheid. Overleg hierover met uw arts of apotheker.
• Bij ernstige darmkolieken mag u dit medicijn meestal niet gebruiken als u ook het medicijn domperidon of metoclopramide gebruikt. Overleg hierover met de arts.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
Gebruik dit medicijn NIET als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Bij gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap bestaat namelijk een risico op bijwerkingen bij de baby. Het kan invloed hebben op de hartslag en de ademhaling van de baby. Gebruikt u dit medicijn? Overleg dan met uw arts of apotheker. Misschien kunt u overstappen op een ander medicijn. Een medicijn dat wel veilig is tijdens de zwangerschap.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts of apotheker. Dit medicijn komt in een kleine hoeveelheid in de moedermelk. Het is niet bekend of dit schadelijk voor de baby is. Wel is bekend dat dit medicijn de borstvoeding kan remmen. Misschien kunt u tijdelijk met dit medicijn stoppen. Of misschien kunt u overstappen op een ander medicijn. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Stoppen

U kunt op elk moment in één keer met het gebruik van dit medicijn stoppen.

Handelsinformatie

Atropine wordt al eeuwenlang gebruikt. Om in te nemen is het op recept verkrijgbaar als het merkloze Atropinedrank FNA.

Voor onder de tong worden de oogdruppels gebruikt. De oogdruppels zijn op recept verkrijgbaar als het merkloze Atropine-oogdruppels FNA, Atropinesulfaat oogdruppels en Minims atropinesulfaat oogdruppels.

Het is te verkrijgen in drank, injecties en oogdruppels. Deze tekst gaat alleen over de toepassing als drank en als druppels voor onder de tong. De tekst over atropine in het oog is hier te vinden.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.